АНУ-д гуравдугаар сарын 10-нд Цахиурын хөндийн банк (SVB) гэнэт дампуурснаас үүдсэн банкны хямрал үргэлжилсээр байна. Нэгдсэн улсын эдийн засагт санхүүгийн шинэ хямрал хаалга тогшиж байгаа талаарх мэдээллийг энэ удаагийн ДЭЛХИЙН ЭДИЙН ЗАСАГ буландаа онцолж байна. 

АНУ-ын санхүүгийн зохицуулагчид гуравдугаар сарын 10-нд “SVB”-ийг хаах шаардлагатай болсон нь 2008 оны санхүүгийн хямралд “Вашингтон Мутуал” дампуурсны дараа АНУ-ын түүхэн дэх хоёр дахь том банкны дампуурал болсон юм. Үүнээс хоёр хоногийн өмнө “Silvergate”  банк үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Улмаар гуравдугаар сарын 12-нд Нью Йорк дахь “Signature” банкийг  хааж байгаагаа зарлаж хүн бүрийг гайхшруулсан. Хямрал Европт ч хүрч, Швейцарийн засгийн газраас “UBS” олон улсын хөрөнгө оруулалтын банк, санхүүгийн үйлчилгээний компанийг “Credit Suisse” банкийг 3.24  тэрбум ам.доллараар яаралтай худалдаж авахыг шаардахад хүргэсэн. Сүүлийн жилүүдэд элдэв дуулиан шуугианаас болж үйл ажиллагаа нь доголдсон “Credit Suisse” банкийг банк, санхүүгийн хямралд сул холбоос болно гэж хөрөнгө оруулагчид дүгнэжээ.

БОНДЫН ХЯМРАЛ

2008 оны санхүүгийн хямралаас ялгаатай нь энэ удаагийн асуудал нь банкуудын активын чанарт байгаа юм биш. Өнөөдрийн  хямрал нь Цахиурын хөндийн банк /SVB/ зээлийн хүүтэй холбоотой эрсдэлээс өөрийгөө хамгаалахгүйгээр хүүгээр бооцоо тавьсанаас үүдэлтэй. Калифорниа дахь “Санта Клара” банк  төрийн сангийн бонд болон ипотекийн зээлээр баталгаажсан үнэт цаасыг бараг хүүгүй болж үед худалдаж авсан. Зээлдэгч нь холбооны засгийн газар байсан тул төлбөрөө төлөх эрсдэлгүй байсан. Гэвч 2021 оны дундуур Холбооны нөөцийн сангийн дарга Жей Пауэлл “инфляцитай тэмцэхийн тулд удахгүй бодлогын хүүгээ өсгөж эхэлнэ” гэж сануулж эхэлснээс хойш зээлийн хүү өсөх эрсдэл эрс нэмэгджээ. Ийм зүйл тохиолдоход “SVB”-ийн хөрөнгийн багцын үнэ цэнэ буурч, банк эдгээр хөрөнгийн заримыг худалдсанаар 1.8 тэрбум ам.долларын алдагдал хүлээсэн байна. Мөнгө босгох гэж хичээж буй гарааны үйлчлүүлэгчдийнхээ хүсэлтийг хангахын тулд “SVB” 2.25 тэрбум ам.долларын хөрөнгө босгох ёстой гэж мэдэгдэв. Энэ мэдэгдэл банкийг эрсдэлд оруулах шалтгаан болсон. Олон тооны банкууд, ялангуяа АНУ-ын бүс нутгийн банкууд “SVB”-тай төстэй бооцоо тавьсан гэж хөрөнгө оруулагчид үзэж байна. Хэрэв үйлчлүүлэгчид нь мөнгөө авахыг хүсвэл эдгээр банкуудад алдагдлаа нөхөх хангалттай хөрөнгө байгаа эсэхийг хөрөнгө оруулагчид гайхдаг. АНУ-ын санхүүгийн зохицуулагчдын зүгээс системийг нуран унахаас сэргийлэхийн тулд чадах бүхнээ хийхээ амлаж, “SVB” болон “Signature” банкинд зориулсан онцгой арга хэмжээг аль хэдийн зарласан. Тухайлбал, Холбооны хадгаламжийн даатгалын корпораци  бүх хадгаламжид баталгаа гаргасан. Ингэснээр 250,000 ам.долларын хязгаарыг давсан мөнгөн хадгаламжид ч гэсэн баталгаа гаргаж өгчээ. 

АРИЛЖААНЫ ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГИЙН ӨР

Гэвч тэд өнөөгийн банкны хямралыг шийдвэрлэхийг хичээж байх хооронд  санхүүгийн систем болон ерөнхийдөө эдийн засагт нуугдаж буй өөр нэг асуудлын талаар Элон Маск анхаарууллаа. Эдгээр нь арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн өр, орон сууцны зээл юм. Дэлхийн хөрөнгийн зах зээлийн талаарх тайлбар, дүгнэлтийг хүргэдэг “Kobeissi Letter” нь арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн талаарх түгшүүртэй мэдээллийг нийтэлжээ. Тодруулбал, ирэх 5 жилийн хугацаанд арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн 2.5 их наяд ам.долларын өр төлнө гэж нийтлэлд дурджээ. Үүний зэрэгцээ үнэ хоёр дахин нэмэгдсэн бөгөөд арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн дөнгөж 60-70 хувь нь зарагдсан байна. “Эдгээр зээлийг дахин санхүүжүүлэх нь асар их зардал гарах бөгөөд дараагийн томоохон хямралд хүргэж болзошгүй” гэж хувьцаа, түүхий нефть, байгалийн хий, алт, эрдэнэсийн сан, валют зэрэгт дүн шинжилгээ хийсэн нийтлэлдээ бичжээ. Хамгийн муу мэдээ нь арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн зээлийн 70 хувь нь жижиг банкуудын эзэмшилд байдаг аж. Тиймээс үнийн өсөлт хурдацтай нэмэгдэж байгаа нь хүн бүрт  “үнэгүй” мөнгө гэж байдаггүй гэдэг үнэ цэнтэй сургамж болж байна гэж дүгнэлтдээ дурджээ. 

Элон Маск энэ асуудал дээр орон сууцны ипотекийн зээлийг нэмж авч үзэх шаардлагатай гэсэн бөгөөд энэ нь нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлж байна. Зээлийн хүүгийн өсөлт бараг бүх зээлийн төлбөрийг нэмэгдүүлсэн. Арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн хувьд хувьсах хүүтэй олон зээлдэгчид сарын төлбөрөө хэдийнэ өсгөсөн байна. Зээлийн төлбөрөө үргэлжлүүлэхийн тулд тэд мөнгөн гүйлгээгээ ашиглах ёстой. Хүү нь тогтсон зээлдэгчийн хувьд дахин санхүүжүүлэх шаардлагатай үед төлбөр нь өснө.

ЖИЖИГ БАНКУУД

Арилжааны үл хөдлөх хөрөнгийн ихэнх зээлийг 250 тэрбум ам.доллараас бага хөрөнгөтэй банкууд олгосон нь асуудал юм. Олон зээлдэгч төлбөрөө төлөхгүй байх вий гэж эмээж байгаа нь жижиг банкуудын хувьд маш том асуудал болох тул эдгээр зээлийн үнэ цэнийг бууруулах шаардлагатай болно гэж шинжээчид дүгнэж байна.

Дөрвөн өөр их сургуулийн эдийн засагчдын бүлэг саяхан гаргасан нийтлэлдээ АНУ-ын банкуудын активын хүүгийн өсөлтөөс болж санхүүгийн тогтвортой байдалд нөлөөлсөн байдалд дүн шинжилгээ хийжээ. Ингэхэд “АНУ-ын банкны системийн хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ нь хугацаа дуустал эзэмшиж байгаа зээлийн багцыг бүртгэдэг хөрөнгийн дансны үнээс санал болгосноос 2 их наяд ам.доллараар доогуур байна. Зах зээлд нийлүүлэгдсэн банкны активууд бүх банкуудад дунджаар 10 хувь, ихдээ 20 хувиар буурсан байна” гэж тэд дүгнэжээ. Хөрөнгийн үнэлгээг зах зээлд гаргах гэдэг нь тухайн хөрөнгийн нэрлэсэн үнийг бус зах зээлийн өнөөгийн нөхцөл байдалд үндэслэн үнэ цэнийг үнэлэхийг хэлдэг. 

ЭХ СУРВАЛЖ: THE STREET