Дэлхий дахинд
Назарбаевыг үгүйсгэх үйл явц үргэлжилж байна

Нурсултан Назарбаев 2019 онд ерөнхийлөгчийн суудлаасаа буусны дараа ч Казахстаны “анхны ерөнхийлөгч” гэгдэж, улс үндэстний удирдагч хэвээр байв. Дөрвөн жилийн дараа их зүйл өөрчлөгдсөн бөгөөд одоо Астана анхны ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын төсвийг танаж байна. Казахстаны Сангийн сайд Ерулан Жамаубаев “Эрх чөлөө” радиод энэ долоо хоногт мэдээлснээр, Тэргүүн ерөнхийлөгчийн Тамгын газар ойрын 45 хоногийн дотор үйл ажиллагаагаа зогсооно гэж мэдэгджээ. Энэ нь өнгөрсөн онд болсон Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах санал асуулгын үр дүнд гарсан “Анхны ерөнхийлөгчийн тухай” хуулийг хүчингүй болсонтой холбон, төсөвт байгаа хөрөнгийг дахин хуваарилсны үр дүн юм.
Зургадугаар сарын 7-нд Жамаубаевын хэлсэн үг нь Үндсэн хуулиас “элбас” гэсэн ишлэлийг хассан бүх нийтийн санал асуулгаас хойш бараг яг жилийн дараа болж байна.
2023 оны гуравдугаар сард Сангийн дэд сайд Даурен Темирбеков сэтгүүлчдэд хэлэхдээ, анхны ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын санхүүжилтийг 130 сая тенге (291,000 гаруй доллар)-аар хасна. Өмнө нь тус албанд 1-1.5 тэрбум тенге (2.2-3.3 сая доллар) хуваарилагддаг байв. Жамаубаевын энэ долоо хоногт хийсэн тайлбарт оффисын “бүтцийн өөрчлөлт” хийж, зарим ажилчдыг өөр байгууллагад шилжүүлж, заримыг нь цомхотгоно гэж тэмдэглэжээ.
“Ойрын ирээдүйд ийм оффис байхгүй болно гэж би бодож байна” гэж тэрбээр хэлсэн байна.
Энэ нь 2022 оны нэгдүгээр сарын үйл явдлаас хойш Казахстанд өрнөж буй “Назарбаевыг үгүйсгэх” ерөнхий үйл явцтай нийцэж байна. Энэ долоо хоногийн эхээр Казахстаны парламентын доод танхим болох Мажилисын депутатууд эрүүгийн хуулиас анхны ерөнхийлөгчийг доромжилсон гэмт хэрэг үйлдсэн (373-р зүйл) этгээдэд таван жил хүртэл хорих ялаар шийтгэх заалтыг хасч, нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж байгаагаа мэдэгдэв. Өнгөрсөн жил Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах санал асуулгыг харгалзан энэ хүчин чармайлтыг депутатууд техникийн шинж чанартай гэж тодорхойлсон.
“Анхны ерөнхийлөгчийн статус байхаа больсон тул эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх шаардлагагүй, хэрэгжихгүй” гэж парламентын депутат Снежанна Имашев хэлэв.
2020 онд нэгэн караганд эрэгтэй олон нийтийн сүлжээнд нийтэлсэн видео бичлэгээрээ Назарбаевыг доромжилсон хэргээр 373-р зүйл ангиар ял сонссон анхны хүн болсон. Түүнийг экс ерөнхийлөгчийн талаар хатуу үг хэллэг ашигласан гэж шүүмжилсэн ч “Eurasianet”-д мэдээлснээр түүний сэтгэгдлүүдийн дийлэнх нь “бүс нутгийн хүмүүсийн амьдралын таагүй байдал”-ын тухай байсан аж. Эцэст нь түүнд гурван жилийн хугацаанаас өмнө тэнсэн суллахтай адил “эрх чөлөөг хязгаарласан”, 100 цаг “албадан ажил хийлгэх”, 41,670 тенгений торгууль оногдуулсан.
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев өнгөрсөн 2022 оны нэгдүгээр сарын үймээний дараах мэдэгдэлдээ, Аюулгүй байдлын зөвлөлийг тэргүүлнэ хэмээн мэдэгдсэн юм. Назарбаев 2019 онд Ерөнхийлөгчийн албан тушаалаас буусныхаа дараа Аюулгүйн зөвлөлийг тэргүүлэх болсон юм. Тодруулбал, Назарбаев 2019 оны гуравдугаар сард төрийн тэргүүний суудлаас буусан ч Казахстаны Ардын ассамблей, Аюулгүй байдлын зөвлөл, “Нур Отан” намын удирдлагын албан тушаалыг өөртөө хадгалан үлдэж байв. Түүнийг насан туршид нь Аюулгүй байдлын зөвлөлийн албан тушаал дээр байлгахаар болж байлаа. Гэсэн ч 2021 оны дөрөвдүгээр сарын 28-ны өдөр Ардын ассамблейн даргын албан тушаалаа орхиж, бүрэн эрхээ өнөөгийн ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаевт шилжүүлж байгаагаа зарласан.
Харин 2022 оны энэ оны эхээр Казахстанд гарсан эмх замбараагүй байдлын үеэр Назарбаев өнөөгийн ерөнхийлөгчид Аюулгүй байдлын зөвлөлийн даргын бүрэн эрхийг шилжүүлэн өгсөн юм.
Казахстан улсын анхны Ерөнхийлөгч Нурсултан Назарбаев 2019 оны гуравдугаар сарын 19-нь ард түмэндээ хандан үг хэлж, албан тушаалаасаа огцорч буйгаа зарласан нь олон улсын хэвлэл мэдээллийн хувьд гэнэтийн мэдээ байсан. Тэрээр “Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацааг дуусгахгүйгээр халаагаа өгөхөөр шийдсэн” гэдгээ мэдэгдсэн юм.
Улмаар 2019 оны гуравдугаар сарын 20 буюу өнөөдөр Ерөнхийлөгчийн эрх мэдлийг шилжүүлэн өгөх тухай зарлигт гарын үсэг зуржээ.
Ингэснээр Казахстан улсыг бараг 30 жил халаагүй удирдсан Ерөнхийлөгч Нурсултан Назарбаев тав дахь бүрэн эрхийнхээ хугацааг дуусгалгүйгээр албан тушаалаасаа буусан. Тэрбээр Казахстан улсыг хуучин ЗХУ-аас тусгаар тогтносноос хойш 2019 он хүртэл 29 жил төр барьсан анхны ерөнхийлөгч. Гэхдээ зарим хүмүүс түүнийг нийгмийн зөрчилдөөн, баян ядуугийн ялгааг туйлд нь хүргэсэн гэж буруутгадаг юм.

Дэлхий дахинд
Ромын пап Францисыг оршуулах ёслол бямба гарагт болно

Ромын католик сүм хийдийн кардиналууд өчигдөр хуралдаж, пап Францисын оршуулах ёслолыг энэ бямба гарагт Гэгээн Петрийн талбайд гадаа үйлдэхээр тогтжээ. Харин ард иргэд, сүсэгтнүүдийг Ромын Папд хүндэтгэлээ илэрхийлэх боломжийг олгох үүднээс лхагва гарагт шарилыг нь Гэгээн Петрийн сүмд байрлуулж юм байна.
88 настай Пап лам Францис тархинд нь цус харвасны улмаас зүрхний дутагдалд орж нас нөгчсөн болохыг Ватиканы албаныхан үүний өмнө мэдээлсэн. Он гарснаас хойш хоёр уушгиндаа хатгалгаа туссаны улмаас эмчлүүлж эмнэлгээс гараад удаагүй байсан Ромын пап хамгийн сүүлд өнгөрсөн амралтын өдөр Улаан өндөгний баярыг тохиолдуулж Гэгээн Петрийн талбайд сүсэгтэн олонтой мэндчилж байсан юм. Францис ламтан мөн тогтсон заншлаас гажиж, Гэгээн Петрийн сүмд бус, Гэгээн Мариагийн сүмд өөрийг нь оршуулахыг гэрээсэлжээ. Өмнөх бүх Ромын папуудаас анх удаа Европын бус орны гаралтай Францис ламтны дурсгалыг хүндэтгэж төрөлх Аргентин улсад нь болон хөрш Бразил улсад 7 хоногийн гашуудал зарласан байна.Мөн дэлхийн католик шашинтнуудын тэргүүнийг оршуулах ёслолд оролцож, Пап Францистай салах ёс гүйцэтгэх бодолтой байгаагаа дэлхийн олон орны удирдагчид илэрхийлж байгаа юм байна.
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп тухайлбал гэргийн хамтаар Ром хотноо энэ ёслолд оролцохоо мэдэгдсэнээр албандаа орсноосоо хойш анх удаа хилийн дээс алхах гэж байгааг хэвлэлүүд дурьдаж байна. Францын Ерөнхийлөгч Э.Макрон, Бразилийн ерөнхийлөгч Лула да Сильва, Пап ламтны төрөлх Аргентин улсын ерөнхийлөгч Хавьер Милей нар мөн оршуулгад оролцохоо мэдэгджээ. Украины ерөнхийлөгч Зеленский очихоор төлөвлөж байгаа талаар дотоодын хэвлэлүүд нь мэдээлжээ.
Дэлхийн 1,4 тэрбум католик шашинтнуудын тэргүүн, дараагийн Пап ламыг сонгох сонгуулийн тухайд, түүнийг таалал төгссөнөөс 15-20 хоногийн дараа эхэлдэг жаягтай. Энэ үүднээсээ тавдугаар сарын 6-наас хойш болох юм байна. Маш чанд хатуу дэг ёсны дагуу, нууц байдалд явагддаг энэ сонгуульд дэлхийн өнцөг булан бүрийн 135 кардинал оролцох эрхтэй байна.
Дэлхий дахинд
The U.S. tariff tantrum: A self-defeating trade war

Editor’s note: Xin Ping is a commentator on international affairs, writing regularly for Xinhua News Agency, CGTN, Global Times, China Daily, etc. The article reflects the author’s views and not necessarily those of CGTN.
Washington’s latest tariff blitzkrieg – slapping “universal” levies on over 180 nations and regions – is setting things on fire at home.
The moment the executive order was signed, U.S. markets went into freefall: the Dow plunged nearly 4 percent, Apple and Nike stocks nosedived, and $6.4 trillion vanished from Wall Street in two days.
This isn’t economic policy. It’s economic arson.
The art of self-sabotage
Will tariffs bring manufacturing home? Despite years of arm-twisting, American tech giant Apple still works with 94.5 percent of its suppliers being overseas.
Apple isn’t an outlier. The semiconductor industry is facing obstacles in reshoring back to the U.S. as well. Intel has paused its Arizona factory. TSMC is delaying U.S. production. The problems hindering “made in America” are systemic and may only be addressed through a broad and profound economic restructuring. Tariffs won’t magically resurrect dead industries; they only inflate prices for already-struggling consumers.
The U.S. tariff spree, unleashed in the name of “America First,” is in fact a masterclass in shooting oneself in the foot. U.S. farmers will be hard hit. In the aftermath of the 2018 China tariff, while U.S. soybean exports eventually rebounded, the farming community suffered irreparable damages: Midwest farm bankruptcies spiked 30 percent, wiping out generations of family farms. Today’s “Tariff 2.0” risks repeating history – but with higher stakes.
China’s counterpunch
Beijing has been defending itself with precise actions, hitting back with matching levies. But its market remains open to others. Germany’s automakers, for instance, now sell more cars in China than at home. ASEAN’s durians and lobsters enter Chinese markets tariff-free under RCEP – a stark contrast to America’s “walled garden” approach.
As China’s commerce ministry stated: “Bullying tactics won’t work. We defend rules, not whims.” Similar tactics have failed before. When the U.S. tried weaponizing small-parcel exemptions to target Chinese goods, U.S. retailers revolted, as 60 percent of affected imports are everyday essentials for low-income households.
Allies: from partners to prey
American allies are not spared either, and their response has also been strong. The EU is poised to approve retaliatory measures. France is warning against “suicidal trade wars.” German industries are lobbying Brussels to hit back harder. Japan is calling the moves “deeply regrettable.”
In Southeast Asia, the irony is thicker than durian pulp as countries like Vietnam face 46 percent tariffs but remain trapped supplying components to U.S. tech giants. An economist in Hanoi reveals the reality: “Trump wants us to be his factory, but not his competitor. That math doesn’t add up.”
The U.S. tariff crusade isn’t just failing – it’s uniting the Global South against Washington. The U.S. only accounts for around 15 percent of global trade. The remaining 85 percent is made up by the rest of the world – including China – and it will not stand idly by and watch the international trade system, the very thing that fostered global prosperity for decades, destroyed by self-serving political motivations.

A woman looks at an electronic stockboard on her computer at a trading company in Hanoi, Vietnam on April 8, 2025. /CFP
The ghost of Smoot-Hawley
History has long given its verdict on tariffs. The 1930 Smoot-Hawley tariffs turned a recession into the Great Depression. The déjà vu is uncanny: U.S. steel tariffs briefly boosted producers but killed 75,000 downstream jobs. American icon motorcycle manufacturer Harley-Davidson was forced to shift production overseas to avoid costs. “Made in America” has become “priced out of America.”
Those in Washington are preaching “short-term pain for long-term gain.” Tell that to the 27 U.S. textile mills shut down in the past 20 months, or the single mom paying 17 percent more for Walmart clothes. Some on Reddit have put it quite well: “Tariffs are taxes on the poor.”
Epilogue: The unlearned lesson
The White House insists this is “historic” – and they’re right. Not since the 1930s has the U.S. so recklessly weaponized trade. But the world has changed: China is deeply integrated into global supply chains, the EU makes its own decisions, and ASEAN won’t ditch prosperity for geopolitics.
The clock is ticking. Every tariff tweet coming from Washington is shredding U.S. credibility. Every market plunge erodes the White House’s “strong economy” narrative. And America’s isolation deepens with every trade deal other countries make on lowered tariffs, such as those between China and ASEAN and European countries.
In the end, it’s not just about the economy. America is turning its back on the world. The path it has chosen is a solitary one.
(If you want to contribute and have specific expertise, please contact us at opinions@cgtn.com. Follow @thouse_opinions on X, formerly Twitter, to discover the latest commentaries in the CGTN Opinion Section.)
Дэлхий дахинд
БНСУ даяар галын нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрснийг зарлалаа

-
Энтертайнмент7 цаг өмнө
Монголын шатарчид багийн дэлхийн аварга боллоо
-
Эдийн засаг10 цаг өмнө
Нийт 16.9 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий хөдөө, аж ахуйн гаралтай бараа, түүхий эдийг биржээр арилжлаа
-
Нийгэм10 цаг өмнө
Ж.Хунан: Хууль хоорондын зөрчилдөөнд хүүхэд хохирох ёсгүй
-
Нийгэм7 цаг өмнө
АТГ: Эрүүгийн 894 хэрэгт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулав
-
Нийгэм10 цаг өмнө
Саналын хуудас, санал тоолох төхөөрөмж хүлээлгэж өглөө
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Яндангаа буулгаж, нарны эрчим хүч рүү шилжсэн айл өрхүүдийн нөхцөл байдалтай танилцлаа
-
Нийгэм10 цаг өмнө
“Хүрээ цам-Даншиг наадам 2025″ энэ сарын 28, 29-нд болно
-
Нийгэм10 цаг өмнө
ХӨСҮТ: Улаанбурханы батлагдсан тохиолдол 7717 бүртгэгдэж, нас баралт 6 болжээ