Дэлхий дахинд
“Японы Шиндлер” Сугихарагийн амьдралын виз

Чиунэ Сугихара 1900 онд Гифу аймагт, эмчийн гэр бүлд зургаан хүүхдийн нэг болж төрсөн байна. Бага дунд сургуульд тун амжилттай сурч, эцгийнхээ хүслийг дагаж анагаах ухааны коллежид элсэхээр шалгалт өгсөн ч өөрөө дургүй байснаас гарын үсэгтэй цагаан цаас хураалгажээ. Ингээд эцэг нь түүнд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхээ больж, залуу өөрийнхөөрөө амьдрах болсон байнаа. Жил хагасын дараа мөнгөгүйгээс болон Токиогийн их сургуулиа хаяж Японы Гадаад хэргийн яамны зарын дагуу шалгалт өгч Хятадын Харбинд Элчин сайдын яаманд ажилд оржээ.
Энд байхдаа Белорусс гаралтай Клавдии Аполлоновтой гэрлэсэн байна. Ингээд бие даан орос, герман хэл сурсан байна. Дорнод-Хятадын төмөр замын асуудлаар Зөвлөлтийн талтай хэлэлцээрт оролцож эх орныхоо төлөө чин үнэнчээр зүтгэж байлаа. Гэхдээ л Япончуудын Хятадын энгийн ард иргэдтэй харьцаж байгааг эсэргүүцэн Харбин дахь ЭСЯ-ны ажлаа орхисон байна.
Түүнийг Дэлхийн хоёрдугаар дайны өмнөхөн Литвийн Каунас дахь консулын газарт томилсон байна.
Авралын 2139 гарын үсэг
1939 оны есдүгээр сард Германы цэрэг Польшид орж дэлхийн хоёрдугаар дайн эхэллээ. Литва Европыг орхин явахыг хүссэн дүрвэгсдээр дүүрэв. Зарим нь Голландаар дамжин тэдний колони Карибын тэнгис, Кюрасао арал, Суринам руу гарч байв.
Зөвлөлтийн тал Япон руу гарах нөхцөлд дамжин өнгөрөх виз өгнө гэсэн тул Чиунэ Сугихара Засгийн газартаа хандсан ч хариу өгсөнгүй. Ингээд л консулын газар хөлд дарагдаж эхэлж байтал 1940 оны зургадугаар сарын 15-нд Литва Зөвлөлтийн бүрэлдэхүүнд орж дипломатуудыг Каунасаас явахыг шаардлаа. Бүх дипломатууд явсан ч Голланд, Японы консул л үлдлээ. Сугихара харин Зөвлөлтийн Засгийн газраас өөрийг нь Каунаст байх хугацааг сунгаж өгөхийг гуйсан байна. Өвгөд хөгшид, хүүхэд эмэгтэйчүүдийн амьд үлдэх ганц найдлага нь Японы виз байлаа. Хэдийгээр Япон улс Германы холбоотон байсан ч Сугихарагийн хүн чанар Засгийн газрынхаа эсрэг чиглэж еврейчүүдийг аврахаар шийдсэн байна. Чиунэ Сугихара ердөө 28 хоногийн дотор нийт 2139 виз гаргаж чаджээ.
Хоёр мянга нэг зуун гучин ес
Эхлээд л журмын дагуу албан бланк дээр бичиж байтал бланк нь дуусахаар ерийн цагаан цаасан дээр бичдэг болж. Тэр нь дуусахаар саарал цаасан дээр, сүүлдээ бүр цаасны өөдөс, хаягдал цаасан дээр бичиж эхэлжээ. Тэр бүтэн хоногоор ширээний ард суун бичээд л эхнэр нь гар хуруу, мөрөнд нь иллэг хийж өгч байлаа. Сугихара хамгийн сүүлчийн визээ галт тэргэнд суучихсан хойноо бичиж, цонхоор өгч байжээ. Хамгийн сүүлд галт тэрэг хөдлөхөд тэр консулын газрын тамгаа еврейчүүдэд цонхоор өгч орхижээ. Түүний гарын үсэггүй ч зөвхөн тамгатай өчнөөн олон виз бас гарсан гэдэг.
Тэр дүрвэгсдийн хувь заяа юу болсон, Зөвлөлтийн нутгаар дамжин Японд, аюулгүй газарт хүрсэн эсэхийг Сугихара сонирхсонгүй. Гэхдээ түүний виз өгсөн еврейчүүд Транссибириэр дамжин Владивосток хүрч, тэндээсээ хөлөг онгоцоор Япон, бусад авралын арлуудад хүрч чадсан байна. Дайны жилүүдэд Чиунэ Сугихара Германы Кенигсберг, Прага, Берлиний консулын газар, ЭСЯ-нд ажиллаад хамгийн сүүлд Бухарестад ажиллаж байхад нь Зөвлөлтийн армийн командлал баривчилсан байна. Жил хагас хоригдоод 1947 онд эх орондоо эргэн очжээ.
Хувь заяа давтагдаж Сугихара өөрийнхөө виз өгсөн өнөө л дүрвэгсдийн замаар Транссибирийн замаар Зөвлөлтийн нутгийг хөндлөн гулд туулан, эцэст нь хөлөг онгоцоор Япондоо очсон гэдэг. Гэхдээ түүнийг сайн зүйл угтсангүй, Каунаст дураар авирласан хэмээн Гадаад хэргийн яамнаас халсан байна.
Тэр гэр бүлээ аван Фузисава хотод очиж цагийн орчуулагч, багшийн ажил хийж, цахилгаан чийдэн борлуулж амьдарчээ. Хүү нь хорт хавдраар нас барахад ч оршуулгын мөнгөгүй л байсан гэдэг.
Москва дахь гэнэтийн уулзалт
1960 онд Сугихараг хувийн нэгэн компани Москвад суух худалдааны төлөөлөгчийн ажилд авчээ. Найман жилийн дараа гудамжинд явж байхад нь нэгэн танихгүй эрэгтэй “Ноён Сугихара та юу? Та 1940 онд Каунаст Японы консул байсан биз дээ” гэжээ.
Тэр эрэгтэй өөрийгөө Иехошуа Нишри гэдэг гээд Литвээс Японоор дамжин өнгөрөх виз авч гэр бүлийнхэнтэйгээ гарсан, тэгэхэд би хүүхэд байсан гэж ярьжээ. Түүний виз өгч амийг нь аварсан мянга мянган хүн тэр буянтай Япон эрийг 20 жилийн турш хайж сурагласан гэдэг. Японы Засгийн газар ердөө л “Тийм хүн байхгүй” гэсэн хариу өгдөг байжээ. Москва дахь энэ гэнэтийн уулзалт болоогүй бол хэн ч түүнийг мэдэхгүй л өнгөрөх байж. Харин түүний ачаар амьд үлдсэн хүмүүс огтхон ч мартсангүй, бие биенээсээ дуулан захидал, цахилгаан, урилгаар дарж эхэлсэн байна. 1985 онд Израиль улс Сугихараг “Дэлхийн ард түмнүүдийн шударга элч”-ээр өргөмжилжээ. Түүнийг нас барахад оршуулгад нь Японд суугаа Израилын Элчин сайд тэргүүтэй төлөөлөгчид очсон байна. Өчнөөн жил хөрш зэргэлдээ амьдарсан хөршүүд нь хүртэл түүний түүхийг мэдэхгүйгээс жирийн нэг өвгөнийг нас барахад гадаадын Элчин сайд ирэхэд ёстой нүд нь орой дээрээ гарсан гэдэг. Үүнээс хойш л түүнийг Япончууд мэддэг болж, түүний тухай ном гарч, кино хийсэн байна.
Японы Гадаад хэргийн яам ч нөхрийг нь ажлаас халж байсныхаа төлөө бэлэвсэн эхнэрээс нь 2006 оны гуравдугаар сард албан ёсоор уучлал гуйжээ. Эхнэр Юкико нь нөхрийнхөө тухай ном бичиж, дипломатын энэ гайхамшигт түүх Японы дунд сургуулийн сурах бичигт ч орсон байна. Литвад түүний дурсгалын музей байгуулж шуудангийн марк ч хэвлүүлжээ.
Х.Өлзийбаяр

Дэлхий дахинд
The U.S. tariff tantrum: A self-defeating trade war

Editor’s note: Xin Ping is a commentator on international affairs, writing regularly for Xinhua News Agency, CGTN, Global Times, China Daily, etc. The article reflects the author’s views and not necessarily those of CGTN.
Washington’s latest tariff blitzkrieg – slapping “universal” levies on over 180 nations and regions – is setting things on fire at home.
The moment the executive order was signed, U.S. markets went into freefall: the Dow plunged nearly 4 percent, Apple and Nike stocks nosedived, and $6.4 trillion vanished from Wall Street in two days.
This isn’t economic policy. It’s economic arson.
The art of self-sabotage
Will tariffs bring manufacturing home? Despite years of arm-twisting, American tech giant Apple still works with 94.5 percent of its suppliers being overseas.
Apple isn’t an outlier. The semiconductor industry is facing obstacles in reshoring back to the U.S. as well. Intel has paused its Arizona factory. TSMC is delaying U.S. production. The problems hindering “made in America” are systemic and may only be addressed through a broad and profound economic restructuring. Tariffs won’t magically resurrect dead industries; they only inflate prices for already-struggling consumers.
The U.S. tariff spree, unleashed in the name of “America First,” is in fact a masterclass in shooting oneself in the foot. U.S. farmers will be hard hit. In the aftermath of the 2018 China tariff, while U.S. soybean exports eventually rebounded, the farming community suffered irreparable damages: Midwest farm bankruptcies spiked 30 percent, wiping out generations of family farms. Today’s “Tariff 2.0” risks repeating history – but with higher stakes.
China’s counterpunch
Beijing has been defending itself with precise actions, hitting back with matching levies. But its market remains open to others. Germany’s automakers, for instance, now sell more cars in China than at home. ASEAN’s durians and lobsters enter Chinese markets tariff-free under RCEP – a stark contrast to America’s “walled garden” approach.
As China’s commerce ministry stated: “Bullying tactics won’t work. We defend rules, not whims.” Similar tactics have failed before. When the U.S. tried weaponizing small-parcel exemptions to target Chinese goods, U.S. retailers revolted, as 60 percent of affected imports are everyday essentials for low-income households.
Allies: from partners to prey
American allies are not spared either, and their response has also been strong. The EU is poised to approve retaliatory measures. France is warning against “suicidal trade wars.” German industries are lobbying Brussels to hit back harder. Japan is calling the moves “deeply regrettable.”
In Southeast Asia, the irony is thicker than durian pulp as countries like Vietnam face 46 percent tariffs but remain trapped supplying components to U.S. tech giants. An economist in Hanoi reveals the reality: “Trump wants us to be his factory, but not his competitor. That math doesn’t add up.”
The U.S. tariff crusade isn’t just failing – it’s uniting the Global South against Washington. The U.S. only accounts for around 15 percent of global trade. The remaining 85 percent is made up by the rest of the world – including China – and it will not stand idly by and watch the international trade system, the very thing that fostered global prosperity for decades, destroyed by self-serving political motivations.

A woman looks at an electronic stockboard on her computer at a trading company in Hanoi, Vietnam on April 8, 2025. /CFP
The ghost of Smoot-Hawley
History has long given its verdict on tariffs. The 1930 Smoot-Hawley tariffs turned a recession into the Great Depression. The déjà vu is uncanny: U.S. steel tariffs briefly boosted producers but killed 75,000 downstream jobs. American icon motorcycle manufacturer Harley-Davidson was forced to shift production overseas to avoid costs. “Made in America” has become “priced out of America.”
Those in Washington are preaching “short-term pain for long-term gain.” Tell that to the 27 U.S. textile mills shut down in the past 20 months, or the single mom paying 17 percent more for Walmart clothes. Some on Reddit have put it quite well: “Tariffs are taxes on the poor.”
Epilogue: The unlearned lesson
The White House insists this is “historic” – and they’re right. Not since the 1930s has the U.S. so recklessly weaponized trade. But the world has changed: China is deeply integrated into global supply chains, the EU makes its own decisions, and ASEAN won’t ditch prosperity for geopolitics.
The clock is ticking. Every tariff tweet coming from Washington is shredding U.S. credibility. Every market plunge erodes the White House’s “strong economy” narrative. And America’s isolation deepens with every trade deal other countries make on lowered tariffs, such as those between China and ASEAN and European countries.
In the end, it’s not just about the economy. America is turning its back on the world. The path it has chosen is a solitary one.
(If you want to contribute and have specific expertise, please contact us at opinions@cgtn.com. Follow @thouse_opinions on X, formerly Twitter, to discover the latest commentaries in the CGTN Opinion Section.)
Дэлхий дахинд
БНСУ даяар галын нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрснийг зарлалаа

Дэлхий дахинд
Сөүл хотод авто зам цөмөрч мотоциклтой иргэн унажээ

Өчигдөр буюу даваа гарагт Сөүл хотод авто зам цөмөрч, мотоциклтой иргэн унасан байна. Одоогоор тус иргэнийг аврах ажиллагаа үргэлжилж байгаа аж.
Орон нутгийн цагаар өчигдөр орой 6 цагийн үед Гандун дүүрэг дэх бага сургуулийн ойролцоох авто зам цөмөрч, бараг 20 метрийн өргөнтэй нүх үүссэн байна.
Тус нүх зургаан эгнээтэй замын дөрвийг нь хамарч байгаа бөгөөд нэмж томрох эрсдэлтэй байгаа аж. Улмаар Сөүл хотын захирагч яаралтай арга хэмжээ авахыг үүрэгджээ.
Одоогоор зам цөмөрсөн шалтгааныг тодруулахаар ажиллаж байна.
Гэхдээ албаныхны урьдчилсан байдлаар үзэж буйгаар зам цөмөрсөн шалтгаан нь замын доорх ус дамжуулах хоолой хагарснаас үүдсэн байж болзошгүй гэв.
Осол гарсан замын доор метроны есдүгээр шугамын өргөтгөлийн ажил мөн хийгдэж байжээ.
-
Нийгэм11 цаг өмнө
Ховд голд живж байсан хүүгийн амийг аварсан О.Сүлдийг “Шударга журам” медалиар шагнажээ
-
Нийгэм17 цаг өмнө
“Барилга, дэд бүтцийн салбарын стандартын хэрэгжилт хяналт шалгалтын тогтолцоо” хэлэлцүүлэг эхэллээ
-
Улс төр13 цаг өмнө
Б.Жавхлан: Нүүрсний экспорт 1.9 сая тонноор нэмэгдэж валютын нөөц 5.2 сая ам.доллар боллоо
-
Нийгэм14 цаг өмнө
“Хүүхдэд аюулгүй цахим орчин” аяны удирдамж батлагдлаа
-
Нийгэм14 цаг өмнө
НӨАТ-ын сугалаанаас 46 666 иргэн азтан болжээ
-
Эдийн засаг14 цаг өмнө
Уул уурхай олборлолт 857.6 тэрбум төгрөгөөр өсжээ
-
Улс төр13 цаг өмнө
Засгийн газар хуралдаж байна
-
Улс төр18 цаг өмнө
ХЗБХ: Үндсэн хуулийн цэцэд хүсэлт гаргах саналыг дэмжлээ