АНУ-ын тэргүүн Трамп, Хятадын удирдагч Си Зиньпиньтэй Их 20-ийн уулзалтын үеэр   уулзах нь гэсэн яриаг стратегийн зорилгоор тараасан энэ мэдээлэл хувьцааны үнийг өсгөхөд тусална гэсэн нь талаар өнгөрлөө.

Уг нь Трамп болон Хятад есдүгээр сард гэнэт зогссон худалдааны хэлэлцээрээ сэргээх гэж байна гэсэн мэдээлэл тарснаар WSJ арилжаа таатай эхэлсэн юм.

Худалдааны хэлэлцээрийг сэргээх гэж тал талаасаа хичээж байна

Трамп, Си хоёр дараа сард Буэнос-Айрест болох Их-20-ийн уулзалтын үеэр уулзана гэж байгаа ч хоёр тал хэлэлцээрийнхээ бүтцийн талаар урьдчилан сайн тохиролцож чадахгүй бол энэ уулзалт хэлэлцээр ахиц дэвшилд хүрнэ гэдэг нь эргэлзээтэй.

Хэлэлцээрийн үеэр АНУ  үүсээд байгаа нөхцөл байдлын талаар  санал боловсруулахыг Бээжингээс  шаардана, өөрсдийнхөө нөхцөлийг хэдийнээ өгчихсөн байгаа.

АНУ-тай өрнөж байгаа энэ маргааныг шийдвэрлэхийн тулд ОХУ гурвалсан уулзалт хийх саналаа Дэлхийн худалдааны байгууллагад тавьчихаад байна.  Санал зөрөлдөж байгаа гол асуудал,  шалтгаан нь америкийн татвар. Энэ асуудлаар  Европын холбооны хэд хэдэн орон, Брюсселийг оруулаад Норвеги ч бас саналаа илгээчихээд байна.

Арваннэгдүгээр сарын сүүлээр Буэнос-Айрост болохоор төлөвлөсөн Трамп, Си хоёрын уулзалт гацаанд орж мэдэх,  бүр болохгүй ч байж мэднэ. Уг нь энэ уулзалт худалдааны хурцадмал байдлыг намжаана гэж хоёр тал найдаж байгаа юм. Трамп хятадын 200 хүртэлх тэрбум долларын импортод ногдуулдаг  10 хувийн татварыг нэгдүгээр сараас 25 хувь болгож өсгөнө гэснээ болих юм бол тодорхой дэвшил гарна гэж америкийн компаниуд тооцож байгаа юм.

Хятадын 200 тэрбум хүртэлх долларын импортод АНУ торгууль ногдуулахаар шийдвэрлэсний дараа есдүгээр сарын дундуур хэлэлцээр зогсоод байгаа.

Тэр цагаас эхлэн Бээжин хэлэлцээрээ сэргээе хэмээн АНУ-ын Сангийн дэд сайд Дэвид Малпассад хандаад байгаа ч тэр нь хятадууд албан ёсны хүсэлтээ ирүүлээгүй хэмээн татгалзсаар байгаа юм.

Гашуун сургамж

Гэтэл албан ёсны хүсэлт гаргахад Бээжинд хэд хэдэн эрсдэл байгаа гэнэ. Нэгд, энэ нь хэлэлцээрийн байр суурийг нээлттэй болгоно. Хоёрт, Трамп твиттерээрээ дуртай байр сууриа илэрхийлж байна гэнэ.

Тэртээ 1999 онд БНХАУ Дэлхийн худалдааны байгууллагад элсэх асуудлаарх хэлэлцээрийн явцад хятадын эдийн засагт өөрчлөлт хийнэ гэсэн  Хятадын ерөнхий сайд Жу Жунцигийн буулт хийсэн  саналд АНУ-ын ерөнхийлөгч Клинтон татгалзсан хариу өгч байсан юм. Клинтоны засаг захиргаанд Жугийн санал таатай байсан ч хятадуудаас болгоомжилж байлаа.

Үүнтэй зэрэгцээд Жу улс орны дотоодод нь хатуу шугам баримтлагчдын зүгээс дайрахаас болгоомжилж Хятад эхний байр сууриа итгүүлэх гэсээр хэлэлцээрийг сунжруулж хэдэн сар болгож байсан гашуун түүх бий.

Бээжинд тодорхой санал дэвшүүлэхээс өмнө тодорхой ярилцах хэрэгтэй байна гэж БНХАУ-аас АНУ-д суугаа Элчин сайд Цуй Тянькай  хэлж байна.

Талууд юунаас болгоомжилж байна вэ

Хятад бас Трампын байн байн өөрчлөгдөж байдаг байр суурьт сэтгэл түгшиж байна. АНУ-ын өндөр албаны бусад хүмүүс хүлээн авъя, тохиролцлоо гэсэн байхад Трамп тэр бүгдийг нь няцаан татгалзах байх хэмээн Бээжин болгоомжилсоор байна.

Си дарга Трамп хоёрын нэг удаагийн хэлэлцээрээр бүх зүйлийг шийдээд Хятадын өмнө амлалт авчих вий гэж АНУ бас болгоомжилж байгаа юм.  Ингэснээр хэлэлцээр амжилттай болж, цаасан дээр сайхан зүйл шиг харагдана, тэгээд ч Трамп ч ийм урхинд орохгүй гэж Цагаан ордны ахлах түшмэл хэлж байна. Хятадууд уулзалтад нягт нямбай бэлтгэдэг бол Трамп өөрийнхөө зөн билэгт итгэдэг. Энэ бүхнээс л болоод хэлэлцээрийн явц зогсчихоод байгаа юм.

Одоо ямар шатандаа явна вэ

Тавдугаар сарын хэлэлцээрийн үеэр АНУ-ын төлөөлөгч хятадын талд найман зүйлтэй жагсаалт өгсөн дотор худалдааны тэнцлийн алдагдлыг 376 тэрбумаар бууруулах, эндээ  хятадын өндөр технологийн салбарыг хамруулахаар тусгасан байсан юм.

Харин Хятадууд АНУ-ын шаардлагыг гурван бүлэг 142 тусгай хэсэгт хувааж эдгээр шаардлагын 30-40 хувийг аажмаар биелүүлэх, өөр 30-40 хувийг хүлээзнэх, үндэсний аюулгүй байдал, бусад асуудалтай холбоотой учраас 20 хувийг нь  хязгаарлахгүй гэсэн байна. “Төлөвлөгөө 80/20” юм уу “төлөвлөгөө  60/20/20” гэсэн хоёр хувилбараа наймдугаар сарын хэлэлцээрийн дундуур АНУ-д хүлээлгэн өгсөн гэж АНУ, Хятадын төлөөлөгчид мэдэгджээ.

Гэсэн хэдий ч зах зээл энэ мэдээнд захирагдахгүй нь ойлгомжтой. Эцсийн эцэст энэ сарын эхээр Financial Times яг үүнтэй ижил тайлан нийтэлсний хариу өнөөдөр л харагдана даа.