Эдийн засаг
“Эрдэнэт үйлдвэрийн 49%-ийн асуудлыг холбогдох байгууллагууд шалгасны үндсэн дээр хэлэлцээрийн ширээний ард суух байх”

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас сар бүр зохион байгуулдаг “Ил тод, хариуцлагатай уул уурхай” хэвлэлийн бага хурал өнөөдөр уламжлал ёсоор яамны хурлын танхимд болж, салбарын эхний хоёр сарын статистик болон цаг үеийн мэдээллийг танилцууллаа.
УУХҮЯ-ны сайд Д.Сумъяабазар Канадын Торонто хотноо болсон PDAC хуралд “Эрдэнэс Тавантолгой”-н IPO-ын бэлтгэл ажлын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгсөн тухайгаа онцлов. Тэрбээр “Тавантолгойн бүлэг ордыг хөрөнгийн биржид гаргахыг гадаад тал хүлээж байна. Тиймээс бид “Эрдэнэс Тавантолгой” компани дээр дотоод зохион байгуулалтаа өндөржүүлсэн бэлэн байдалтайгаар ханган ажиллаж байгаа. Төрийн үйлчилгээг төрийн өмчит компаниар дамжуулан ажиллаж байгаа гэж хэлж болно.
Одоогоор санхүүгийн болон техникийн зөвлөхүүд ажилдаа орсон. Хуулийн зөвлөхөө сонгохоор ажиллаж байна” гэлж ярилаа.
Олон улсын хөрөнгө оруулагчид, зөвлөхүүдийг сонгохын тулд эхлээд Орон нутгийн төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль, Тендерийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай байгааг тэрээр мөн тодотгосан юм. Уг хуулийг төслийг УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцэхээр болжээ.
Х.Хэрлэн: Хуулиараа хайгуулын 400 гаруй тусгай зөвшөөрлийг улсын мэдэлд авахгүй
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболдын “400 гаруй хайгуулын тусгай зөвшөөрлүүдийг улсын мэдэлд авна” гэсэн мэдэгдлийн талаар Ашигт малтмал, газрын тосны газрын дарга Х.Хэрлэн “Өнөөдрийн хүчин төгөлдөр хэрэгжиж байгаа хуулийн хүрээнд бол тусгай зөвшөөрлүүдийг улсын мэдэлд авах тухай асуудал байхгүй. Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид хуулийн дагуу ажлаа хийгээд явж байна” гэсэн байр суурийг илэрхийлэв.
Харин Салбарын сайд “Улсын төсвийн хөрөнгөөр хийсэн хайгуулын ажилд дээр аж ахуйн нэгжүүд нэмэлт хайгуул хийснийг үгүйсгэхгүй. Гэтэл хайгуул хийлгүйгээр тусгай зөвшөөрлийг гар дамжуулан худалдах явдал ч байсаар ирсэн. Энэ мэт зүйлийг бид сайн ярилцаж, хуулийн фирмийн зөвлөгөөг УУХҮЯ-н дээр авч байж шийдвэрлэнэ. Түүнээс биш тусгай зөвшөөрлүүдийг шууд хураана, цагдана гэж ярьж болохгүй” хэмээлээ.
“Эко Алтан Заамар” уурхайд гарсан ослын тухайд ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчид алтыг сорчилж ашиглах гэсэн сонирхолдоо хөтлөгдөн, мэргэжлийн хүмүүсийн дүгнэлт зөвлөгөөг сонсоогүйгээс үүдэлтэй гэдгийг сайд онцлоод “Тус уурхайн тусгай зөвшөөрлүүдийг цуцлана” гэсэн юм.
“Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49%-ийг төрд авах Засгийн газрын шийдвэрийн талаар “УИХ-ын 23 дугаар тогтоол, Үндсэн хуулийн цэц болон Дээд шүүхийн шийдвэрүүд гарсан. Эрдэнэт үйлдвэрийн 49%-тай холбоотой энэ гурван байгууллагын шийдвэр бол эцсийнх. Мэдээж Засгийн газар хууль, шийдвэрийн хүрээнд ажиллаж байна. Эрдэнэт үйлдвэрийн 49%-тай холбоотой асуудлыг холбогдох байгууллагууд шалгасны үндсэн дээр Засгийн газар 49%-ийг эзэмшигч талтай хэлэлцээрийн ширээний ард суух байх” гэсэн хариултыг УУХҮ-ийн сайд өгсөн юм.

Эдийн засаг
Үхрийн цул махны үнэ өсөж 22947 төгрөг болжээ

Нийслэлийн статистикийн газраас махны үнийн мэдээллийг танилцууллаа. Тодруулбал, 2025 оны 04 дүгээр сарын 14-ны өдрийн байдлаар хонины ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 17498 төгрөг, үхрийн ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 19990 төгрөгийн үнэтэй тус тус худалдаалагдаж байна.
Өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад үхрийн ястай махны үнэ 0.4 хувиар өсөж 19990 төгрөг, үхрийн цул махны үнэ 1.4 хувиар өсөж 22947 төгрөгийн дундаж үнэтэй байна.
Эдийн засаг
Уул уурхай олборлолт 857.6 тэрбум төгрөгөөр өсжээ

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2025 оны эхний улирлын урьдчилсан гүйцэтгэлээр 7.9 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 1.1(17.0%) их наяд төгрөгөөр өсчээ. Үүнд уул уурхай олборлолт 857.6 (18.6%) тэрбум төгрөг, цахилгаан хий, уур, агааржуулалтын салбар 169.5(27.2%) тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн нь голлон нөлөөлжээ.
Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2025 оны эхний улирлын урьдчилсан гүйцэтгэлээр 5.5 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 857.6 (18.6%) тэрбум төгрөгөөр өсөхөд металлын хүдэр олборлолт 614.0(27.2%) тэрбум төгрөг, чулуун болон хүрэн нүүрс олборлолт 234.4(11.8%) тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн нь голлон нөлөөлсөн байна.
Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарт хүрэн нүүрс, цайрын баяжмал, төмрийн хүдэр, зэсийн баяжмал металл агуулгаараа, хайлуур жонш, хайлуур жоншны баяжмалын биет хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 3.2-38.8 хувиар өсөж, харин цэвэршүүлээгүй алт, газрын тос, мөнгөний баяжмал, чулуун нүүрс, баяжуулсан нүүрс, төмрийн хүдрийн баяжмал 8.5-32.0 хувиар буурчээ.
Боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт ус, ундаа жүүс,шингэн сүү, янжуур тамхи зэрэг гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн биет хэмжээ 6.4-56.0 хувиар өсөж, харин металл бэлдэц, самнасан ноолуур, шохой, нүүрсэн шахмал түлш, цэвэр спирт, цагаан архи, катодын зэс,гурил, цемент, ноолууран сүлжмэл эдлэл, малын мах зэрэг гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 2.3 -28.9 хувиар буурсан байна.
Эдийн засаг
Нүүрсний экспортын биет хэмжээ багасжээ

Нүүрсний экспортын биет хэмжээ энэ оны эхний 3 сарын байдлаар 15.8 сая тоннд хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 1.9 сая тонноор багасжээ.
Дэлхийн зах зээлд нүүрсний үнэ буурснаас экспортын орлого өмнөх жилийн мөн үеийнхээс 934 сая ам.доллароор багассан байна. Энэ оны эхний 3 сарын нүүрсний экспортын орлогыг өмнөх оныхтой харьцуулахад үнийн нөлөөгөөр 715 сая, биет хэмжээний нөлөөгөөр 220 сая ам.доллараар багассаныг Гаалийн Ерөнхий газар мэдээлсэн.
Дээрх хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр гадаад валютын эрэлт ч нэмэгджээ. Банкуудаас гадаад валютын дуудлага худалдаанд өнгөрсөн оны 4 дүгээр улиралд 7 хоногт дунджаар 165 сая ам.доллар худалдан авах санал ирж байсан бол тус хэмжээ нь энэ оны эхний улиралд 192.0 сая ам.доллар болж, 27 сая ам.доллароор өсөв. Монголбанк энэ оны эхний улиралд эрэлт, нийлүүлэлтийн богино хугацааны зөрүү, түүнээс үүдэлтэй ханшийн огцом хэлбэлзлийг багасгах, стратегийн ач холбогдолтой бараа бүтээгдэхүүний төлбөрийг саадгүй хийхээр валютын дуудлага худалдааг долоо хоногт 2 удаа зохион байгууллаа. Улирлын шинжтэй валютын урсгалын богино хугацааны зөрүүнээс үүдэлтэй төгрөгийн ам.доллартой харьцах ханш энэ оны эхний улиралд оны эхнээс хойш 2.5 хувиар суларсан байна.
Түүнчлэн, манай улсын гадаад валютын улсын нөөц 5 тэрбум ам.доллар байна. Монголбанкны төсөөллөөр энэ он дуустал улирлын онцлогоо дагаад уул уурхайн салбарын идэвхжил, ноос, ноолуур, аялал жуулчлалын үйлчилгээнээс орох валютын урсгал нэмэгдэх, ирэх оны 4 дүгээр сар хүртэл төлөхөөр хүлээлгэж буй томоохон гадаад өр төлбөр байхгүй учир цаашид төлбөрийн тэнцлийн алдагдал буурах хүлээлттэй байгааг төв банк мэдээлжээ.