Би-би-си. Григор Атанесян

Оросын арми украинд довтолсныхоо эхэн үед өөрсдийн хэв маягаар байлдаж байсан бол Донбассын төлөөх тулааны үеэр тэдний үйл ажиллагаа яг л мэргэжилтнүүдийн хүлээж байсан маягаар болж байна. Энэ нь дайнд эргэлт гарна гэсэн үг үү, ер нь үйл явдал цаашид хэрхэн өрнөх вэ.

Киев рүү дайрсан бүтэлгүйтлийг оросын армийн байлдааны чадварын үзүүлэлт гэж үзэх хэрэггүй, зүгээр л улс төрийн ажиллагаа байсан гэж өрнөдийн шинжээчид үзэж байна. Яахав дайны эхэн үед оросын амссан хохирол нь  оросын  цэргийн давшилтын эрчийг сулруулсан ч энэ нь дайны явцад үндсэн эргэлт гарсан гэсэн үг биш.

“Одоо тэд бидний яг таамаглаж байсан шиг дайтаж байна. Сул байдал урьдынхаараа байгаа ч ерөнхий цэргийн тулаанаар явган  цэрэг, нисгэгчгүй аппарат, их буугаа сайн ашиглаж байна” гэж Би-би-си-гийн орос албанд АНУ-ын гадаад бодлого судлалын хүрээлэнгийн ажилтан, тэнгисийн явган цэрэгт байсан шинжээч Роб Ли  ярьжээ. “Хамгийн сонин нь тэд энэ чадвараа эхлээд ашиглалгүй өөрсдийнхөөрөө, яг Сирид тулалдсан шиг ажилласан”. Ерөнхий цэргийн байлдаан нь явган цэрэг, танк, хөнгөн хуягтууд, нисгэгчгүй аппарат, их буу, нисэх хүчин гээд цэргийн бүхий л төрлийн ажиллагааг сайн зохицуулдаг.

Зургадугаар сарын дундаас оросын арми харин бидний таамаглаж байсантай ойр аргаар байлдаж эхэлсэн гэж АНУ-ын Тэнгисийн цэргийн судалгааны төв дэх оросын хөтөлбөрийн захирал Майкл Кофман хүлээн зөвшөөрч байна.

“Оросын армийн кампани эхлээд ерөнхий цэргийн тулаан явуулах  төлөвлөгөөгүй байсан. Оросын арми үүний дараа сэргэх гэж тун удсан” гэж Кофман Би-би-сид ярьжээ.

Шинжээч “Дайны эхний сард оросын цэргийн кампани улс төрийн шинж чанартай байснаасаа болоод чадавхи нь бараг л сүйрчхээгүй.Одоо харин 100 хоногийн дараа үнэлэлт дүгнэлт өгөх хангалттай материалтай болсон” гэсэн байна.

Оросын арми чадавхжсан уу?

Оросын цэрэг өргөн хэмжээний давшилтад бэлэн эсэхээ шалгаж байна гэж шинжээч хэлж байна. Түүнийхээр бол  ийм өргөн хэмжээний ажиллагаа явуулахыг тайван цагт үнэлж дүгнэх боломжгүй, зөвхөн жинхэнэ дайны үед л шалгадаг гэнэ.

Гэвч оросын арми  чадавхжиж харьцангуй өргөн фронт дээр тулалдах аргаа олж авлаа. Донбассын төлөөх тулалдаанд дайны эхэн үеийнх шиг асуудал алга болж байна, гэхдээ асуудлыг бүрэн шийдчихээгүй байна гэж мэргэжилтэн үнэлжээ.

“Дайн эхлээд хоёр сар болоход л бид оросын армийн үйл ажиллагааг ажиглаж эхэлсэн. Тэгэхэд олонхи нь алдаатай байлаа. Тэд олон зүйл дээр алдаж байсан. Тэгээд ч бид олон зүйл дээр яаран дүгнэлт хийхгүй байя хэмээн анхааруулж байлаа” гэж Кофман хэлж байна.

Дайны эхний сард оросын арми өргөн хэмжээний тулалдаан хийж чадахгүй гэсэн саналууд гарч байсан, гэхдээ энэ нь алдаа байлаа гэж Роберт Ли хэлээд  “Энэ бол тийм биш. Тэд зүгээр л хичээхгүй байсан” гэжээ.

Донбассын төлөөх тулаанд оросын цэрэг тагнуулын, явган цэргийн, их буу, нисэх хүчний үйл ажиллагааг илүү сайн уялдуулж байна гэж Кофман хэлээд “Энэ талаар бага ярьж байна, гэхдээ оросын зэвсэгт хүчин нисэх хүчнийг идэвхтэй ашиглаж байгаа. Оросууд агаарт ноёлж чадахгүй байна гэсэн яриа бий, гэхдээ үнэндээ тэд Донбассын агаарт бол ноёлж байна. Донбассын зарим хэсэгт үнэхээр тийм” гэж тэр хэлжээ.

Оросын нисэх хүчин урьдынхаараа  украины тэргүүн байрлалыг бөмбөгдөж  Украины зэвсэгт хүчинд багагүй хохирол учруулж байна гэж шинжээч үзэж байна.

Киев ч  хохирлоо албан ёсоор дэлгэхгүй байгаа ч Украины Ерөнхийлөгч Владимир Зеленский зургадугаар сард анх удаагаа  өдөрт украины 50-100 цэрэг амь үрэгдэж байна гэж мэдэгдсэн бол Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын зөвлөх Михаил Подоляк өөрөөр өдөрт 100-200 хүн амь үрэгдэж байна гэсэн юм.

Украины ерөнхийлөгчийн зөвлөх Алексей Арестович болохоор дайн эхэлснээс хойш украины 10 мянга гаруй цэрэг амь үрэгдсэн гэж хэлж байна.

Оросын тал болохоор гуравдугаар сарын сүүлчээр хохирлынхоо тоог 1351 хүн гэж мэдээлсэн. Их Британийн тагнуулын байгууллага тавдугаар сарын сүүлч гэхэд Оросын арми украинд 15 мянган хүнээ алдлаа гэж мэдээлж байлаа. Би-би-си болохоор оросууд Украин руу дайрснаас хойш хамгийн багаар бодоход 3000 хүнээ алдсан гэсэн баримт олсон байна.

Энэ сүйрлийн дайн уу?

Цэргийн мэргэжилтнүүдийн  өөр нэг гайхаж байгаа зүйл бол оросын армийн явган цэргийн ажиллагаа. Дайны эхэнд  оросын цэргүүд зүгээр л хотыг эзлэх гэж зүтгэж байсан бол одоо бол салбарууд нь хуягт техникээ хойш тавиад хотууд руу тэнгисийн явган цэрэг, дотоодын цэрэг,  тагнуул, тусгай салбараа оруулж байна гэж Роб Ди хэлж байна.

Одоо оросууд ерөнхий цэргийн тактикаа янз бүрийн түвшинд, тухайлбал салаа салбарын түвшинд ашиглаж эхэллээ гэж нээлттэй эх сурвалжууд мэдээлж байна.

Тусгай салбаруудын тухайд өөрийгөө тунхагласан гэх Донецк, Луганскийн ардын бүгд найрамдах улсын отрядууд өөрсдийн нисгэгчгүй аппаратын оператортой, хятадын дрон ашиглаж байгаа нь НАТО-гийн системтэй таарахгүй гэнэ.

Оросын зэвсэгт хүчин өмнөх алдаанаасаа зайлсхийх гэж хичээж байгаа ч энэ нь бас үргэлжилээср байна гэж шинжээчид хэлж байна. Бие бүрэлдхүүний, техникийн  алдаанаас болоод тэд одоо сайн дурынхан, гэрээт цээрг, Донецк, Луганскийн ардын бүгд найрамдах улсаас татсан дайчдыг ашиглаж эхэллээ.

Ер нь оросын зэвсэгт хүчин сунжирсан дайнд бэлэн биш байсан гэж Кофман хэлж байна. Үүнээсээ болоод одоо бие бүрэлдхүүн, ялангуяа явган цэргийн  хомсдолыг үзэж байна. Тэгээд ч анги салбарын бие бүрэлдхүүний бэлтгэл хангалтгүй байна.

Энэ бүхнээс үүдээд Оросын жанжин штаб  давшилт хийх нөөц хүчин байхгүйгээ мэдэрч сунжирсан дайн хийх хувилбарыг л сонгоод байна гэж  шинжээчид үзэж байна. Тэгээд ч Донбасс дахь чадвар муухан отрядуудаа  хамгаалж, украиын зэвсэгт хүчний амжилт олж байгаа  Харьков, Херсон, Запорож мужэуудыг нэг их анхаарахаа больж байна гэж Роб Ли хэлжээ.

Үл мэдэгдэх олон хүчин зүйл тодорхойгүй байгаа болохоор үйл явдал удаан хугацаанд цаашид хэрхэн өрнөхийг хэлэхэд хэцүү. Аль талд нь нөөц хүчин их байгаа юм. Хэний нөөц илүү их шавхагдаж байгаа юм. Хэн нь илүү их хохирол амсах юм.

“Миний харж байгаагаар бол хоёр тал энэ зун нэлээд хүчээ шавхаад нэлээд хугацаагаар завсарлага авах болов уу” хэмээн шинжээч Майкл Кофман хэлж байна.