Ч.Чулуун

Чин зүрхнийхээ угаас бөхөө хайрлан дээдэлж, хүү төрвөл “ Миний хүү бөх болно оо”  хэмээн  хөөрцөглөн   хүлээсэн   дэврүүн сэтгэлтэй  монгол эцгийн  хүү билээ, би.   Миний багад эцэг минь   Улсын их баяр наадмын хоёр өдөр “транзистр”  хэмээх жижигхэн хар радионыхоо антен, дуу хоёрыг нь  эцэст нь тулгатал чангалчихсан “ Хоёр Мөнх ч аатай, бяртай юм аа. Барилцаж тавилцсаар цаг шахуу боллоо. Төв цэнгэлдэхэд бороо орж байгаа бололтой. Үе үе шугам паржигнаад болдоггүй. Хэн нь  давна гэж бодож байна, хөгшөөн” хэмээн ээжээс асуух мөртөө “ Хэн ч түрүүлсэн ялгаагүй.   Бат-Эрдэнэ гэж хүү овоо дори тун барилдлаа. Хойтон жилийн наадмаар юм дуулгана аа” гэж ирээд л ганцаараа ярьсан шигээ ганц нэг хундага татаж суудагсан.    Бүхий л насаараа орон нутгийн томилолт өвөртөлсөн аав минь Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн торгон ногоон дэвжээний зодоглох  хүчтэй,  бяртай эрчүүдийн  барилдааныг   радиогоор сонссоор насыг барсан даа, хөөрхий. Эдүгээ цагийнх шиг бүх юм чөлөөтэй, айл бүхэн  гаднаа нэгээс хоёр чийчаан гаднаа сойсон  үед  аав минь амьд сэрүүн байсансан  бол Улсын наадам үзүүлнэ хэмээгээд аваад давхих байлаа. Тийм л орчинд өссөн болохоор бүсгүй хүн гэлтгүй улсын  их баяр наадмын сүүлийн өдөр   шөвгийн найман бөхийн барилдааныг шимтэн үзэх нь бий.  Гэвч цагийн аяс танигдахгүй болтлоо өөрчлөгдөж буй  тэр л байдал үндэсний бөхөд маань нөлөөлж байгаа нь юутай гунигтай үзэгдэл вэ.  Монгол түмний сэтгэлийнхээ чинадад хайрлан дээдэлдэг бөхчүүд маань яасан цадиггүй, ойворгон болоо вэ.  Үнэмшихэд бэрх зүйлүүдэд бөхчүүд маань орооцолдох нь их болжээ. Эрүүгийн гэмт хэргийн сүлжээнд бөхчүүд орооцолдож, тэдний гар хөл болж байна гэж дуулдах юм. Уулын мухарт   онгойсон нүхний амсар  сахиад хэвтэгсдийн дунд бөхчүүд мөн л цохиж явна. Шар эрдэнэ горилоод тэр.   Амьдрал нь туйлдсандаа бус шуналын сэтгэлдээ хөтлөгдөөд шоронгоос суллагдсан  овгоруудын  бие  хамгаалагч болж, ядарсан нинжа нарыг газар дээр нь цөлмөх болжээ.  Ер нь хаана л өнгөтэй өөдтэй газар нутаг байна, эд хөрөнгө дуулдана тэр бүхэн рүү бөхчүүд нүдээ унаган, шүлсээ залгиж байна.  Үүнээс гадна авгай хүүхэн, архи дарс гээд орооцолдохгүй зүйл алга. Олон олон бөх бор дарстай нөхөрлөсний улмаас  зодоон цохион хийн  хүний аминд хүрч орон шоронгийн хаалга  татсан. Чнн үнэнийг хэлэхэд, Монголд өнөөдөр хэн баян тансаг амьдарч байна. Бөхчүүд.  Барагтай эр худалдан авч дийлэхгүй 150-180 саяын үнэтэй Ланд крузер, Лексус маркийн авто машиныг тэд л унан тансаглаж буй.  Бас хамгийн тансаг байранд тэд л амьдарч, хамгийн үнэтэй хөөргөөр  бөхчүүд л гангарч зэрэг дэв, зиндаагаа тодорхойлдог.   Бас сүүлийн жилүүдэд бөхийн  цолны найраа гэх заваан зүйлийг тэд л  ханцуй дотроо хийлцэх болсон.  Хэн хамгийн их мөнгө төлнө түүнийг  өндөр цолтой бөх амлан авч байгаа нэрээр  начин, заан цол хүртэх замыг нь нээж өгдөг нь нууц биш.   Хэлсэн ярьсан, найруулсан хор  байгаа олж бууж гэмээнэ  өнөө бөх гаргасан мөнгөө  нутгийн зөвлөлийнхний хандиваар  тэр дор нь олоод авна.  Уясан морь нь хурдтай,  бөх нь хүчтэй байх аваас  ажил үйлс бүтэмжтэй  явахын бэлэгдэл   гэж үзсэн хөөрхий Засаг ноён бөх,  уяач хоёртоо байдгаа барсаар иржээ.  Засаг дарга ч гэлтгүй яамдын сайд,  төрийн нарийн бичгийн дарга нар, аж ахуйн нэгжүүд бэл чадлынхаа хэрээр нэг, нэг бөх халамжлан хоосон орон тоон дээр цалинжуулж, татвар төлөгчдийн мөнгийг ямх ямхаар хумсалдаг.  Энэ бүхэнд  эрдэж,  мөнгөтэй болсон бөхчүүд дараагийн шат руу  санаашрах нь зүйн хэрэг.

Эхнээсээ  ч төр түшилцэн, төрийн  сайдын сэнтийд хүртэл заларсан. Монгол төрийн тэргүүнийг сонгох сонгуульд нэр дэвшин өрсөлдсөн түүхтэй. Гэвч бөх хүний сэтгэл идсэн уусандаа, эдэлж яваа эрх ямбандаа хандаггүй бололтойдог. Монголын үндэсний бөхийн холбоогоо булаалдан орондоо орох завгүй   явцгаах юм.    Энэ үйл хэргийг эдүгээ төр түшилцэж яваа хоёр их аварга тэргүүлэн манлайлж яваа нь хачирхалтай. Үнэн хэрэгтээ холбооны ерөнхийлөгч, ерөнхий нарийн бичгийн даргын эрх мэдлийн төлөөх тэмцэл үү, монгол түмний зүрх сэтгэлийн хандиваар боссон Монгол бөхийн өргөөнд эзэн суух гэсэн сувдаг сэтгэл үү гэдгийг эдүгээ дүгнэхэд эртдэх байх.    Эцэст нь хэлэхэд,   миний мэдэж буйгаар  сар шинийн  битүүний барилдаан болно. Бас л өнгөрсөн  барилдаанууд шиг  заал түрээсэлж, ээлж өнгөрөөх хэрэг үү.   Монгол хүн билгээр гэдэг дээ,  битүүний барилдаанаас өмнө Бөхийн өргөөнийхөө хэрүүл тэмцлийг эцэслэн шийдээсэй билээ. Тэгэхгүй бол ард түмэн та бүхнийг уучлахгүй л байх шүү.

Магнаг торгонд умбаж, манийгаа хуурсан бөхчүүдэд цэвэрлэгээ хийж, авлигачидтай тооцож буй хариуцлагыг  тэдэнд ч хүртээхэд гэмгүй болжээ, та минь.