БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпиний ОХУ-д хийсэн төрийн айлчлал өнөөдөр /2023.03.22/ өндөрлөж байна. Айлчлалын үр дүнд Орос, Хятад хоёр стратегийн түншлэлээ шинэ эринд гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэхээр боллоо.

Мөн Москва, Бээжин хоёрын эдийн засгийн хамтын ажиллагааг эрчим хүчний салбарт түшиглэн өргөжүүлэхээр гэрээнд гарын үсэг зурлаа. Орос, Хятад хоёр “Хязгааргүй түншлэл”-ээ бэхжүүлэх замаар улс төр, батлан хамгаалах, эдийн засгийн салбарт одоогийнхоос илүү ойртох нь. Энэ нь олон улсын одоогийн дэг журмын эсрэг үйлчлэх болов уу. Шигийн айлчлал Украинд дайн хийж байгаа Оросын төрийн тэргүүнд улс төрийн хүчтэй дэмжлэг боллоо гэж ажиглагчид Хятадын даргын айлчлалын үр дүнг дүгнэж байна.

Орос, Хятад нь 2001 онд стратегийн түншлэлд хүрснээс хойш улс төр, эдийн засаг, батлан хамгаалах зэрэг хоёр талын хамтын ажиллагаа болоод олон улсын асуудлаар бие биенээ дэмжиж ирсэн. Украины дайны нөхцөл байдлаас шалтгаалан түншлэлийн харилцаагаа улам ойртуулж байна. Үүнийг олон улс өрнөдийн эсрэг, олон улсын дэг журмын эсрэг өөрсдийн дэг журмыг тогтоох гэсэн эвслийн харилцаа гэсэн өнцгөөс харж байна. Харин Бээжин, Москва хоёр харилцаа нь холбоотны харилцаа ч биш бүр холбоотноос илүү хязгааргүй түншлэл гэж тодорхойлж байгаа юм.

Үүний зэрэгцээ Украины дайныг энхийн замаар зохицуулахад хамтран ажиллахаар тохирлоо. Хоёр тал цахим худалдаа, нэгдсэн ложистикийн системийг хамтран хөгжүүлэх, банк санхүү, эрчим хүч, технологи, аж үйлдвэр, хүнсний аюулгүй байдлын салбарт хамтын ажиллагааг тэлэхээр тогтлоо. Өрнөдийн хоригийн улмаас Орос, Хятад хоёр Америк долларын нөлөөг дэлхийн зах зээлд сурлуулах бодлого барьж байгаа. Энэ хүрээндээ Өрнөдийн хамаарлыг бууруулах зорилгоор Хятадын юанийг олон улсын валют болгох тал дээр нэгдмэл байр суурьтай байна. Орос зах зээлийг нь орхин гарсан Өрнөдийн компаниудын орон зайд Хятадын компаниудыг хүлээн авахад бэлэн байгаагаа илэрхийллээ. Хоёр орны худалдааны эргэлт 2022 онд 34,3 хувиар өсөж, 189,5 тэрбум ам. Долларт хүрсэн нь түүхэн дээд хэмжээ болсон. 2024 онд энэ тоог 200 тэрбумд хүргэж, 2030 он хүртэл худалдааны эргэлтээ үлэмж хэмжээгээр нэмэгдүүлэхээр Путин, Ши нар тохирлоо.

Энэ оны эхний хоёр сард Оросоос Хятад руу гаргасан экспортын хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс 20%иар өсжээ. Мөн Хятадын Оросоос импортолж байгаа газрын тос, байгалийн хийн хэмжээ өнгөрсөн онд 49 хувиар өсөж, 76,4тэрбумд хүрчээ. Орос нь энэ оны 1,2-р сард Саудын арабыг ардаа орхиж, Хятадад газрын тос нийлүүлэгч хамгийн гол улс болсон. Энэ бол Украины дайнтай холбоотой Өрнөдийн хоригоос болж Оросын эдийн засаг Хятадаас хамааралтай байдал улам нэмэгдэж байгаагийн илрэл гэж шинжээчид үзэж байна. Оросын хувьд Ши Жиньпиний айлчлалын үеэр Монголын нутгаар дамжуулан Хятад руу хий нийлүүлэх Сибирийн хүч-2 хийн хоолой тавих тохиролцоонд хүрнэ гэсэн хүлээлттэй байсан.

Гэвч хамтарсан мэдэгдэлд Орос, Хятад хоёр хийн хоолой тавих төлөвлөгөөг судалж, нарийвчилсан заалтууд дээр тохиролцох ажлыг урагшлуулахаар санал нэгдсэн гэж тусгасан байна. Өрнөдийнхөн Хятадыг Оросд зэвсэг нийлүүлэх асуудал Шигийн айлчлалын үеэр яригдах болов уу гэсэн хүлээлттэй байсан ч Москва, Бээжин хоёр батлан хамгаалах салбарт хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлнэ гэхээс өөрөөр зэвсгийн нийлүүлэлтийг ил ярьсангүй. Хятадын дарга Оросын төрийн тэргүүнийг энэ онд болох Бүс ба зам санаачилгын дээд хэмжээний уулзалтад оролцохыг урьсан байна.