Улс төр
Ц.Оюунбаатар: “Хонгил”-ыг нураахын тулд Үндсэн хуулиа өөрчлөх ёстой

МАХН-ын дэд дарга, хүний эрхийн хуульч Ц.Оюунбаатартай ярилцлаа.
-С.Зоригийг хөнөөсөн гүйцэтгэгчдийг илрүүллээ гэж ид шуугиж байсан 2015 онд та “Мэргэжлийн мөрдөн байцаагч, прокурор байсны хувьд надад эргэлзээ байна. Энэ асуудалд би шүүмжлэлтэй хандаж байгаа” гэж байсан. Сая эрүү шүүлтийн бичлэг ил боллоо. Хүний эрхийн хуульчийн хувьд юу гэж дүгнэж байна?
-Монголын нийгэм маш том хямралд орж, хууль хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаа бүрэн дампуурсан. Ийм л нөхцөл байдал бий болж байгаа. Энэ зөвхөн өнөөдөр бий болчихоогүй. Ийм байдалд хүргэсэн Ерөнхийлөгч, улс төрийн олигарх бүлэглэл, гар хөл нь болж хэрэгжүүлсэн хүмүүс буруутай. Бид асуудлыг удаа дараа, ялангуяа 2012 оноос хойш байнга ярьж анхааруулж ирсэн. Монголын нийгэм буруу тийшээ явчихлаа, улс төр бизнесийн олигархи бүлэглэл засгийн эрхийг үндсэндээ хянаж, хууль хяналтын байгууллагад өөрсдийн төлөөллийг оруулж, дур зоргоор авирладаг боллоо.
Хүний эрх, эрх чөлөөг бодитой болгож байж бид өөрчлөгдөнө. Ийм учраас Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ард түмнээрээ хэлэлцүүлэх шаардлагатай.
Тухайлбал, Н.Энхбаярт Эрүүгийн хуульд байхгүй хэрэг тулгаж, хүч хэрэглэн баривчилж, эрүүдэн шүүсэн, хуурай өлсгөлөнд оруулж тамлаж, үүнийгээ бичлэгээр хийсэн. Энэ үйлдлээ авлигатай тэмцэж байгаа мэтээр нийгэмд, дэлхий дахинд харуулахыг оролдсон. С.Зоригийг хөнөөсөн гэх хэрэгт Б.Содномдаржаа, Т.Чимгээ нарыг ялласан зохиомол хэрэг ч тийм байгаа. Өөрөөр хэлбэл, С.Зоригийн хэргийг шалгах нэрээр эрүүдэн шүүсэн нь бодитой зүйл. Н.Энхбаяр гэдэг хүн дээр эрүүдэн шүүлт анх эхэлж, цааш үргэлжилсэн.
Эрх баригчдад таалагдаагүй, тэднийг шүүмжилсэн, сөрж зогссон улс төрийн хүчний төлөөллүүдийг эрүүдэн шүүсэн асуудал тултал явсан. Шалгах юм бол 1937, 1938 оны хэлмэгдүүлэлт шиг, түүнээс ч ноцтой зүйлүүд хэдэн арав, зуугаараа гарч ирнэ.
Би хуулийн байгууллагад 1992 оноос ажиллахаа больсон ч, өнөөгийн прокурорын байгууллага цагдаа арга барилаар ажилладаг боллоо, хараат бус шүүх байхаа байлаа, улс төр бизнесийн бүлэглэлийн нөлөөгөөр шүүн таслаж байна гэсэн шүүмжлэлийг дотроос нь байнга сонсч байсан. Их төлөв “Бидний дээр нэг дарга авчраад тавьчихсан, яах ч арга алга” гэж өөрсдийн арчаагүйг хэлдэг байсан. Хамгийн гол нь энэ үйл явц нь өөрөө Үндсэн хуулийн мухардал, хоосон тунхаглал болсныг харуулж байна.
-Үүн дээр дөрөөлөн хууль завхруулж тоглолт хийсэн хүмүүсийг Н.Алтанхуяг “Хонгилын эзэд” гэж томъёолсон. Гэхдээ Монгол Улс хуультай шүү дээ. Хууль яагаад хэрэгжсэнгүй вэ?
-Үндсэн хууль, Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд заасан хүний эрх, эрх чөлөө Монголд байхгүй болоод удаж байна.Ганц жишээ хэлэхэд, “Эмнести интернэшнл” гэж Нобелийн шагналт олон улсын хүний эрхийн байгууллагын Монгол дахь салбар гэхэд л тухайн үеийн Ерөнхийлөгчийн хяналтад шууд шилжиж, гэр бүлийнх нь хүн ҮАБЗ-д ажилд орсноор, хараат бус байж чадахаа байсан.
Монголын нийгэм маш том хямралд орж, хууль хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаа бүрэн дампуурсан.
Монголд улс төрийн хэлмэгдэл, эрүүдэн шүүх ажиллагаа хэрэгжээд байдаг, мөн энэ тухай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр цухалзаад байхад тэд огт анхаарал хандуулаагүй. Ийм байхад өнөөдөр мянга мэдэгдэл гаргаж давхиад яах юм бэ.
ХЭҮК байна, анх хүний эрхийн талаар хууль оруулахдаа доголдолтой хийсэн. Мөрдөн байцаах, шүүн таслах ажиллагаанд оролцдоггүй, хүний эрхийн эсрэг үйлдлийг таслан зогсоохгүй болгосон. Ингээд хэдэн монголчуудаа аваачиж подвальд тусад нь өрөөнд хийн эрүүдэн шүүдэг болгосон. Төв аймгийн Цагдан хорих төв энэ талаараа алдартай. Онцгойлж үзсэн, занасан хүмүүсээ аваачиж тэнд залхаадаг, хамгийн хүнд нөхцөлд хорьдог. Н.Энхбаярыг тэнд хорьж байсан. Б.Содномдаржаа нарыг ч тэнд хорьж дарамталсан.
Тэнд ямар ч хяналт байхгүй. АМГТГ-ын дарга асан Д.Амарсайхан амь насаа алдсан, энэ асар том гэмт хэрэг. Гэтэл хэн ч хариуцлага хүлээгээгүй. Үхсэн хойно нь шүүхээр оруулж ялласан. Сая Бямбаа гэж нэр хүндтэй хуульч шоронд амиа алдлаа. Тэр хүнийг 24 цаг байцааж байгаа нэртэй гаднаа суулгаж, бүтэн өдөржин хоол унд өгөлгүй байлгасан. Дараа нь дахин 48 цаг хорьж мөрдөхдөө прокурор шүүхийн тогтоол гаргаагүй. 24 цагийн дотор шүүх хянаж, хорих эсэх асуудлыг шийдвэрлэх ёстой. Гэтэл 48 цаг болсон.
Тэгээд гаргах гэж байсан чинь цагийн өмнө амиа хорлосон байна гэж байгаа юм. Монголд хүний эрх цаасан дээр л байна. Хуулийг өөрсдийн дур зоргоор зохиодог, тайлбарладаг явдал прокурор, АТГ-т газар авсан. Улстөрч эзэд нь, олигархи бүлэглэл нь захиалга өгсөн л бол түүнийг нь хэрэгжүүлдэг, бууны нохой болсон гүйцэтгэгчид дүүрсэн. Одоо шинэ эзэн хайгаад гүйж яваа. Тэд эрүүгийн гэмт хэрэгтнүүд гэдгээ өөрсдөө сайн мэдэж байгаа. Ямар дарамт шахалт үзүүлж, яаж ч эрүүдэн шүүж байсан дараа нь хариуцлага хүлээдэггүй эзэд нь хамгаалдаг. “Гар гараа угаана” гэдэг шиг бие биеэ хамгаалаад.
“Хонгил” гэж Н.Алтанхуягийн хэлсэн үнэн. Тэр өөрөө“Хонгил”-д хэлмэгдсэн хүн. Улс төрийн хэлмэгдэгсэд өнөөдөр бүгд цагаатгагдах ёстой. Ганц С.Зоригийн аллагын хэрэг гэж шүүрч авч яриад байх нь өрөөсгөл юм. Хүн нь байвал хуулийн зүйл анги олоод наадаг мэргэжилтэн АТГ, Прокурорт хэд хэд бий.
-Гэхдээ өнөөгийн нөхцөлд энэ байдлыг нэг л хялбар шийдчих гээд байна уу даа. Тухайлбал, хууль,хяналтын байгууллагын удирдлагыг солиод болчих бололтой?
-Энэ хоёр гурван хүнийг солиод өөрчлөгдөхгүй бүхэл бүтэн системийн хямрал шүү дээ. Тогтолцооны маш том алдаа. Ц.Элбэгдоржоос өмнөх Ерөнхийлөгч нар шүүх, хуулийн байгууллагын дотоод руу ордоггүй, даргыг нь томилчихоод сууж байсан. Сүүлийн үед Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж “Хонгил” бий болгож, өөрийн шүүгч, прокурортой, тэдэндээ одон медаль өгдөг, тэднийгээ албан тушаал дэвшүүлдэг болсон нь сүлжээгээр гараад ирчихсэн, Л.Гансүх нарын зүгээс маргахын аргагүй тайлбар тавьсан байна лээ.
Олигархиудын тоглоомын сонгууль, мөнгөний сонгуулийг бүрмөсөн хаах, зогсоох хэрэгтэй.
Өнөөдөр нэг хүний бий болгосон гэх юм уу, нийт МАНАН бүлэглэлийн бий болгосон зүйлийг гурван хүн хоорондоо яриад, хэдэн даргыг халж солиод засчихна гэж би бодохгүй байна. Дахиад хэлэхэд, үүнийг өөрчлөхийн тулд Үндсэн хуулиа иж бүрэн шинэчлэх ёстой. Хүний эрх, эрх чөлөөг бодитой болгож байж бид өөрчлөгдөнө. Ийм учраас Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ард түмнээрээ хэлэлцүүлэх шаардлагатай.
Ингэхгүй бол худалдагдсан, дийлэнх олонх нь 60 тэрбумаар мөнгө тарааж гарч ирсэн УИХ энэ асуудлыг шийдэх чадваргүй. Өөрөөр хэлбэл, хууль тогтоох дээд байгууллага маань ийм ёс зүйгүй, ихэнх нь ард түмний саналыг луйвардаж, худалдаж авсан гэмт хэрэгтнүүд сууж байна. Энэ дотроос таван гишүүн нам харгалзалгүй хамтран санаачилж, иргэний нийгэм дэмжиж, эх оронч иргэд нэгдэн тэмцэлд гарч нэгдэж, тэмцвэл юунд хүрч болохыг харуулсан. Энэ тэмцлийг туйлд нь хүргэх ёстой.
-УИХ-ын түвшинд Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт хийх тухай ярьж байгаа. Үүнийг та юу гэж харж байна?
-МАНАН бүлэглэлийн төрд бугшсан хүмүүс өөрсдийн амьдрах хугацааг уртасгахын тулд Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт нэртэй хэдэн зүйл яриад бүтэхгүй. Харин ч шинэ МАНАН үүсэх магадлалтай. Гэмт хэрэг үйлдсэн олигархи бүлэглэл цааш амьдраад явах бололцоотой. Сая л гэхэд БЗД-ийн нөхөн сонгууль мөнгөний луйвар боллоо. Хоногийн хоолоо арай гэж олж байгаа иргэд хэн мөнгө өгнө түүнийг сонгоно гэж ярьж байна шүү дээ. Зарим иргэн намайг танай намыг дэмждэг гээд дансанд мөнгө оруулахаас татгалзаад байна, та нар миний нэрийг хасч өгөөч гээд гуйгаад ирж байсан.
БЗД-ийн ИТХ-ын төлөөлөгч нь ингэж хавтгайруулж мөнгө тараачихаад газар дээрээ баримттайгаар баригдан цагдаад хүргэгдчихээд маргааш нь хэвлэлийн хурал хийчихсэн, Сонгуулийн хорооны даргатайгаа хамт сууж байна шүү дээ. Ингэхээр 2020 оны сонгууль юу болох вэ. Шударга тогтолцоо бий болохгүй гэсэн үг. Шударга ёсны төлөө тэмцэж байгаа бол МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх БЗД-ийн дахин сонгуулийг нэн яаралтай хүчингүй болгож мөнгөнөөс ангид сонгуулийг зохион байгуулах ёстой. Өмнө нь сонгогдсон хүмүүсийг мөнгө тараасан гэж эргүүлэн татуулчихаад дахиад авлигажсан, гэмт хэрэгжсэн мөнгөний сонгууль явуулж хэрхэвч болохгүй.
-Сэжиг таамаг бол хэзээд байдаг. Харин тэрийг шалгахад юуг баримтлах ёстой байдаг вэ?
-Мэдээж сэжиг байж болно. Шалгахдаа хараат бус хуулиа хэрэгжүүлж шалгах ёстой болохоос урьдчилсан төсөөлөл хийчихээд хэн нэгнийг эрүүгийн гэмт хэрэгтэн болгоход ашигладаг байж таарахгүй. С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийг мөрдсөн,эрүүдэн шүүсэн талыг авч үзэхэд нэгдүгээрт, албан тушаал, алдар гавьяа хөөцөлдсөн зүйлүүд харагдаж байгаа. Цааш лавшруулж үзвэл улс төр, бизнесийн бүлэглэл энэ хэргийг илрүүлсэн болж эзэн, яллагдагч, шүүгдэгчийг зохиомлоор бий болгож, хэргийг нийгмийг төөрөлдүүлэх, мартуулах, магадгүй энэ хэрэгт идэвхтэй оролцсон, С.Зоригийг алах ажлыг захиалсан бүлэглэлийн гэмт үйлдлийг нууж дарах ийм л зорилготой байж. Олон хүн ингэж харж байгаа байх. Энэ хэн нэг хүний биш, бүлэглэлийн асуудал.
-Хэн удирдаж зохион байгуулсан юм бол?
-Мэдээж тухайн үед хамгийн их эрх мэдэлтэй,төрийн удирдлагыг атгаж байсан хүмүүс. Ард нь улс төр, бизнесийн МАНАН бүлэглэл, мафи байгаа гэсэн үг. Харин тэдний доор гар хөл болдог хүмүүс хэрэгжүүлсэн байж таарна. Ц.Амгаланбаатарын тухайд эрүүгийн цагдаад ажилладаг хариуцлагатай хүмүүс “Энэ нөхөр байнга худал мэдээлэл өгдөг шүү. Өмнө нь хүн амины гэмт хэрэгт таслагдсан. Цаазын ял аваад хуулийн өөрчлөлтөөр 25 жил болсон, цааш нэмэгдүүлэхгүй. Байнга худал хэрэг хүлээж, зохиож ярьдаг” гэж 2013 онд хэлж байсан. Ийм хүний гаргаж тавьж буй асуудалд маш болгоомжтой хандах ёстой шүү дээ.
Мэдээж шалгаж болно, шалгахыг би огт үгүйсгэхгүй. 1987 онд гарсан Дугархорлоогийн хэрэг гэгч дээр Мягмар гэж хүн маш олон хүнийг хэрэгт татаж, гэрчилсэн. Олон хүн цаазын ял авсан. АИХ-ын тэргүүлэгчид дээр яригдахад хүртэл цаазлах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байсан. Дараа нь хэрэг задарсан. Ингээд асуудал олон нийтийн анхааралд орж, шог зохиолч Ж.Барамсай анх дэлгэж тавьсан.
Яг тэр хэргийн хувилбар сая давтагдлаа. Б.Содномдаржаа, Т.Чимгээ нарыг зааж өгч байгаа Ц.Амгаланбаатар өөрөө нэр төр хөөцөлдсөн захиалгат мөрдөгчдийн гар хөл болж, гүтгэж, тэр байтугай эрүүдэн шүүх, тамлах ажиллагаанд идэвхтэй оролцсон. Тэр хүн хэзээ ч, хаашаа ч буцаж булзаж болно, тэрийгээ мэдэж байгаа.
–АТГ, цагдаа, прокурорынхны доторх авлигачид хэн нэгийг барьж авч дарамтлан, алдааг нь ашиглаж, өөрийн улс төрийн болоод бусдыг хэлмэгдүүлэх зорилгод үйлчлүүлдэг гэж хэвлэлээр гардаг. Үүнийг бодитой байгаа зүйл гэж та үзэж байна уу
-Байгаа гэдэг нь сая нотлогдчихлоо шүү дээ. АТГ-ын мөрдөх арга ийм болсныг, “Шударга бусын хонгил”-оор орсон бүхэн ярьдаг. Харин үүнийгээ зогсоогоогүй цагт хэн нэгэн бусдыг худал гэрчилж, хэнийг ч хэлмэгдүүлж болно. Өнгөрсөн хугацаанд бизнесийн салбарынхан ч шалгагдсан, олон хоног сараар хоригдсон зэрэг нь дандаа ийм асуудалд дөрөөлсөн үйлдлүүд. Тамлах, зовоохыг тэвчээгүй нь хилс хэрэг хүлээдэг. Ийм явдал эртнээс байсан.
2017 онд юу болов, ТЕГ-ын гүйцэтгэх ажилтан, гадаадын иргэдийг татан оролцуулж бусдын нэр төрийг унагах зорилгоор төрийн тусгай хамгаалалтад байгаа Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийн гэрт нэвтрүүлсэн. Шалгуулъя гэхээр гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй байна гээд хэрэгсэхгүй болгож байгаа юм. Энэ бол дээрээс зохион байгуулсан улс төрийн балмад үйл явдал, төрийн эсрэг гэмт хэрэг.
Ард түмний саналыг худалдаж аваад төрд гарсан МАНАН бүлэглэлийг задлах ёстой.
Түүнийг явуулсан ТЕГ, зөвшөөрөл өгсөн прокурор, дээр нь байгаа МАН-ын удирдлага эрт орой шалгагдаж л таарна. Баян-Өлгийд сонгуулийн цахим сүлжээг хааж байгаад 14 мянган хүний саналыг луйвардсан. Үүний цаана төрийн эрхийг хууль бусаар авах гэсэн гэмт үйлдэл байгаа. Ийм тогтолцоо, эрх мэдлийг МАНАН өнөөдөр өөртөө авч үлдэх гэсэн оролдлого юм. Иймд МАНАН-г үүсгэхгүйн тулд энэ бүхнийг задлах ёстой. Хамгийн гол нь аливаа гэмт хэргийг тал бүрээс нь шалгах ёстой.
Ингэхдээ хүний эрх, эрх чөлөө, НҮБ-ын Хүний эрхийн түгээмэл тунхаг, Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуулийг хатуу мөрдөж ажиллах ёстой. Харамсалтай нь ингэж ажиллаагүйгээс өнөөдрийн нөхцөл байдал үүслээ. Үүнийг өөрчлөх ёстой. Магадгүй өөрийнх нь намд, өөрт нь ашиггүй байж болох ч Монгол эх орныхоо төлөө үүнийг хийхээс өөр гарц байхгүй. Үүнийг хэдэн хүний хүрээнд, бүлэглэлийн хүрээнд засч залруулна гэвэл МАНАН-г арилгаж чадахгүй, харин ч шинийг үүсгэнэ.
-Фашист аргаар эрүүдэн шүүдэг, 1937 оны коммунист яргалал Монголд байна гэлээ. Цааш үргэлжлүүлэхгүйгээр таслан зогсоохын тулд яах ёстой вэ?
–Энэ бүхэн тогтолцооны алдаа, Үндсэн хуулийн мухардал. Үүнээс гарахын тулд бид хоосон тунхаглал, цаас болгосон Үндсэн хуулиа иж бүрэн шинэчлэх ёстой. Ард түмний саналыг худалдаж аваад төрд гарсан МАНАН бүлэглэлийг задлах ёстой. Олигархиудын тоглоомын сонгууль, мөнгөний сонгуулийг бүрмөсөн хаах, зогсоох хэрэгтэй. Сонгуулиа шударга хийдэг болох хэрэгтэй.
-Гэхдээ одоо нийгэм тэр аяараа эрүүдэн шүүлсэн бичлэг рүү анхаарч бусад асуудлыг тоохгүй болчихоод байна шүү дээ?
-Тэр сэтгэлзүйг нь одоо шударга ёсыг тогтоох, Монгол орныхоо баялагт эзэн болох, алт зэс, нүүрс, нефтийн баялагтаа эзэн байх, нэгдсэн бодлого руу эргүүлэх учиртай. Энд эв эе хэрэгтэй. Түүнээс хэн нэгэн баалж доромжлоод өөрөө ард нь үлдэнэ гэвэл өмнөх МАНАН-гийнхаа замаар л явна. Бид ганц л эх оронтой. Сөрөг хүчин, өөрт таалагдахгүй байна гээд яах юм бэ, бүгд тойрч суугаад улс орноо аврах гарц болсон шинэ Үндсэн хуультай болох шаардлага урган гарч байна. Энэ л хамгийн чухал. Намаар талцах биш эх орноо бодсон шударга сонгуулийг явуулъя.

Улс төр
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам байгуулагдсаны 100 жилийн ойг тохиолдуулан төрийн дээд цол, одон, медаль гардууллаа

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам байгуулагдсаны 100 жилийн ойг тохиолдуулан төрийн дээд цол, одон, медаль гардууллаа.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам байгуулагдсаны 100 жилийн ойг тохиолдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх зарлиг гаргаж, нэр бүхий эрхмүүдийг төрийн дээд цол, одон, медалиар шагналаа.
Гавьяат эдийн засагч цолоор:
- Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын ахмад ажилтан Цэвээний Гэлэгжамц,
Хөдөө аж ахуйн гавьяат ажилтан цолоор:
- ХХААХҮЯ-ны ахмад ажилтан Дамдиндоржийн Батмөнх,
Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан цолоор:
- “Улаанбаатар хивс” ХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Цоодолын Зоригт,
Гавьяат механикжуулагч цолоор:
- Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумын “Хүдэр Хурниад” ХХК-ийн зөвлөх механикжуулагч Юмжилийн Жигмэддорж,
Гавьяат мал зүйч цолоор:
- “Монголын махны холбоо” ТББ-ын гүйцэтгэх захирал Нанцагийн Батсуурь,
Гавьяат агрономич цолоор:
- “Элит үр” ХХК-ийн агрономич Сүрэнжавын Нямжав,
Малын гавьяат эмч цолоор:
- “Биокомбинат” компанийн Үйлдвэрлэл, технологийн албаны дарга Баянгийн Дуламсүрэн,
Худалдааны гавьяат ажилтан цолоор:
- “Ви интернэйшнл” ХХК-ийн ерөнхий захирал Дэнсмаагийн Батболд,
Сүхбаатарын одонгоор:
- Сэлэнгэ аймгийн Хөдөө аж ахуйн газрын дарга асан, “Түмэн бут” ХХК-ийн үүсгэн байгуулагч, Гавьяат механикжуулагч Хандмаагийн Даваахүү,
Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор:
- “Говь” ХК-ийн ахмад ажилтан Түвдэнгийн Санжмятав,
- Дорноговь аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын ахмад ажилтан, агрономич Лхамжавын Гантулга,
- ХХААХҮЯ-ны Хүнсний үйлдвэрийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Даваасүрэнгийн Довчинсүрэн,
- ХХААХҮЯ-ны Салбарын хяналтын газрын дарга Баясгалангийн Батшагай,
- Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрын хэлтсийн дарга Алтангэрэлийн Гэрэлзаяа,
- ХААИС-ийн Агроэкологийн сургуулийн багш Лхамын Даваа,
- ХХААХҮЯ-ны ахлах шинжээч Хөхөөгийн Алтангэрэл,
Алтан гадас одонгоор:
- “Хөдөө аж ахуйн корпорац” компанийн ахлах мэргэжилтэн Ядамцоогийн Отгонбаатар,
- “Доолт жавхлант” ХХК-ийн захирал Багадаваагийн Доржсүрэн,
- ХХААХҮЯ-ны шинжээч Чойжоогийн Долгорсүрэн,
- “Хөдөө аж ахуйн корпорац” компанийн Булган салбарын захирал Бодьгэрэлийн Ариунбаатар,
- ХХААХҮЯ-ны ахлах мэргэжилтэн Нямготовын Цэгмэд,
Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар:
- “Хөдөө аж ахуйн бирж” компанийн ахлах мэргэжилтэн Соёл-Эрдэнийн Алимаа,
- “Хөдөө аж ахуйн корпорац” компанийн Дархан салбарын захирал Тлеуханы Айгуль,
- Дорноговь аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын Мал аж ахуйн хэлтсийн дарга Наваансамдангийн Наранбаяр,
- ХХААХҮЯ-ны мэргэжилтэн Шагдарын Цэнд-Аюуш,
- Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрын Хоршоог хөгжүүлэх сангийн мэргэжилтэн Цэрэндоржийн Батгэрэл нарыг шагналаа.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх төрийн дээд цол, одон, медаль хүртсэн эрхмүүдэд болон тэдний гэр бүл, хамт олонд ажлын амжилт, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөв.
Улс төр
Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг хүлээн авсантай холбогдуулан боловсруулсан хуулийн төслүүдийг хэлэлцэв

Улсын Их Хурлын чуулганы 2025 оны 04 дүгээр сарын 17-ны үдээс хойших нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явууллаа. Хуулийн төслийг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн талаарх санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир танилцуулсан юм. Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн зарим хэсэг Үндсэн хуулийн холбогдох хэсэг заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн тухай Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны гуравдугаар дүгнэлтийг Улсын Их Хурал хүлээн авсан тухай тэрбээр дурдаад, тус хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.9 дэх хэсэгт “Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн сонгуульд нэр дэвшихээр бол хийсэн ажлын тайлангаа энэ хуульд заасан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа эхлэхээс өмнө тарааж болох бөгөөд үүнийг сонгуулийн сурталчилгааны материалд тооцохгүй.” гэж, 44 дүгээр зүйлийн 44.6 дахь хэсэгт “Энэ хуульд заасан нэр дэвшүүлэх ажиллагаа эхлэхээс өмнө Улсын Их Хурлын гишүүн хийсэн ажлын тайлангаа танилцуулах зорилгоор сонгогчидтой хийсэн уулзалт болон энэ хуулиар хориглоогүй арга хэмжээ нь сонгогчдын санал татах зорилгоор явуулж байгаа үйл ажиллагаанд хамаарахгүй.” гэж заасан нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “… тэгш байдал, … хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн.”, Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Монгол Улсад хууль ёсоор оршин суугаа хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.”, мөн зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Хүнийг … албан тушаал …-аар нь ялгаварлан гадуурхаж үл болно. …”, Арван зургадугаар зүйлийн 9 дэх заалтад “… Төрийн байгууллагад сонгох, сонгогдох эрхтэй. …” гэснийг тус тус зөрчсөн байна.” гэж Үндсэн хуулийн цэц дүгнэснийг сануулав.
Улсын Их Хурал дээрх дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрсөнтэй холбогдуулан Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн холбогдох хэсэгт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулсныг тэрбээр ахалж ажилласан байна. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Батбаатар, О.Номинчимэг, Г.Уянгахишиг, Ө.Шижир нар орсон бөгөөд хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.9 дэх хэсгийг хүчингүй болгох, 44 дүгээр зүйлийн 44.6 дахь хэсгийг нэр дэвшүүлэх ажиллагаа эхлэхээс өмнө хийсэн ажлын тайлангаа танилцуулах зорилгоор уулзалт зохион байгуулах нь аливаа этгээдэд нээлттэй байхаар өөрчлөх хуулийн төслийг боловсруулжээ. Хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1 дэх хэсэгт заасан ээлжит сонгуулийн жил эхэлснээр хойш санал авах өдрийг дуустал, нөхөн болон ээлжит бус сонгуулийн тухайд сонгууль товлон зарласан шийдвэр гарснаас хойш санал авах өдрийг дуустал аливаа этгээд өөрөө болон бусдаар дамжуулж сонгогчдын саналыг татах зорилгоор эд зүйл тараахыг хориглосон зохицуулалтад ажлын хэвлэмэл тайлан хамаарахаар байна гэж үзэж 41 дүгээр зүйлийн 41.9 дэх хэсгийг хүчингүй болгохоор төсөлд тусгасан байна. Харин хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1 дэх хэсэгт заасан эд зүйл тараах гэдэгт хийсэн ажлын цахим тайлан хамаарахгүй гэж ажлын хэсэг үзжээ.
Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үед Улсын Их Хурлын гишүүн С.Зулпхар 41.9 дэх хэсгийг хүчингүй болгохоос өөр хувилбар ярилцсан эсэх, төсөлд аливаа этгээд гэсэн өөрчлөлт оруулж байгаа нь өмнөх зохицуулалтаас өргөжүүлж сонгуулийн жил эхэлснээс нэр дэвшүүлэх ажиллагаа эхлэх хүртэл зохион байгуулсан уулзалтыг агуулга, хэлбэрийн хувьд хянаж чадахгүй байх эрсдэл үүсэх, эсэх талаар асуулт асууж, хариулт авсан байна. Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Баярмаа ажлын хэсгээс боловсруулсан төсөлд аливаа этгээд хийсэн ажлын тайлангаа танилцуулах зорилгоор уулзалт хийх зохицуулалтыг нээлттэй байхаар тусгасан нь зүйтэй талаар санал хэлжээ. Хуулийн төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүдээс зарчмын зөрүүтэй санал гараагүй тул Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд заасны дагуу анхны хэлэлцүүлгээс эцэслэн батлах үе шат руу шилжүүлэх горимын санал гаргасныг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэн байна.
Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн А.Ариунзаяа, Ж.Алдаржавхлан, Ж.Баярмаа, С.Зулпхар, Ц.Мөнхбат, А.Ганбаатар, Ж.Золжаргал асуулт асуув. Улсын Их Хурлын гишүүн А.Ариунзаяа Улсын Их Хурлын гишүүний сонгогч, иргэдтэйгээ уулзсан уулзалтыг сонгуулийн үйл ажиллагаанд хамааруулахгүй гэсэн анхны үзэл баримтлалаар Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд тусгагдсан. Гэтэл аливаа этгээд гэж томьёолон нээлттэй болгосноор сонгуулийн сурталчилгааны 18 хоногийг үгүйсгэж байна гэж үзэж байгаагаа илэрхийлээд, хуулийн төсөлд туссан аливаа этгээд, уулзалт зэрэг нь юун тухай өгүүлж буйг тодруулан асуув. Түүний асуултад Улсын Их Хурлын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ц.Сандаг-Очир хариулахдаа Үндсэн хуулийн цэц Улсын Их Хурлын гишүүдэд давуу байдал бий болгосон байна гэж үзсэн тул уг боломжийг хэн бүхэнд нээлттэй болгох нь зүйтэй гэж үзсэн гэлээ. Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Алдаржавхлан гишүүдийг эргэх холбоотой байхыг сонгогчид шаарддаг гэдгийг онцлоод, хэн бүхэнд хийсэн ажлаа тайлагнахад нээлттэй болчихвол сурталчилгааны 18 хоногийг байхгүй болгох хэрэгтэй гэв. Тэрбээр орон нутгийн сонгуулийн зохицуулалттай ижилсүүлж чандлах шаардлагатай гэсэнд Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир хуулийн төслийг Үндсэн хуулийн цэцийн гуравдугаар дүгнэлтийн хүрээнд боловсруулсан гэсэн тайлбар өглөө.
Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Баярмаа сонгуулийн жил Улсын Их Хурлын гишүүд тайлан тавих нь үнэндээ ичгэвтэр зүйл байдаг гээд, аливаа этгээдэд уулзалт хийх эрх олгож байгаа нь дэвшил болж буйг сайшаасан бол Улсын Их Хурлын гишүүн С.Зулпхар гишүүний бүрэн эрх Үндсэн хуульд заасны дагуу төрийн сүлдэндээ тангараг өргөснөөр эхэлж, дараагийн сонгуулиар шинэ сонгогдсон гишүүд тангараг өргөснөөр дуусгавар болдгийг сануулж, хэрэв сонгуулийн жил эхэлснээс хойш иргэд, сонгогчдодоо тайлангаа тавьж чадахгүй бол энэ бүрэн эрхийн хугацаа гурван жил, зургаан сар болчихно гэж тооцож байгаагаа онцлов. Хуулийн төсөлд дурдсан “аливаа этгээд”-д Улсын Их Хурлын гишүүд орно гэдгийг ажлын хэсгийн ахлагч Ц.Сандаг-Очир тодотгоод, хийсэн ажлаа тайлагнаж болохоос бус би нэр дэвшинэ, намайг сонгоорой гэж өөрийгөө сурталчилж болохгүй гэсэн тайлбар өглөө. Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнхбат хэвлэмэл материалуудыг эд зүйл гэж үзэн сонгогчдод тараахыг хориглож байгаа нь зөв гэж үзэж байгаагаа илэрхийлээд, сонгуулийн жил эхлэхээс өмнө тайлангаа хэвлүүлж, тарааж болох, эсэхийг тодруулан асууж, хариулт авлаа. Улсын Их Хурлын гишүүн А.Ганбаатар сонгууль бол иргэдийн сонгох, сонгогдох эрхээ эдлэх тэгш боломж байх учиртайг дурдаад, “аливаа этгээд”-д Улсын Их Хурлын гишүүн орвол тэдэнд заавал давуу байдал үүсэх учир энэ заалтыг бүхэлд нь хүчингүй болгох ёстой гэсэн байр суурьтай байгаагаа хэлсэн юм. Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Золжаргал хуулийн төслийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлж, сонгуулийн сурталчилгааны явцад хориглох зүйлс болон тэдгээрийн хугацааны талаар асууж хариулт авав.
Хэлэлцэж буй асуудлаар асуулт, хариулт явагдсаны дараа Улсын Их Хурлын гишүүд үг хэлж, байр сууриа илэрхийллээ. Улсын Их Хурлын гишүүн, ажлын хэсгийн гишүүн О.Номинчимэг ардчилал, парламентат ёсоо бэхжүүлэхийн тулд шударга, ил тод, нээлттэй сонгуулийг явуулах нь хамгийн чухал гээд үүний тулд сонгуулийн хууль тогтоомжийг шинэчлэх шаардлагатайн дотор ялангуяа зардлыг бууруулах чиглэлээр дорвитой өөрчлөлт хийх хэрэгтэй гэсэн бол Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Жаргалсайхан хэвлэмэл материал тараах нь шударга сонгуульд харш зүйл гэдэгтэй санал нэг байгаагаа илэрхийлж, иргэдийн сонгогдох эрхэд эд мөнгөний босго, зардлын дарамт ихээхэн тээг болдгийг ярьж, эрх мэдэлтэй, албан тушаалтай хүмүүс бэлэг тарааж, тууз хайчилж сонгогчдыг татах ажлыг байнга хийдэг тул зөвхөн сонгуулийн жил гэлгүй бусад жилүүдэд ч эд зүйл тараахыг хориглох нь зүйтэй гэв. Улсын Их Хурлын гишүүн Ө.Шижир ч мөн сонгуулийн тухай хууль тогтоомжийг бүхэлд нь шинэчлэн сайжруулах шаардлагатай гэсэн байр суурьтай байгаагаа онцолж, ялангуяа намын санхүүжилт, хандив тусламж, тэдгээрийн зарцуулалтыг ил тод, нээлттэй болгох ёстойг өнгөрсөн 2-3 сонгуулийн үеийн мөнгөний урсгалын жишээ баримтуудаар нотлон өгүүлсэн юм.
Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн талаар Улсын Их Хурлын гишүүд үг хэлж дууссан учир санал хураалтыг чуулганы маргаашийн хуралдаанаар явуулахаар тогтлоо.
Дараа нь Монгол Улсын шүүхийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг эхлүүллээ. Хуулийн төслийг Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцсэн талаарх санал дүгнэлтийн мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир танилцуулсан юм. Тэрбээр тус хуулийн төслийн ажлын хэсгийг мөнхүү ахалж ажиллажээ.
Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.6 дахь хэсгийн холбогдох зохицуулалт Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн гэсэн Үндсэн хуулийн цэцийн 2025 оны хоёрдугаар дүгнэлтийг мөнхүү Улсын Их Хурал хүлээн зөвшөөрсөн учир Хууль зүйн байнгын хороо хуулийн төсөл боловсруулах ажлын хэсгийг байгуулан ажиллуулсан байна.
Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбат, Б.Заяабал, М.Нарантуяа-Нара, Л.Соронзонболд нар ажиллаж, хуулийн төслийг боловсруулахдаа Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.6 дахь хэсэг болон 47.7 дахь хэсгийг хөндөж, шүүгчийн тэтгэвэрт гарах насны дээд хязгаарыг Төрийн албаны тухай хуульд заасан насны хязгаартай нийцүүлэх хүрээнд “60” гэснийг “65” болгох, тэтгэвэр тогтоохтой холбоотой бусад харилцааг холбогдох хууль тогтоомжид заасны дагуу зохицуулахаар тусгасныг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр, П.Сайнзориг, Х.Тэмүүжин нар Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтээр Монгол Улсын шүүхийн тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.6 дахь хэсэгт “…шүүгчээр 30, түүнээс дээш жил ажилласан бөгөөд 55 насанд хүрсэн бол өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгоно” гэж заасан нь Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчсөн гэснийг Улсын Их Хурал хүлээн зөвшөөрсөн тул Цэцийн дүгнэлтийн хүрээ, хязгаарт багтаан хуулийн төслийг боловсруулах нь зүйтэй талаар асуулт асууж, хариулт авч, байр сууриа илэрхийлжээ. Тэдний саналыг Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх зүйтэй гэж үзсэн тул дээрх заалтыг хасаж, хуулийн төсөл боловсруулсан тухайгаа Улсын Их Хурлын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ц.Сандаг-Очир танилцууллаа.
Байнгын хорооны хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцэх үед Улсын Их Хурлын гишүүдээс зарчмын зөрүүтэй саналын томьёолол гараагүй тул Улсын Их Хурлын гишүүн, Хууль зүйн байнгын хорооны дарга Д.Цогтбаатар хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг эцэслэн батлах үе шаттай нэгтгэн явуулах горимын санал гаргасныг мөнхүү хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжжээ.
Хууль зүйн байнгын хорооны санал дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Тэмүүжин үг хэлэв. Тэрбээр Шүүхийн тухай хуулийн дээрх заалт шүүгчийн тэтгэвэрт гарах насны дээд хязгаар хүртэл буюу 60 нас хүрэх хүртэл томилох зарчмыг алдагдуулсан гэж Үндсэн хуулийн цэц дүгнэснийг тайлбарлаж, хуулийн төслийг энэ хүрээнд боловсруулсныг дурдав. Мөн Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Сронзонболд ажлын хэсэг насны хязгаарыг “65” гэж төсөлд тусгаад байсныг Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийн хүрээнд хамаарахгүй гэж Байнгын хороо үзэж хассаныг тайлбарлан, аливаа иргэдийн тэтгэвэрт гарах нас, цалин тэтгэврийн асуудлыг ийм байдлаар шийдээд байх нь зохимжгүйг Улсын Их Хурал цаашид анхаарах шаардлагатай гэж үзэж байгаагаа тэмдэглэлээ.
Харин Улсын Их Хурлын гишүүн А.Ариунзаяа дээр дурдсан заалтыг хассанаар цаана нь үлдэж буй зохицуулалт хуулийн өмнө хүн бүр тэгш байх зарчмыг зөрчсөн байна гээд, шүүгчийн өндөр насны тэтгэвэрт гарах насны дээд хязгаар 60 нас байх ба 55 насанд хүрсэн, эс бол шүүгчээр нийт 25 жил ажилласан шүүгч өөрөө хүсвэл өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгож болно гэсэн нь Нийгмийн даатгалын тухай хуулиар тогтоосон тэтгэврийн наснаас таван жилийн өмнө тэтгэвэрт гарах боломжийг шүүгчдэд олгож байгааг тайлбарлалаа. Шүүгчийн тухай хуулийн 40.1-д энэ заалт мөн адил байгаа нь хуулийн зөрчил үүсгэж байна гэж тэрбээр анхааруулаад, тэдэнд давуу байдал үүсгэсэн энэхүү хуулийн зөрчлийг арилгах үүднээс Байнгын хороон дээр унасан ажлын хэсгийн саналыг дэмжиж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэв. Түүний асуултад Улсын Их Хурлын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Ц.Сандаг-Очир хариулахдаа, ерөнхий хууль болон салбарын хуулиуд хоорондоо зөрчилдөх явдал маш их байна. Иймд энэ удаа асуудлыг гагцхүү Цэцийн дүгнэлтийн хүрээнд шийдвэрлээд, цааш цаашдаа хууль хоорондын зөрчлүүдийг арилгах асуудлыг иж бүрнээр авч үзэх ёстой гэж үзсэн гэсэн юм. Түүнчлэн Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Бямбасүрэн шүүхийн хараат бус байдлыг хангах, шүүхийг шинэчлэхийн аль нь илүү чухал вэ гэдэг дээр ажлын хэсэг ямар байр суурьтай байгааг асууж, хариулт авав.
Монгол Улсын шүүхийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон Хууль зүйн байнгын хорооны санал дүгнэлттэй холбогдуулан үг хэлэх Улсын Их Хурлын гишүүн байгаагүй тул санал хураалтыг мөнхүү чуулганы маргаашийн үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаанаар явуулахаар тогтлоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улс төр
Засгийн газрын дотоод үнэт цаас амжилттай арилжаалагдлаа

Засгийн газрын дотоод үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжаа 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 16-ны өдөр Монголын хөрөнгийн биржээр дамжин амжилттай зохион байгуулагдлаа.
Энэ удаагийн арилжаагаар Өрийн удирдлагын тухай хуулийн 12.1.3-т заасан “Засгийн газрын дотоод үнэт цаасны зах зээлийг дэмжих” зориулалтын дагуу 6 сарын хугацаатай, 5 тэрбум төгрөгийн үнэт цаас, 2 жилийн хугацаатай, 5 тэрбум төгрөгийн үнэт цаасыг тус тус Монголын хөрөнгийн биржийн Засгийн газрын үнэт цаасны анхдагч арилжааны системээр дамжуулан арилжааллаа.
Өнөөдрийн арилжаанд хөрөнгийн зах зээлийн мэргэжлийн оролцогчид болох банк, даатгал, үнэт цаасны компаниудаас гадна гадаад, дотоодын иргэд оролцсон бөгөөд зарласан нийт дүнгээс 4.4 дахин их буюу 43.7 тэрбум төгрөгийн санал ирж, 6 сарын хугацаатай үнэт цаасны жигнэсэн дундаж хүү 9.466 хувь, 2 жилийн хугацаатай жигнэсэн дундаж хүү 10.477 хувьтай арилжаалагдлаа.
Цаашид дотоод үнэт цаасны зах зээлийн хөгжлийг дэмжих, хөрөнгийн зах зээлд төгрөгийн бондын өгөөжийн муруйг тогтоох зорилгоор Засгийн газрын дотоод үнэт цаасны хуваарийн дагуу 2025 оны 2 дугаар улиралд 2 долоо хоног тутамд богино болон дунд хугацаатай тус бүр 5 тэрбум төгрөгийн үнэт цаас гаргах ба нийт 60 тэрбум төгрөгийн үнэт цаасыг арилжаална.
Засгийн газраас энэ төрлийн үнэт цаасыг тогтмол бага хэмжээгээр арилжаална. Засгийн газрын үнэт цаасанд хөрөнгө оруулах нь хөрөнгө оруулагчдын хувьд хамгийн эрсдэлгүй, хөрвөх чадвар өндөртэй санхүүгийн хэрэгсэл бөгөөд үнэт цаасны хүүгийн орлого нь орлогын албан татвараас чөлөөлөгддөг бөгөөд аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн дагуу гүйцэтгэлийн болон урьдчилгаа төлбөрийн баталгааг Засгийн газрын дотоод үнэт цаасаар гаргах боломжтой зэрэг олон талын ач холбогдолтой. Засгийн газрын дотоод үнэт цаасны 2025.04.16-ны анхдагч зах зээлийн арилжааны үр дүнг ЭНДЭЭС үзнэ үү.
Эх сурвалж: Монгол Улсын Сангийн яам