Британийн эзэмшлийн арлууд дундаа хамгийн алслагдмал нь Фэр-Айл (Fair Isle) арал юм. Энд ердөө 60 хүн амьдардаг бөгөөд үнэхээрийн үзэсгэлэнтэй байгальтай тул Шотландын жуулчдыг зорьж ирдэг газар болжээ. Фэр-Айл нь өөрийн гэсэн засаг захиргаа, сургуультай бөгөөд тэнд ердөө гурван сурагч сурдаг гэнэ.

Фэр-Айл арал Атлантын далай болон Хойд тэнгисийн уулзвар дээр, Шетланд ба Оркнейн арлуудын дунд байрладаг. Арлын урт таван километр, өргөн нь гурван км ч хүрэхгүй аж.

Энэхүү бяцхан арлын түүх, өв соёл нь гайхалтай баялаг гэнэ. Жишээлбэл археологи, хөдөө аж ахуйн онцлог, байгалийн тогтоц, ургамал, амьтан, соёл урлаг гээд энд судлах зүйл олон бий.

Шетландаас энэ газарт хүрэхийн тулд гурван цаг гаталга онгоцоор явах хэрэгтэй болдог бол нисэх онгоцоор 1.5 цаг нисдэг.

Хүний хөл бараг хүрээгүй онгон байгальдаа нутгийн иргэд нь маш сайн дасан зохицож, хайрлан хамгаалж аж төрсөөр иржээ. Тиймээс энд ирсэн гадны хүмүүс болон жуулчдад Фэр-Айл арал үлгэрийн орон мэт санагддаг гэнэ.

Ялангуяа ховор төрлийн ургамал, шувууд нь өвлийн улиралд хүртэл арлыг үнэхээр үзэсгэлэнтэй болгож харагдуулдаг ажээ.

Өмнө дурдсанчлан тус арал хувийн сургуультай бөгөөд ердөө гурван сурагч, хоёр багштай гэнэ. Саяхан тус сургууль захирлын албан тушаалд сонгон шалгаруулж авах зар тавьжээ.

Эндхийн хүүхдүүд арал дээрээ 1-7 анги хүртлээ сурдаг байна. Дунд сургуулийн насанд хүрмэгц тэднийг Шотланд дахь дотуур байртай сургуулиуд руу явуулдаг гэнэ.

Сургуулийн захирал нь долоо хоногт ажлын 35 цагаар ажилладаг бол цалин жилд 56.787 фунт стерлинг (ойролцоогоор 78.000 доллар) байдаг гэнэ. Мөн жил бүр 2.265 фунт стерлинг (3111 доллар)-ийн нэмэгдэл авдаг байна. Энэхүү төлбөр Шотландын засгийн газраас алслагдсан хүмүүст үзүүлэх тэтгэмжийн нэг хэсэг гэнэ.

Ажилд орох хүн нь шаардлагатай сурган хүмүүжүүлэх ур чадвараас гадна “шийдэмгий байдал, алсын хараа, эрч хүч, санаачилга, харилцааны өндөр ур чадвар, сахилга бат”-тай байх ёстой аж.

Тус арлын зөвлөл ярилцлага өгөхөөр ирсэн хүний бүх зардлыг хариуцах бөгөөд шалгарсан хүнийг нүүж ирэн суурьших тал дээр бүрэн анхаарч, бүх асуудлыг шийдэж өгдөг гэнэ.

Фэр-Айлынхан дэлхий дахинд ноосон нэхмэлээрээ танигдсан юм. Ойролцоох Шетланд арлынхан хүрэн, саарал өнгийг ашиглаж нэхмэл нэхдэг бол Фэр-Айлчууд халуун дулаан, гэгээлэг өнгөтэй, янз бүрийн хээ бүхий хувцас хэрэглэл нэхдэг аж. Тус арлын бүсгүйчүүд олон зуун жилийн турш арга барилаа сайжруулсаар ирсэн учраас тэднийг энэ салбарт гүйцэх хүмүүс бараг л байхгүй гэнэ.