Энтертайнмент
Х.Мөнхцэцэг: “Морин хуур” наадамд өөрийгөө сорьж үзэх юмсан гэж хүсдэг

Нэрт яруу найрагч Д.Лувсандоржийн шүлэг, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн З.Батсүхийн хөгжим “Амьд таван эрдэнэ” дууны уралдааныг “Ногоон нүүдэл” ТББ, “Малчин” ТВ-ээс хамтран зохион байгууллаа. Энэхүү уралдаанд 400 хүнээс шалгаран амжилттай оролцон, тэргүүн байр эзэлсэн Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын “Хэмнэл” соёлын төвд бүжгийн багш Х.Мөнхцэцэгтэй ярилцлаа.
-Та Орхон аймгаа төлөөлөн оролцож тэргүүн байр эзэллээ. Өөрийгөө танилцуулахгүй юу, хаана ямар ажил эрхэлдэг вэ?
-Би Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан суманд төрсөн. Орхон аймагтаа ерөнхий боловсролын сургуулиа дүүргээд СУИС-ийг Соёлын арга зүйч мэргэжлээр төгссөн. Одоо Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын “Хэмнэл” соёлын төвд бүжгийн багшаар 14 дэх жилдээ ажиллаж байна.
-Энэхүү баяртай мөч, торгон агшинд төрсөн сэтгэгдлээсээ хуваалцаач?
-Баярлалаа. Сэтгэл маш өндөр байна. Эх орныхоо өнцөг булан бүрээс шалгарч зорин ирж энэ уралдаанд оролцсон цээл сайхан хоолойтой уран бүтээлчид цэцэн мэргэн шүүгчдэдээ баярлаж талархсанаа илэрхийлье. Энэ уралдааныг гурван үе шаттайгаар өндөр төвшинд маш сайхан зохион байгуулсан “Малчин” телевиз “Ногоон нүүдэл” ТББ-ын хамт олондоо баярлалаа. Мөн МҮЭСТО хэмээх сайхан тайзан дээр энэ цагийн олон сайхан гавьяат, дуучидтай ая дуугаар хөглөгдөж омогшсон сайхан үдэш байлаа.
–“Таван эрдэнэ” дууны уралдаанд хэрхэн оролцохоор шийдэв?
-Хэдийгээр бүжгийн багш ч гэлээ соёлын салбарт ажиллаж байгаа хүний хувьд ажлын байрандаа хөрвөж зайлшгүй дуулах шаардлага гарна. Ээж маань СТА дуучин Д.Бадамханд шүү дээ. Тиймээс ээжийнхээ авьяасыг бага ч гэсэн өвлөж авсан юм болов уу, дуулах сонирхолтой. СТА Ч.Алтантүлхүүрийн дуунуудаас дуулах их дуртай бас ээж маань “Таван эрдэнэ” дууг их дуулдаг байсан юм. Энэ бүхнээс улбаатай уралдаанд оролцохоор шийдсэн.
–Хэдэн оролцогчоос шилдгээр шалгарав, тэргүүлнэ гэдэгтээ хэр итгэлтэй байв?
-Уралдааны 1,2 дугаар шат цахимаар явагдсан. Нэгдүгээр шатанд 400 гаруй оролцогч “Таван эрдэнэ” дууны нэгдүгээр бадгийг ямар нэгэн хөгжимгүйгээр дуулж оролцсоноос хоёрдугаар шатанд 110 хүн шалгарч тус дууг хөгжимтэй дуулан дүрсжүүлж цахимаар явуулсан. Ингэхдээ сошиалд авсан хандалтаас гадна дуулах ур чадвар зэргийг мэргэжлийн шүүгчид олон талаас нь харж 10 оролцогчийг сүүлийн шатанд шалгаруулж МҮЭСТО-нд “Гала тоглолт” хэлбэрээр зохион байгууллаа. Ингэж сүүлийн шатанд шалгарснаасаа хойш өөртөө итгэлтэй болж түрүүлнэ гэсэн бодолтой байсан. \инээв\
-Ээж нь сайхан дуулдаг гэлээ. Дуучин ээжийнхээ авяасыг өвлөсөн байна шүү дээ. Тиймээс танай гэр бүлд танаас өөр дуулдаг хүн байгаа юу?
-Миний аавыг Ц.Хорлоо, ээжийг МУСТА Д.Бадамханд гэж хоёулаа Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын уугуул хүмүүс байсан. Ээж маань нутагтаа соёлын төвийн эрхлэгч номын санчаар ажиллаж байсан. Ах нар, эмэгтэй дүү нар маань бүгдээрээ дуулах дуртай. Ээж маань амьд сэрүүн байхдаа таван хүүхэдтэйгээ хамтарч “Дуунд хөглөгдсөн амьдрал” тоглолтоо төрсөн нутагтаа болон Орхон аймагт зохион байгуулж байлаа. Тийм учраас ээжийнхээ бурхнаас заяасан авъяасаас бага ч гэсэн өвлөж үргэлжлүүлэн дуулж яваадаа баяртай байна.
-Энэ уралдаанд оролцоход хамгийн их тусалж дэмжиж зөвлөсөн хүн хэн бэ?
-Уралдааны шалгуур нөхцөл их өндөр байсан. Дэмжиж байсан бүх хүмүүстээ маш их баярлалаа. Ажлын хамт олон, ах Х.Энхбаяр төрсөн дүү Х.Мөнхсайхан Х.Мөнхтуяа авга эгч нар маань Эрдэнэт хотоос дагаж ирж дэмжсэн. Бүх төрөл садан, найз нөхөд гээд намайг таньдаг олон хүмүүсийнхээ дэмжлэгээр энэхүү амжилтанд хүрлээ. Ялангуяа Хэмнэл соёлын төвийн Эрдэнэхүүгийн Батболд даргадаа маш их баярлаж талархсанаа илэрхийлье. Нэгдүгээр шатны уралдааны видео бичлэгээс эхлээд бүх шатны уралдаанд хамгийн их зөвлөж тусалж байсан. Мөн Эрдэнэт хотынхоо EBS HD телевизийн хамт олондоо баярлалаа.
-Дуулдаг хүний хувьд урын сангаа хэрхэн баяжуулаад байна вэ?
-Бүжгийн багшаар ажилладаг ч манай соёлын төвийн хамт олон бие даасан олон тоглолтуудыг орон нутагтаа болон хөрш зэргэлдээ сумууддаа толилуулж ирсэн. Урын сандаа өөрийн гэсэн 6-7 дууны шинэ уран бүтээлтэй. Нийтийн хүртээл болсон бас хуучны сайхан дуунуудаас дуулах дуртай .
-Ямар дуучдын дууг сонсч үлгэр дууриалал авч явах дуртай вэ?
-Монгол Улсын Ардын жүжигчин А.Долгор, Б.Жавзандулам гээд алдартай сайхан дуучдын дуунаас сонсох дуртай, мөн урлагийн хүн ямар байх ёстой юм, хэрхэн биеэ авч явах вэ гэх зэргээр үлгэр дууриалал авахыг хичээдэг. Залуу үеэс СТА дуучин Ч.Алтантүлхүүр, дуучин Хишигсүрэн, Хишигдэлгэр гэж эгч дүүс дуучдын дуу уран бүтээлүүдийг шимтэн сонсдог. Шаардлага гарвал зарим нэг арга хэмжээнд дуунаас нь дуулах гэж оролдоно оо. \уучлаарай гээд инээв\
–Монголчууд олзыг олуулаа гэж ярьдаг. Нэлээн ч өндөр шагнал гардлаа. /6560,000 төгрөг/ Шагналаа бусадтай хуваалцах бодол бий юу?
-Манай Соёлын төвийн дэргэдэх бүжгийн дугуйлангийн шавь нар маань бий. Намайг уралдаанд явахад: “Багшаа ганц дуулж өгөөд яваач дээ гээд гуйгаад байсан.” Хөөрхөн шавь нар маань энэ сарын сүүлчээр болох “Эрдэнэсийн угалз” хангайн бүсийн аварга шалгаруулах бүжгийн уралдаанд оролцоно. Хоёр хамтлаг тус бүр хоёр төрөлд 30 гаруй хүүхэд бэлдэж байгаа. Удахгүй бас бүжгийн дугуйлангийн “Бидний инээмсэглэл 2022” тайлан тоглолт хийнэ. Тийм учраас шагналынхаа тодорхой хувийг шавь нарынхаа бүжгийн хувцсанд хөрөнгө оруулалт хийнэ гэж бодож байна.
-Хүний хүсэл мөрөөдөл хязгааргүй. Тиймээс залуу дуучны цаашдын уран бүтээлийн төлөвлөгөө их байгаа даа?
-Манай соёлын төвийн хамт олон маш хөдөлмөрч хүмүүс. Тиймээс бидний цаашдын төлөвлөгөө зорилго ч тодорхой байгаа. Тухайлбал, манай соёлын төвийн таван ажилтан хамтарч “Эхлэл” нэртэй шинэ уран бүтээлийн тоглолтоо хийсэн. Цаашдаа тавуулаа бие даасан шинэ уран бүтээлийн тоглолтоо “Үргэлжлэл” нэртэйгээр үргэлжлүүлнэ гэж үзэгч түмэндээ амласан. Харин миний нэг мөрөөдөл гэвэл Эрдэнэт хотынхоо яруу найрагчид хөгжмийн зохиолчдын надад итгэж өгсөн шинэ уран бүтээлүүдээр “Морин хуур” наадамд нэг удаа ч болов орж өөрийгөө сорьж үзэх юмсан гэж хүсдэг. Мөрөөдөл биелнэ гэдэгт итгэлтэй байгаа.\инээв\

Энтертайнмент
Улсын заан М.Лхагвагэрэл бөхчүүдийн чансааг тэргүүлж байна

Монголын үндэсний бөхийн холбоо шинэчлэлийн хөтөлбөрийн хүрээнд томоохон барилдаануудад чансааны оноо олгох журмыг хэрэгжүүлж байгаа.
Маршал Х.Чойбалсангийн мэндэлсний 130 жилийн ойд зориулсан барилдааны дараа бөхчүүдийн чансаа шинэчлэгдэж, Улсын заан М. Лхагвагэрэл 7450 оноогоор тэргүүлж эхэллээ. Харин чансааны хоёрт Улсын аварга О.Хангай бичигдэж байна.
Энтертайнмент
“Милано Кортина 2026” Олимпын бамбарыг танилцуулав

“Милано Кортина 2026” өвлийн Олимп, Паралимпын наадмын зохион байгуулагчид энэ даваа гарагт тогтвортой байдал, технологийн дэвшил болон Италийн үндэсний загварыг шингээсэн албан ёсны бамбараа танилцууллаа.
“Essential” буюу “Мөн чанар”-ыг илэрхийлэх нэртэй энэхүү бамбар нь Миланы Триеннале урлагийн төв болон Японы Осака хотод зохион байгуулагдаж буй “ЭКСПО 2025” үзэсгэлэнгийн үеэр нэгэн зэрэг танилцуулагдсан бөгөөд Олимпын хөдөлгөөний олон улсын шинж чанар болон зохион байгуулагч орны соёлын гүн гүнзгий үндсийг харуулсан арга хэмжээ боллоо.
Бамбарыг Италийн эрчим хүчний “Eni” компани Versalis-тэй хамтран бүтээж, Studio Carlo Ratti Associati дизайн боловсруулсан бөгөөд бамбарын загвар нь энгийн байдал, хүч чадлыг бэлгэдсэн. Гялалзсан өнгөлгөөтэй, гоёмсог минимал хэлбэртэй энэхүү бамбараас олимпын наадамд зориулсан цэнхэр-ногоон өнгийн, паралимпын наадамд зориулсан хүрэл өнгийн хоёр хувилбарыг танилцуулжээ.
Нэг килограмм жинтэй, Италид үйлдвэрлэгдсэн бамбар нь дахин боловсруулсан хөнгөн цагаан ба гуулин хайлшаар хийгдсэн. Байгаль орчинд ээлтэй, дахин ашиглагдах боломжтойгоороо онцлог бөгөөд нэг бамбарыг 10 хүртэл удаа дахин дүүргэж ашиглах боломжтой юм. Энэ нь бамбарыг их хэмжээгээр үйлдвэрлэх хэрэгцээг эрс бууруулах ач холбогдолтой.
Бамбарыг хөдөлгөгч түлш нь био-LPG, буюу хэрэглэсэн тос болон амьтны гаралтай өөх зэрэг хаягдал материалаас гаргаж авсан сэргээгдэх түлш бөгөөд Сицилийн Гела дахь Eni-ийн био-үйлдвэрт үйлдвэрлэгддэг.
Энэхүү бамбарт ашиглагдаж буй шатаагч төхөөрөмж нь анх удаа ил харагдахаар бүтээгдсэнээрээ онцлог бөгөөд олон нийт олимпын дөл хэрхэн асч байдгийг нүдээр харж болохоор болжээ.
Өнгөний сонголт нь утга төгөлдөр бөгөөд олимпын бамбарын “Тэнгэрийн өнгөнүүд” нь Италийн байгалийн гайхамшигт төрхийг илэрхийлж, хөдөлгөөн, найдвар, өөрчлөлтийг бэлгэднэ. Харин паралимпын бамбарын “Гэрлийн уулс” нь тэсвэр хатуужил, хүч чадал, спортоор дамжих өөрчлөлтийг илэрхийлж байна.
Зохион байгуулагчдын хэлснээр энэхүү бамбар нь зөвхөн үйл ажиллагааны хэрэгсэл төдийгүй соёлын бэлгэ тэмдэг бөгөөд Олимп ба Паралимпын наадмын эв санааны нэгдлийг илтгэнэ.
Бамбарыг олон нийтэд 2025 оны турш Осакагийн ЭКСПО дахь Италийн павильонд, мөн Миланы Триеннале төвд 2025 оны 5-р сараас эхлэн наадам дуустал үзэсгэлэнд дэлгэхээр болжээ.
Энтертайнмент
Жүдо бөхийн Азийн АШТ-нд гавьяат тамирчин Л.Энхрийлэн тэргүүтэй Монголын 19 бөх барилдана
