Нийгэм
МАНАЙ ГАРАГИЙН УРАНЫ ХАМГИЙН ТОМ 10 УУРХАЙ
Канадын ураны Сигар-Лейк уурхай 2020 онд олборлолт нь 44 хувь унасан ч гэсэн манай гаргийн хамгийн том уурхай хэвээр байлаа. Эдний араас Намибийн Хусаб, Австралийн Олимпик-Дэм уурхай орж байна. Kitco хэвлэлд бичсэнээр бол 2020 онд дэлхий даяар 47,731 тонн уран олборлосон нь өмнөх 2019 онд 54,742 олборлосонтой харьцуулахад 19 хувиар унасан хэрэг байлаа. Нэг үгээр хэлэхэд өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд 2020 он л хамгийн бага олборлолттой жил байсан хэрэг. Kitco хэвлэл Дэлхий дахины цөмийн нийгэмлэгийн эх сурвалжаас аван 2020 онд хамгийн их уран олборлосон 10 уурхайг нэрлэж байна.
- СИГАР-ЛЕЙК, КАНАД. 3,885 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Сигар-Лейк бол манай гаргийн хамгийн өндөр чанартай ураны хүдэр, чанараараа дэлхийн дунджаас 100 дахин өндөр уран олборлодог уурхай. Уурхайн оператор “Cameco” 50 хувийг нь эзэмшдэг. Эндээс олборлосон ураныг өмнө нь “Арева” гэж нэрийддэг байсан “Орано” компанийн Mc Clean Lake заводод боловсруулдаг байна. Геологийн нөхцөлийн хувьд энд олборлолтын уламжлалт арга хэрэглэх аргагүй болохоор “Cameco” зөвхөн энэ ордод тусгайлан зориулсан хүдэр бүхий районы хөрсийг царцааж, тийрэлтэт өрөмдлөгийн арга хэрэглэдэг байна. Тус уурхай хэдийгээр коронавирусийн цар тахлын улмаас үйл ажиллагаагаа зогсоож байсан ч 2020 онд 3,885 тонн цэвэр уран олборлосон байна.
- ХУСАБ, НАМИБИ. 3,302 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Хусаб төслийн үндсэн хэсэг Россинг-Саутын орд нь Намибийн Уолфиш-Бей боомтоос зүүн хойш 45 км-т Россинг уурхайгаас таван км-ийн зайд байдаг. “Swakop Uranium” команийн энэ уурхайг 2013 оны хоёрдугаар сараас ашиглаж эхэлсэн. Хусабаас жилд 15 сая тонн хүдэр олборлож боловсруулах үйлдвэрт илгээдэг. Уурхайн барилгын ажил 2014 онд эхэлж 2016 оны сүүлчээр ашиглалтад ороод тэр жилээ 192 тонн уран олборлосон байдаг. Ураныхаа ихэнх хувийг Хятадад өгч, 20 хүртэлх хувийг нь олон улсын зах зээлд гаргадаг байна.
- ОЛИМПИК-ДЭМ, АВСТРАЛИ. 3,062 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Австралийн Аделаидаас умар зүгт Роксби- Даунс хотхонтой яг зэрэгцээ байрладаг Олимпик-Дэм уурхай нь манай гаргийн зэс, алт, мөнгө, ураны нөөцийн хамгийн алдартай. Энэ уурхайг “BHP Billiton” компани бүрэн хянадаг. Энэ уурхай газар доорхи, ил хоёр аргаар олборлож өөрийн боловсруулах заводаар хүдрээ боловсруулан цэвэр металл гаргаж авдаг юм байна. Уурхайн гүнд газар доорхи зам, хонгил нь 450 км үргэлжилнэ. Тэртээ 1988 онд ашиглаж эхэлсэн энэ уурхай 2020 онд 3,062 тонн цэвэр уран олборлосон нь өмнөх оноосоо есөн хувь унасан.
- КАТКО, КАЗАХСТАН. 2,833 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Катко, Орано хоёрын хамтарсан Торткудук, Моинкум уурхай нь өмнөд Казахстаны нутагт байдаг. Казахстаны “Казатомпром” компанийн 49 хувийг нь хянадаг бол Orano 51 хувийг хянадаг. Уран олборлоход газар доорхи өрөмдлөгийн өндөр үр ашигтай, зардал багатай технологи ашигладаг Торткудук, Умард Моинкум уурхайг 2007 оноос эхлэн ашигласан. Энэ уурхайнуудаас 2020 онд 2,833 тонн уран олборлосон нь 2019 оныхоос 13 хувь бага байна.
- ИНКАЙ, КАЗАХСТАН. 2,693 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Инкай –Казахстаны нэртэй уурхайн нэг. Оператор Инкайн 40 хувийг “Cameco”, 60 хувийг Казахстан эзэмшдэг. Инкай 2020 онд 2,693 тонн уран олборлосон нь өмнөх 2019 оныхоос 16 хувь бага байна. Инкай нь манай гараг дээр газрын гүний өрөмдлөгийн аргаар уран олборлодгоороо Каткогийн дараа орох хоёр дахь том уурхай.
- КАРАТАУ, КАЗАХСТАН. 2,460 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Каратау – бол мөн л газрын гүнээс өрөмдлөгийн аргаар ураны хүдэр олборлодог уурхай. Энэ нь Туркестаны Сузакын сав газарт байдаг Буденовын ураны ордын хоёр дахь хэсэг юм. Нийт 620 хүн ажилладаг Каратау уурхайг UraniumOne болон Каратаугаар дамжуулан “Росатом”- ын охин компани 50 хувийг эзэмшдэг бол үлдэх 50 хувийг азатомпром эзэмшдэг байна.
- РОССИНГ, НАМИБИЯ. 2,111 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Намибын цөлөөс 1928 онд уран илрүүлэн 1950-иад оны сүүлчээр л энэ орчим хайгуул хийж эхэлсэн.Улмаар бага чанартай энэ ордыг “RioTinto” эзэмших эрхийг нь авчээ. Ингээд 10 жилийн дараа 1976 онд Намибын арилжааны “Rossing Uranium” компани олборлож эхэлсэн байна. Намибын Эронго нутагт эргийн Свакопмунд хотоос 70 км-ийн зайд Арандис хотын дэргэд оршдог. Уурхай орд газар, туслах ажлын гээд нийтдээ 180 хавтгай дөрвөлжин км талбайнхаа 25 хавтгай дөрвөлжин км талбайгаас хүдэр олборлодог. “Rio Tinto” 2019 оны долдугаар сарын 16- нд өөрийнхөө бүхий л хувийг Намибид үйл ажиллагаа явуулдаг Хятадын цөмийн үндэсний корпорацид эхний төлбөр 6.5 сая ам.долларыг бэлнээр авч худалдсан. Нэмээд 100 хүртэлх сая ам.долларын төлбөр байгаа.
- СОМЭР (АРЛИТ), НИГЕР. 1,879 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Нигерийн умард нутгийн Агадес мужид Арлит хотын ойролцоо оршдог ижил нэртэй уурхай. Нигертээ ураны хамгийн том уурхай л даа. Арлитын оператор Somaïr (Société des mines de l’Aïr) 1968 онд байгуулагдсан, уурхайн 63.4 хувийг “Орано” эзэмшдэг бол үлдэх 36.6 хувийг “SOPAMIN” (Société du Patrimoine des Mines du Niger) эзэмшэг байна. Жилд дунджаар 2.000 тонн уран олборлох хүчин чадалтай энэ уурхай 2020 онд 1.879 тонн цэвэр уран олборлосон.
- ФОР-МАЙЛ, АВСТРАЛИ. 1,806 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Австралийн Аделаидаас умар зүгт 550 км, Флиндерс нурууны зүүн хойд хэсэгт байдаг энэ уурхай хүчилтөрөгч болон сул хүчиллэг чулуулгийн уусмалыг хүдрийн кластерт шахаж ураны эрдсийг уусгах замаар олборлодог. Үүний дараа ууссан уран хөрсөн дээр гарч ирснийг Beverley North Pannikin заводод хүргэж хуурайшуулан боловсруулдаг.
- ӨМНӨД ИНКАЙ, КАЗАХСТАН. 1,508 ТОНН ЦЭВЭР УРАН
Энэ бол Казахстаны Туркестан мужийн Сузукийн районд Чу-Сарысуйсийн сав газар оршдог, уранаа газрын гүний аргаар олбородог уурхай. “Росатом”- ын охин “Uranium One” компани, SMCC байгууллагатай хамтраад 70 хувийг нь эзэмшдэг бол үлдэх 30 хувийг нь “Казатомпром” эзэмшдэг.
Нийгэм
Шивээхүрэн-Сэхээ, Цагаандэл Уул-Өлзий боомтод хийж буй бүтээн байгуулалтын талаар мэдээлэл солилцов
Боомтын сэргэлтийн Үндэсний хороо, Хилийн боомтын захиргааны удирдлагууд Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны Альшаа аймгийн Захиргааны дэд дарга Бао Е тэргүүтэй холбогдох албаны удирдлагуудтай албан уулзалт хийж, хилийн Шивээхүрэн-Сэхээ, Цагаандэл Уул-Өлзий боомтод хийгдэж буй бүтээн байгуулалтын талаар харилцан мэдээлэл солилцож, цаашид хийхээр төлөвлөж буй ажлуудын талаар хэлэлцлээ.
Тухайлбал, Шивээхүрэн-Сэхээ боомтын автомат удирдлагатай тээвэр /AGV/-ийн гарцын ажиллах цагийн хуваарийг 24 цаг болгох чиглэлээр хамтран ажиллах, Шивээхүрэн-Сэхээ боомт чиглэлийн 110 кв-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугамаар эрчим хүч нийлүүлэх, Шивээхүрэн-Сэхээ боомт чиглэлийн төмөр замын Сэхээ боомтын талд хийгдэх бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх, хил дамнасан аялал жуулчлалыг харилцан дэмжих, Цагаандэл Уул боомтоос Баруун наран хүртэлх 270 км хүнд даацын хурдны замын төслийн ажлыг эрчимжүүлэх зэрэг асуудлыг хэлэлцэж, дээрх ажлуудыг харилцан урагшлуулахаар тогтлоо гэж Боомтын сэргэлтийн үндэсний хорооноос мэдээллээ.
Нийгэм
ЦЕГ: Алба хаагчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр ажиллаж байна
Цагдаагийн байгууллагаас “Цагдаа, дотоодын цэргийн алба хаагчдыг орон сууцжуулах хөтөлбөр”-ийг боловсруулж, батлуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулсан.
Энэ ажлын хүрээнд “Буянт шарга констракшн” ХХК-ний барьж буй 320 айлын орон сууцанд цагдаа, дотоодын цэргийн 179 алба хаагч хамрагдан, 30 хувийн урьдчилгаа төлбөр төлж, гэрээ байгуулсан байна.
Нийслэлийн цагдаагийн удирдах газраас “Нийслэл Улаанбаатар хот дахь төрийн болон нийслэлийн харьяа байгууллагын ажилтан, алба хаагчдыг түрээслээд өмчлүүлэх орон сууцанд хамруулах журам”-ын шаардлага хангасан 100 алба хаагчийн мэдээллийг Нийслэлийн орон сууцны корпорацад уламжлан шийдвэрлүүлэхээр хүргүүлжээ.
“Орон сууцны төслүүд танилцуулах” өдөрлөгийн арга хэмжээг “Хаан банк”-тай хамтран зохион байгуулж, өдөрлөгт 451 алба хаагч оролцож, 23 алба хаагч төсөлд хамрагдахаар захиалга өгч, зээл судлуулж байна.
Мөн Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн газраас “Энхбагана констракшн” ХХК-тай хамтран ажиллаж, тус дүүргийн 41 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт 2023 оны 05 дугаар сараас эхлэн баригдаж буй 16 давхар 90 айлын орон сууцанд тус цагдаагийн газраас 32, бусад цагдаагийн анги, байгууллагаас 27 алба хаагчийг хөнгөлөлттэй үнээр;
Дорноговь аймгийн цагдаагийн газраас аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын дарга, Засаг дарга нартай энэ оны 10 дугаар сарын 11-ний өдөр уулзаж, хүсэлт хүргүүлснээр Дорноговь аймагт хэрэгжиж буй “Түрээсийн орон сууц хөтөлбөр”-т 3 алба хаагчийг нэмж хамруулах;
Өмнөговь аймгийн цагдаагийн газраас аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын дарга, Засаг дарга нарт алба хаагчдад зориулсан 120 айлын орон сууц бариулах талаар хүсэлт хүргүүлж, орон сууцны барилгын зураг, төсөл боловсруулж, орон нутгийн төсвөөс шийдвэрлүүлж, тендерийн шалгаруулалт тус тус явагдаж байна.
Нийгэм
Монгол Улсаас юникорн “төрүүлэх” суурийг тавилцах үндэсний зөвлөлийн анхдугаар хурал боллоо
Виртуал бүсэд бүртгүүлсэн мэдээллийн технологийн компаниудад татварын болон татварын бус 8 төрлийн дэмжлэг үзүүлэх шийдвэр гарсан.
Тэгвэл энэхүү дэмжлэгийг үзүүлэх, шалгуур үзүүлэлт болон журмыг нь гаргах Үндэсний зөвлөлийн анхдугаар хурал өчигдөр боллоо.
Хурлаар:
- Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл, дэвшилтэт технологийг хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө боловсруулах Ажлын хэсэг
- Виртуал бүсийн ажиллах журам, түүнд бүртгүүлсэн хуулийн этгээдэд татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлэх тухай журмын төслийг боловсруулах Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг баталлаа.
Ажлын хэсгийн гишүүдийг сонгохдоо мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуульд тухайлан заасан хуулийн этгээд болох шинжлэх ухаан, технологи, санхүү, татвар, жижиг дунд үйлдвэрлэл, инновацын асуудлаар дагнан үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагын холбогдох мэргэжилтэн, судлаачдыг багтаажээ.
Үндэсний зөвлөл нь Монгол Улсад инновацын экосистемийг бүрдүүлэх, стартапыг дэмжих бодит орчныг бий болгох үүрэгтэй юм.
Анхдугаар хурлын үеэр Мэдээллийн технологийн үндэсний паркын захирал, Үндэсний зөвлөлийн Ажлын албаны дарга Ж.Золзаяа дэлхийн улс орнууд мэдээллийн технологийн компаниуддаа эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлснээр тухайн улс орнууд ДНБ-дээ мэдээллийн технологийн салбарын эзлэх хувь хэмжээ, экспорт, хүний нөөцөө хэрхэн нэмэгдүүлж байгаа сайн жишгийг танилцуулж, дотоодын стартап компаниудад энэ төрлийн дэмжлэг үзүүлэх хууль эрх зүйн орчны бүрдсэн талаар мэдээлэл өглөө.
ЦХИХХ-ны сайд, Үндэсний зөвлөлийн дэд дарга Ц.Баатархүү: Мэдээллийн технологийн компаниудад хууль эрх зүйн талаас нь боломжийг нь нээж, Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуулийг УИХ баталсан. Одоо эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлэх ажлыг эхлүүлж байна.
Үндэсний зөвлөл нь цаашид Монгол Улсад инновацын экосистемийг бүрдүүлэх, стартапыг дэмждэг бодит орчныг бий болгох үүрэгтэй гэж ойлгох хэрэгтэй. Энэхүү зөвлөл нь виртуал бүсэд бүртгүүлсэн хуулийн этгээдэд татварын болон татварын бус дэмжлэг үзүүлэх шийдвэрийг гаргаж, УИХ болон Засгийн газарт танилцуулна. Иймд хүрээгээ зөв тодорхойлж, сонгон шалгаруулалтыг хүний оролцоогүйгээр хийх технологийг шийдлийг нэвтрүүлэх зарчмыг баримтлах шаардлагатай гэдгийг онцоллоо.
Түүнчлэн Монгол Улс төрийн үйлчилгээг цахимжуулах ажлыг хангалттай сайн хийсэн. Ebarimt болон E-mongolia-гийг далайд гарцгүй орнууд сонирхож байна. Төрд байгаа эх кодыг экспортлох, олсон орлогыг виртуал бүсэд төвлөрүүлнэ гэдгийг онцлов. Цаашид дижитал эдийн засгийг бий болгох, ДНБ-д мэдээллийн технологийн хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх, Монгол Улсаас дэлхийн хэмжээний юникорн “төрүүлэх” суурийг өнөөдөр тавьж байна гэдгийг дурдав.
Мэдээллийн технологийн үсрэнгүй хөгжлийн өнөө үед дэлхийн улс орнууд өөр өөрсдийн амбицаа зарлаж байна. Тухайлбал, Япон улс 2030 он гэхэд робот техник, хиймэл оюун, IoT, кибер аюулгүй байдал зэрэг салбарууддаа анхаарч, жил бүр дижитал экспортыг 7 их наяд иенд хүргэх зорилт тавьсан бол Австрали улс дижитал худалдааг 30 хувь нэмэгдүүлэх зорилт тавьжээ. Харин Казахстан улсын Astana Hub нь технологийн экспортоо 2025 он гэхэд 500 сая ам.доллар, 2030 он гэхэд 1 тэрбум ам.долларт хүргэх зорилго тодорхойлсон байна.
Эдгээр улсууд дээрх зорилгодоо хүрэхийн тулд мэдээллийн технологийн компаниудад эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлж байна.
АСТАНА ХАБ 2027 ОНД АНХНЫ ЮНИКОРН КОМПАНИА ДЭЛХИЙД ГАРГАНА
Астана Хаб нь 2018 онд байгуулагдаж, нэг жилийн дотор 35 сая ам.долларын орлогын олж төвлөрүүлсэн байна. Тус улс нь 2023 онд мэдээллийн технологийн экспортоо 80 гаруй хувиар өсгөж, 25,000 ажлын байр шинээр бий болгож, 665 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг татаж чаджээ. Астана Хаб 2027 онд анхны юникорн компаниа төрүүлэхээр ажиллаж байна. Тэд өөрсдийнгөө “Технологийн хаб” хэмээн тодорхойлж, олон улсад амбицаа зарлаад байна.
УЗБЕКИСТАН УЛС ОЛОН УЛСАД “АУТСОРСИНГ ХАБ” ГЭДГЭЭ ЗАРЛАЖЭЭ
Узбекистан улсын мэдээллийн технологийн экспорт нь 2023 онд 343 сая ам.долларт хүрчээ. Тэд өөрсдийгөө олон улсад “Аутсорсинг хаб” хэмээн тодорхойлсон бөгөөд 2030 он гэхэд 300,000 ажлын байрыг бий болгож, экспортоо 5 тэрбум ам.долларт хүргэх тооцооллыг гаргажээ.
МОНГОЛ УЛСЫН ДНБ-Д IT САЛБАРЫН ЭЗЛЭХ ХУВИЙГ НЭМЭГДҮҮЛНЭ
Монгол Улсын хувьд ДНБ-д харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарын 3.2 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд цаашид энэ хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх, дижитал эдийн засгийг бий болгоход дээрх үндэсний зөвлөлийн үүрэг чухалд тооцогдож байна.
Үндэсний зөвлөлийн даргаар Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, дэд даргаар ЦХИХХ-ны сайд Ц.Баатархүү, Ажлын албаны даргаар МТҮП-ын захирал Ж.Золзаяа нар ажиллаж байна гэж Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас мэдээллээ.
-
Нийгэм20 цаг өмнө
Ажил олгогч, ажилтны хоорондын хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааны зөв соёлыг төлөвшүүлэх 35 мэргэшсэн зөвлөх бэлтгэж байна
-
Нийгэм2 цаг өмнө
Монгол Улсаас юникорн “төрүүлэх” суурийг тавилцах үндэсний зөвлөлийн анхдугаар хурал боллоо
-
Улс төр20 цаг өмнө
ЗГ: Дөрвөн улирлын турш жуулчин хүлээн авах боломжийг бүрдүүлнэ
-
Улс төр20 цаг өмнө
Болзошгүй хүндрэлийг тооцоолон өвөлжилтийн бэлтгэлийг тасралтгүй хангах шаардлагатайг анхаарууллаа
-
Нийгэм2 цаг өмнө
Хөвсгөл аймгийн Галт суманд газар хөдөлжээ
-
Нийгэм2 цаг өмнө
Б.Одбаяр: Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ
-
Дэлхий дахинд48 мин өмнө
БНСУ-д 117 жилийн дараа 16.5 см зузаан цас оржээ
-
Нийгэм13 мин өмнө
ЦЕГ: Алба хаагчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр ажиллаж байна