Сүүлийн үед сургуулийн орчны гадуурхалтын талаар нэлээд ярьж хэлэлцэх боллоо. Тэгвэл   хувийн сургуулийн орчин хүүхдийн гадуурхалтын нэг хэлбэр болоод байна.

Монгол Улс сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын сургуулийг үнэ төлбөргүй олгохоор хуульчилсан. Гэв ч хувийн сургуулийг хүлээн зөвшөөрдөг.

Гэхдээ хувийн сургуулиудад төрөөс хувьсах зардал олгодог. Учир нь Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасны дагуу хүүхдэд боловсролыг үнэ төлбөргүй олгоно гэж заасны дагуу төсөв хөрөнгө хуваарилдаг. Хувьсах зардал бол хувийн сургуулийг дэмжиж өгч байгаа хэрэг бус. Үндсэн хуульд заасан хүн бүрийн боловсролыг олж авах эрхтэй холбогдох асуудал юм .

Хүүхэд сурч, хүмүүжихэд сургуулийн орчин хамгийн их нөлөөлдөг билээ. Тиймээс эцэг, эхчүүд хүүхдээ сургалт сайтай, нэр хүндтэй сургуульд оруулахыг хүсдэг.  Хүүхэдтэй тулж ажиллах боломж, гадаад хэлний давуу талыг бодолцож хувийн дунд сургууль сонгох нь бий. Тэдний энэ хүсэл дээр дөрөөлөн, Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй хувийн дунд сургууль, цэцэрлэгүүдийн сургалтын төлбөр  хадсаныг хүн бүр мэднэ. Тодруулбал, эгэл жирийн иргэн бүх насаараа хөдөлмөрлөөд олж чадахгүй хоёр өрөө  орон сууцны  мөнгөөр хувийн зарим сургуульд   нэг хүүхэд ганцхан жил сурдаг болсон.

Тодруулбал, нэлээд нэр хүндтэй, өндөр төлбөртэй нэгэн  хувийн сургуульд сурдаг хүүхэд найзтай хамт явж байгаад машинд дайгдаж Нарны хороололд байдаг гэртээ буусан байна. Харин маргааш нь хичээлдээ иртэл найз нь “Танайх Нарны хороололд амьдардаг сургалтын төлбөрийг яаж төлж дийлдэг юм бэ” гэж асуусан тохиолдол гарчээ. Үүнээс гадна бас нэгэн хувийн сургуульд эцэг эхүүд нь “Танай сургууль сургалтын төлбөрөө нэмэх хэрэгтэй байна. Бид хүүхдээ Нарантуул захын наймаачны хүүхдүүдтэй хамт сургамааргүй байна” гэсэн хүсэлт гаргасан тухай цахим орчноор нэг хэрүүлийн алим тарьж байсан удаатай. Насанд хүрсэн хүмүүс, эцэх, эх нь ингэж гадуурхаж байхад хүүхдүүдийн хувьд бүр яриад ч хэрэггүй.

Сургуулийн орчны ийм гадуурхалтыг төр хүчээр зохицуулахаас өөр арга байхгүй.  Хувийн сургуулийг зөвхөн ахлах ангид ирээдүйд сонгох мэргэжлийн дагуу төрөлжсөн хэлбэрээр байлгаад бага,  дунд боловсролын хувийн сургуулийг болиулах хэрэгтэй байна.

Ингэвэл  наанадаж хүүхдээ сургуульд зөөж замын түгжрэл үүсгэх цаандаж ижил тэгш сурах боломж бүрдэнэ. Бас эцэг,  эхийн орлогын түвшнээс шалтгаалан хүүхдэд ялгавартай хандах байдал арилна. Харин  улсын сургуулийн бага дунд ангийн боловсролыг  чанарыг сайжруулах, багш нарын чадвахыг нэмэгдүүлэхэд төрөөс онцгой анхаарч төсөв мөнгө хуваарилах хэрэгтэй юм.

Бидний хүүхдүүд бүгд нэг үеийн нийгмийг бүтээж зэрэгцэж амьдрахаас хойш бүгдээрээ зөв сайн боловсролтой иргэд болход төр одоо л анхаармаар байна.

Өмнөд Солонгосын боловсролын яам 2025 оны тавдугаар сараас эхлэн тус улсын өндөр төлбөртэй, элит дунд сургуулиудын үйл ажиллагааг зогсоох шийдвэр гаргаад байгаа.

Тус улсын Боловсролын сайд Ёо Юн Хэ “2025 онд хувийн дунд сургуулиуд, гадаад хэлний болон олон улсын сургуулиуд бүгд нэгэн зэрэг энгийн сургалттай сургууль болон өөрчлөгдөнө. Боловсролын систем дэх тэгш бус байдал цаашдаа нийгмийн ялгаатай анги давхарга үүсгэх нөхцөл бүрдүүлэхээс олон нийт болгоомжилж байна” гэж мэдэгдсэн.

Энэхүү өөрчлөлттэй зэрэгцэн улсын сургуулиудын хөтөлбөрийг сайжруулж, үнэлгээний шинэ системийг нэвтрүүлэхээр болжээ. Сүүлийн жилүүдэд Өмнөд Солонгосын ард иргэд өндөр төлбөртэй, хувийн дунд сургууль төгсөгчид их сургууль, коллежид элсэхэд давуу талтай болж, цаашдаа ажлын байр олох, гэр бүл зохиохдоо ч илүү боломж эдэлдэг болж байгааг иргэд хурцаар шүүмжилж буй аж.

Тэгэхээр манайд ч бас ялгаагүй хувийн сургуулиуд, боловсролын салбарт реформ хийх цаг нь болжээ. Сургуулийн орчинд өрнөж буй үйл явдлууд ч үүнийг бататгаж байгаа юм.