Хэдхэн хоногийн өмнө зодог тайлж буйгаа мэдэгдсэн Сүмогийн түүхэнд Монголын нэрийг өндөрт өргөж, Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар хэмээх цолоор өргөмжлүүлсэн, Сүмогийн 69 дэх их аварга Хакүхо Мөнхбатын Даваажаргалын талаархи 24 баримтыг хүргэж байна.

Баримт 1. Тэрбээр 1985 оны гуравдугаар сарын 11-нд Улаанбаатар хотноо айлын отгон хүү болон мэндэлжээ.

Баримт 2. Түүний аав Монгол үндэсний бөхийн дархан аварга, Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин, олимпын мөнгөн медальт Жигжидийн Мөнхбат юм.

Баримт 3. Аавыгаа 45 настай үед нь гарсан учир аавын амины хүүхэд байсан.

Баримт 4. Багийн ажилсаг, нэг хийе гэсэн юмаа заавал хийж байж санаа нь амардаг хүү байжээ.

Баримт 5. Аав нь мундаг бөх байсан учраас хүүгээ ямартай ч бөх болгоно гэж ярьдаг байжээ. Ингээд 12 настайгаасаа үндэсний бөхөөр хичээллэж эхлэв. Тэр бөхөөс гадна хурдан гүйдэг, сагсан бөмбөг сайн тоглодог байсан.

Баримт 6. Зурагтаар Кёкүшюзан Батбаярын ялалтуудыг үзсэний дараа харийн бөхийн ертөнцөд очих хүсэлтэй байгаагаа мэдэв. Ингээд 15 настай, 60 кг жинтэй, 1.75 см өндөртэй, японоор нэг ч үг хэлж чаддаггүй хүү Япон улсыг зорьжээ.

Баримт 7. Өдөрт гурван удаа уйлдаг байсан гэдэг. Өглөө сэрээд бэлтгэлдээ гарахдаа ах нартаа зодуулж нэг уйлна, өдөр ах нар нь чиний л төлөө шүү гэж хэлэхээр уярч бас нэг уйлна, орой ээжийгээ санаж нэг уйлдаг гэж түүний дунд эгч М.Батгэрэл хэлж байжээ.

Баримт 8. Хамгийн анхны башё буюу барилдаан 2001 оны гуравдугаар сард байсан бол макүүчид буюу дээд зиндаанд гурван жилийн дараа дэвшжээ. Сүмогийн түүхэнд макүүчи зиндаанд 1000 ба түүнээс дээш ялсан ганц л бөх байгаа нь Хакүхо аварга билээ.

Баримт 9. Тэрбээр 19 настай байхдаа 2004 оны арваннэгдүгээр сард ёкозүна Асашорюү Д.Даваадоржтой барилдсан барилдаанаа мартдаггүй гэнэ. Энэ талаар өөрөө ярихдаа “Тэр бол миний анхны мөн цорын ганц маэгаширагийн эрэмбэтэй байхдаа ёкозүна цолтой бөх ялсан барилдаан. Би тэр үед чансаа ахиж, хана мөргөж байлаа” хэмээсэн байдаг.

Баримт 10. Тэрбээр 2007 онд 22 насандаа Монголын хоёр дахь, гадаадын дөрөв дэх ёкозүна болсон.

Баримт 11. Одоогийн байдлаар 15 удаа 15-0 буюу нэг ч уналгүй түрүүлсэн тоогоор тэргүүлж байна.

Баримт 12. Сүмогийн түүхэнд долоон башё дараалан түрүүлсэн ердөө хоёр тохиолдол байдаг бөгөөд хоёулаа монгол бөхчүүдийн тогтоосон амжилт юм. Асашёрюү 2004-2005 оны хооронд долоон башё дараалан түрүүлсний зургаа нь нэг жилд буюу 2005 онд болсон. Жилд болдог зургаан башёгийн бүгдэд нь түрүүлсэн цорын ганц тохиолдол байдаг нь энэ. Харин 2010-2011 оны хооронд Хакүхо аварга мөн долоо дараалан түрүүлж байсан бөгөөд үүний дөрөвт нь зэншо юшо буюу 15-0 гэсэн амжилт үзүүлж байв.

Баримт 13. Сүмод хөл тавьсан цагаасаа зодог тайлах хүртэл авсан ялалтын/давсан/ тоогоор Хакүхо аварга нэгдүгээрт бичигддэг. Тэрбээр 1187 ялалт авч, ёкозүна цолтой 84 башё барилдсан.

Баримт 14. М.Даваажаргал 2010 онд Токиогийн төвд Саёко гэдэг япон бүсгүйтэй хуримласан. Энэ үед монголчууд хайртай хүүгээ харийн хүнд алдлаа хэмээн хардаж, харамлаж байлаа. Тэд өдгөө гурван хүүхдийн эцэг эх.

Баримт 15. Их аварга Тайхо 32 удаа түрүүлж дээд амжилт эзэмшдэг байсан бол Хакухо аварга энэ амжилтыг 30 насандаа эвдсэн байдаг. Тэрбээр 45 удаа дээд зиндаанд түрүүлснээр хамгийн их түрүүлсэн гэх амжилт эзэмшдэг юм.

Баримт 16. Хакүхо Даваажаргал 2019 оны гуравдугаар сард Хаврын башёд түрүүлж, ярилцлага өгсний дараа үзэгчдийг алга ташин, уухайлуулсан нь ихээхэн шүүмжлэл дагуулсан. Сүмо бөхийн холбооноос түүнд сануулга өгч, дэвжээний багш Мияагино Ояакатагийн гурван сарын цалинг 10 хувиар хасах шийтгэл оноосон юм. Тус шийтгэл нь Сүмо бөхийг холбооны хамгийн хөнгөн шийтгэл байжээ. Сэтгүүлчид энэ талаар Хакүхогоос тодруулахад “Илүү их зүйлийг сурах ёстойгоо ойлголоо. Шинэ эринд шинэ Хакүхог та бүхэнд харуулах болно. Буруу зүйл хийсэндээ гэмшиж байна” гэж хэлсэн байна.

Баримт 17. Хакүхо нь 2019 онд Японы иргэншил авсан. Япон улсын иргэн болсноор зодог тайлсны дараа дэвжээний эзэн болох боломжтой юм. Монгол Улсын иргэншлээс татгалзсан нь Японд давхар иргэншлийг хуулиар хориглосонтой холбоотой байна.

Баримт  18. Түүнийг Япон дахь Монгол иргэдийн нэгдсэн холбооноос Монгол иргэдийн нэгдсэн холбооны хүндэт ерөнхийлөгч болгож байсан. Түүнд “00001” дугаартай холбооны гишүүний үнэмлэхийг гардуулан өгсөн.

Баримт 19. Тэрбээр Ковид-19-ийн халдвар авч үнэрлэх чадвар алдагдах шинж тэмдэг илэрсэн юм. Үүнээс үүдэн дахин нэг башёг өнжсөн.

Баримт 20. Тэр хэдийнэ өөрийн шавь нараа бэлдээд эхэлчихсэн. Түүний удирдлага дор Дайкихо Масахиро, Энхо, Хокүсэйхо,  Даваанинж тэргүүтэй бөхчүүд бэлтгэл сургуулилт хийж ирсэн. Шавь нар нь одоогоор Дайкихо сандамэ зиндааны 89 дүгээрт эрэмбэлэгдэн барилдсан бол Энхо жүрёогийн 11 дүгээрт, Хокүсэихо Даваанинж жүрёогийн 12 дугаарт эрэмбэлэгдэн барилдаж байна.

Баримт 21. Хакүхо “Nikkan Sports”-д өгсөн ярилцлагадаа 20 сая ам.долларын өртөгтэй дэвжээ барих төсөл хэрэгжүүлнэ гэдгээ хэлсэн.  Түүний дэвжээ 2024 он гэхэд ашиглалтад орох төлөвлөгөөтэй байгаа аж.

Баримт 22. Одоо тэр 192 см өндөр, 152 кг жинтэй.

Баримт 23. Хагас жилийн дотор хоёр удаа хагалгаанд орсны дараа эмч маань надад бүх зүйлээ хийлээ гэдгээ хэлсэн. Хэрэв дахиад хагалгаанд орох шаардлагатай болвол хиймэл үеэр солино гэсэн” гэжээ. Ийнхүү тэрбээр зодог тайлах шийдвэрээ долдугаар сард гаргасан байна.

Баримт 24. Өвдөгний бэртлээс болж зодог тайлах шийдвэр гаргасан тэрбээр Японы Сүмо бөхийн холбооны шийдвэрээр дэвжээний багш болсон юм. Одооноос эхлэн тэрбээр XXI Магаки болж байна гэж NHK телевиз мэдээлсэн. Магаки нь мэргэжлийн сүмо бөхийн дэвжээний багшийн үеэс үед дамжин ирсэн нэр билээ. Түүнээс өмнө энэ нэрийг дэвжээний багш болсон 20 алдартай бөх зүүж иржээ.