Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний чуулган боллоо. Энд дурдагдсан мэдээллээс харвал Монголд дөрвөн хүн тутмын нэг нь сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалтай байгаа аж. Иймд төр засгаас Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвөөс гадна хөдөө орон нутагт сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгөх нэгжүүд байгуулах асуудал хөндөгдөв. Ингэснээр олон хүнд хүрэлцээтэй үйлчилж чадвал нийгэмд тулгамдсан сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудлыг шийдвэрлэх боломж бүрдэнэ хэмээлээ.
Судлаачдын тогтоосноор сэтгэцийн олдмол шинж чанартай 100 орчим төрлийн өвчин байна. Сэтгэцийн эмгэгийн гол шалтгаан нь гэнэтийн осол, нойргүйдэл, хүчтэй стресс тодруулбал хүчирхийлэл, айдас, ганцаардал, хэт ачаалал ихтэй ажиллах, амьдралын буруу хэв маяг зэрэг асуудал байдаг аж. Сэтгэцийн эмч нарын өгч буй хамгийн энгийн зөвлөгөө нь хүн бүтэн сайхан унтаж амарч байх ёстой гэнэ. Хоногт 6-8 цаг тайван унтаж амарсан хэн ч сэтгэцийн эмгэг тусах эрсдэл бага. Нойрноос болоод дараа дараагийн асуудлууд үүсдэг. Тиймээс хүн үдэш 00 цагаас өмнө унтаж амарч байх шаардлагатай гэжээ.
Тэгвэл эрүүл хүн сэтгэцийн өвчин тусах бүх шалтгаан нь манай нийгэмд хангалттай байна. Наад зах нь гэр бүлийн гэхээс илүү цахим орчны хүчирхийлэл үерийн ус шиг цутгаж буй гэхэд хилсдэхгүй. Жишээ нь бусдад шаралхаад цахим орчинд уур бухимдлаа тайлж “агсам” тавигчид ч олон. Одоо бүр төгсөрч шууд бичлэг хийгээд уйлж, дуулаад ярих моод дэлгэрсэн гэж байгаа. Мөн цахим ертөнцөд нэр, зүсээ нууцлаад бүхнийг мэдэгч, бусдыг үгүйсгэгчид ч олширсон. Бас хэдэн лайк, шейр нь хаа юм гээд сайн сайханд уриалан дуудах дүр эсгэгчид ч цөөнгүй. Тэд бодит амьдрал дээр тэс өөр хоёр нүүртэн болох нь удалгүй нотлогдох явдал түгээмэл.
Энэ бүгд нь сэтгэцийн өвчний хэлбэр бөгөөд бусдыг сэтгэцийн өөрчлөлтөд “уриалан дуудаж” буй явдал гэхэд хилсдэхгүй.
Өнөөдөр цахим мэдээллийн бөмбөгдөлтөд өрсөн бид бодит амьдрал хийсвэр орчин хоёроо ялгахгүй боллоо. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн эмч нар “Зөвхөн хийсвэр ертөнцдөө амьдардаг хүмүүс ч бий болсон. Медиа болоод бодит ертөнцөө ялгахаа байгаад аллага үйлдсэн тохиолдлууд их гарч байна. Хамгийн гол нь таны олон нийтийн сүлжээнд түгээж буй мэдээллийг сэтгэцийн хувьд эрүүл, эмгэгтэй, төлөвшөөгүй гээд янз бүрийн төвшний хүн үзэж байна гэдгийг маш сайн ойлгох хэрэгтэй. Үүний эерэг, сөрөг тал нь юу юм гээд маш тэнцвэртэй, ухамсартай хандах нь чухал” хэмээж буй юм.
Нөгөө талаар нийгмээр харанхуй мухар сүсэгт итгэж амьдрах нь энүүхэнд болсон жишээ ч бий. Тодруулбал, алтан өндөгтэй цагаан могой, их хэмжээний мөнгөний зурагтай Бурзай Бурзай Бурзай гэсэн пост цахим ертөнцөөр өдөр бүр тэнүүчилж явна. Түүнийг нь мянга мянгаараа дэмжиж эрхий хуруу гозойлгох, бусдад түгээх нь элбэг. Тэгээд “Лайк дарж, шэйрлээрэй. Баяжна шүү. Үнэн юм байна” гээд бичнэ. Уг нь хүн хөдөлмөрлөж байж мөнгөтэй болно уу гэхээс нэг зураг, бичвэр дээр эрхий хуруу гозойлгоод, бусдад түгээгээд баяжихгүй. Энэ нь хүний боловсролтой холбоотой гэхээс илүүтэй нийгмийн ухамсрын суурь төвшин доогуур, сэтгэцийн ямар нэг өөрчлөлтөд орж буйн илрэл юм. Сэтгэцийн эрүүл мэндийн эмч нар “Хүний хамгийн анхны хэрэгцээ амьдрах орон байр, эд хөрөнгө, мөнгө төгрөг байдаг. Энэ дутагдахаар хүн сэтгэл гутрал, мэдрэлийн ядаргаанд ордог талтай. Ингээд удахаар сэтгэцийн өөрчлөлтөд ордог” хэмээж буй юм. Энд биднийг сэтгэцийн өөрчлөлт оруулах шалтгаанаас өнгөц төдий дурдлаа. Хамгийн гол нь хүн өөрийн мэндээ хамгаалах талаар байнга санаа тавих ёстой билээ. Гэтэл бид өнөөдөр сэтгэцийн эрүүл мэнд гээд ярихад өнөө л “Шар хадны эмнэлэг” гэж ойлгодог. Тэнд хэвтэж эмчлүүлсэн гэвэл “за дээ нөгөө тэр маань болохоо байж. Ухаан санаа нь самуурсан юм байх” гээд ярих нь энүүхэнд. Өөрөөр хэлбэл солиорлын шинж тэмдэг илэрсэн хүмүүсээр сэтгэцийн эмгэгийг төсөөлж ойлгодог. Ийм ойлголттой хүмүүс өөрийнхөө сэтгэцийн эрүүл мэндийн байдлыг зөв үнэлэхгүй, тусламж авах шаардлагатай эсэхэд дүгнэлт хийж чаддаггүй, “би солиотой биш, сэтгэцийн эмчид хандах шаардлагагүй” гэж боддог.
Уг нь аливаа улс оронд архаг солио өвчнөөр өвчилсөн хүмүүс нь нийт сэтгэцийн асуудалтай хүмүүсийн дөнгөж хоёр хүртэлх хувийг л дунджаар эзэлдэг гэсэн судалгаа бий. Тэгэхээр сэтгэцийн өөрчлөлттэй л бол архаг солио өвчтэй гэсэн үг биш юм. Иймд бид улсдаа ганц байгаа Сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвд нэг удаа хандаад үзвэл яасан юм. Цахим орчин амьдралын буруу хэмнэл, нийгмийн бухимдал гээд олон асуудал биднийг “дарамталж” байгаа шүү дээ. Наад зах нь бид түгжрэлд ороод уурлаж хараал урсгана. Тэгээд хоёр, гурван машины урдуур орчих санаатай энэ тэрүүгээр бултганаж, хойгуур, урдуур дайрч бусдыг бас бухимдуулдаг тал бий.
Энэ бүгдээ бодож үзээд СЭМҮТ-ийн 1800-2000 гэсэн 24 цагийн турш нээлттэй утас, веб хуудаст хандаад сэтгэцийн эрүүл мэндээ тодорхойлж авбал сайн сан.
