–Мах экспортлож байгаа үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагааг 14 хоногийн хугацаанд түр зогсоов-

Мах бэлтгэлийн хяналт шалгалтын ажлын хэсэг “Эмээлт” дэх махны үйлдвэрүүдэд шалгалт хийж, зөрчил илэрсэн зарим үйлдвэрийн үйл ажиллагааг түр зогсоон, хаалгыг нь лацадсан ч МХЕГ-ын алба хаагчид тэргүүтэй хүмүүс очиж махыг чанаж, шалгаж байгаа мэдээлэл олны шүүмжлэлийг дагуулсан. Мөн нийслэл рүү найман тонн өмхий мах оруулахыг завдсан гэх мэдээлэл буй.

Тиймээс мах бэлтгэх үйлдвэрүүдэд хийсэн шалгалт болон олны анхаарлыг татаад буй өмхий махны асуудлын талаар Шадар сайд С.Амарсайхан тэргүүтэй албаныхан мэдээлэл өглөө.

С.Амарсайхан: Өмнөх шалгалтууд хангалтгүй байсан

/Монгол Улсын Шадар сайд/

-Мах бэлтгэх үйлдвэрүүдийн хяналт, шалгалтын ажлын хэсгийг холбогдох яамд, ШӨХТГ, цагдаа, мэргэжлийн хяналт, нийслэлийн гээд томоохон бүрэлдэхүүнтэйгээр Засгийн газар томилсон.

Эмээлтэд өнөөдрийн байдлаар махны чиглэлээр 32 ААН үйл ажиллагаа явуулж байна. Монгол Улсад энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй 173 ААН бий. Үүнээс гадаад руу 61 тэр дундаа Хятад руу экспортлох эрхтэй 31 үйлдвэр бий. Тавдугаар сарын 11-нээс хяналт, шалгалт хийж эхэлсэн ба өнөөдрийн байдлаар 31 үйлдвэрээс 17-г нь түр хааж, лацадсан. Махны экспорт хийж байгаа үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагааг 14 хоногийн хугацаанд түр зогсоож нэг нэгээр нь эрсдэлийн үнэлгээ хийж, эрүүл ахуйн стандартыг мөрдөж байвал үйл ажиллагааг нь хэвийн ажиллуулна. Стандарт мөрдөөгүй бол зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Хүнсний аюулгүй байдлын талаар хаалттай мэдээлэл хийсэн. Үүнд онцгойлон анхаарч ажиллахыг үүрэг болгосон. Ард иргэдэд тодруулах зүйлс байгаа учир ХХААХҮЯ, ГИХГ-аас сайд, дарга нар хамт мэдээлэл хийж байна.

Өнгөрсөн хугацаанд мах, хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдалтай холбоотой асуудал ноцтой яригдаж, хөндөгдсөөр байсан. Ил, далд хяналт шалгалт хийж байгаа нэртэй үгсэн хуйвалдсан хяналт шалгалт, асуудлууд үе үеийн ашиг сонирхолтой албан тушаалтнуудтай холбоотой байсаар ирлээ. Тиймээс олон нийтэд нээлттэй, иргэдийн оролцоотой, зохион байгуулалттайгаар шалгалт хийж байна. Экспортын зөвшөөрөлтэй нь ч бий. Зарим нь зөвшөөрөлтэй хэр нь үйл ажиллагаа явуулдаггүй нь ч байгаа. Тиймээс цэгцлэх шаардлагатай болсон. Өмнөх шалгалтууд хангалтгүй байсан. Асуудал их, хариуцлага дутуу байсан тул холбогдох хоёр байгууллагын удирдлагуудыг нь сольсон. Бүх төрлийн шалгалтыг аль болох иргэд, ААН-үүдэд дарамтгүй хийхийг зорьж байна. Өнөөдөр гэнэт энэ талаар яриад байгаа юм биш. Үүнийг гол нь цаашдаа тууштай хийх хэрэгтэй байна. Сургууль цэцэрлэгийн хүнс, махны хангамжид стандартад нийцсэн мах, хүнс нийлүүлж байна уу гэдгийг шалгадаг. Төр аливаа асуудлыг хяналтгүй орхисон зүйл байхгүй.

Төлөвлөгөөт хяналт шалгалтыг багасгана гэдэг нь хяналтгүй болж байгаа хэрэг огт биш. Ялангуяа хүнсний болон хүний аюулгүй байдалтай холбоотой асуудлаар мэргэжлийн байгууллага цаг тухайд нь хяналтаа хийж явна. Энэ нь төлөвлөгөөт хяналт шалгалт нэрийн дор явуулдаг цаг үрсэн, шаардлагагүй, давхардсан шалгалтуудыг багасгаж, мэргэжлийн хяналт нь хяналт тавих цагтаа хяналт тавьдаг байх тухай асуудал юм. Түүнээс биш огт хяналт тавихгүй байж болохгүй.

Б.Баасандорж: Цар тахлын улмаас сүүлийн жилүүдэд төлөвлөгөөт шалгалт хийгээгүй

/Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын дарга/

-МХЕГ-аас Мал эмнэлгийн газартай хамтран төлөвлөгөөт хяналт шалгалт улирал, хагас жилээр хийдэг. Цар тахлын улмаас сүүлийн жилүүдэд төлөвлөгөөт шалгалт хийгээгүй. Төлөвлөгөөт бус шалгалтыг тавдугаар сарын 18-наас улсын хэмжээнд махны үйлдвэрүүдэд хийж байна.

“Эм Ди Си Пи” компанийн удирдлагуудад зөрчлийн болон эрүүгийн хэрэг үүсгээд байгаа. Мөн “ХКҮ” компани манай мах биш, нэр, хаяг шошиг ашигласан байна хэмээн цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргасан. Тус компани 2014 онд махны чиглэлийн үйл ажиллагааны зөвшөөрөл авсан ба 2018 оноос эхлэн ажиллахгүй байсан юм. Тэгээд  энэ оноос үйл ажиллагаагаа дахин эхлүүлэхдээ чиглэлээ өөрчилж, мах экспортод гаргаж байсан зөрчил илрүүлсэн. Прокурорын хяналт дуусахаар олон нийтэд мэдээлэх болно.

Мөн “Өргөө Мийт” ХХК-ийн үхрийн найман тонн махны асуудал яригдаж байна. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага үүнд шалгалт хийж байгаа. Нэг бүрчлэн тоолоход дулааны аргаар боловсруулсан шошгогүй буюу хаяг, огноо байхгүй 20  кг-аар савласан 464 хайрцаг буюу 9.3 тонн орчим мах, мөн 20 кг-аар савласан 20 хайрцаг дайвар бүтээгдэхүүнээс Мал эмнэлгийн лабораториуд дээж аван шинжилж эхэлсэн. Шинжилгээний үр дүнгийн дараа тухайн мах өмхийрсөн байна уу үгүй юу гэдгийг хэлэх боломжтой. Энэ хэрэг прокурор дээр хянагдаж дуусвал манайх шууд устгана. Хэдэн тонн, хэдэн төгрөгийн өртөгтэй байхаас үл хамаарна. Хэрвээ лабораторийн дүн шинжилгээ, хууль хяналтын байгууллагын шийдвэр нь гарах юм бол манайх шууд устгалын ажиллагаа явуулна. Ингэх ч ёстой. Гол нь процесс үргэлжилж байна.

Мах чанасан асуудалд Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын даргын хувьд би өөрөө шүүмжлэлтэй байгаа. Ер нь байцаагч ч бай, иргэн ч бай, хэн ч байсан бүтээгдэхүүнд ямар нэгэн асуудал байна гэж үзвэл лабораторид шинжлүүлэх ёстой. Түүнээс биш махыг чанасан хүмүүс нь лабораторийн ажилтнууд биш юм. Лацыг прокурорын зөвшөөрөлгүйгээр иргэн, хөндлөнгийн хүн хөндөж болохгүй. Хэрэв тэгвэл Зөрчлийн тухай хуулиар хариуцлага хүлээлгэдэг. Мэргэжлийн хяналтын байгууллагын албан хаагчид хариуцлага хүлээлгэх асуудлыг дотооддоо хатуу хяналтаар шийднэ.

З.Мэндсайхан: Монгол Улсын 60 ААН-д импортын зөвшөөрөл олгосон

/Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд/

-Махны асуудал олон жил хуримтлагдсан. Одоогоор 15 аж ахуйн нэгж дулааны аргаар мах боловсруулах эрхтэй. Энэ эрх өгч буй ойлголтыг цэгцэлж, нэг болгох ёстой. Тодруулбал, мах боловсруулж экспортод гаргах эрхийг Монгол Улсын ХХААХҮЯ болон Мэргэжлийн хяналтын байгууллага ч өгдөггүй. Махыг экспортод гаргах хүсэлтээ илэрхийлсэн ААН-үүдийн ажлын байрны дүгнэлтийг Мэргэжлийн хяналтын байгууллага гаргаж, тухайн дүгнэлтийг ХХААХҮ-ийн сайд Хятадын гаалийн байгууллагад уламжилдаг.

Хоёр улсын экспорт, импортын мах махан бүтээгдэхүүн дээр тохирсон протоколоор импортлогч орон өөрийн улсад хийх импортын зөвшөөрлийг олгодог юм.

БНХАУ-ын Гаалийн байгууллага өнөөдрийн байдлаар давхардсан тоогоор Монгол Улсын 60 ААН-д импортын зөвшөөрөл олгосон байна. Үүнээс адууны мах төхөөрөх, экспортлох эрхтэй найм, дулааны аргаа үхэр, хонь, ямаа төхөөрөх арван ААН, экспортлох 15 ААН байгаа. Энэ ААН-үүдэд мал эмнэлгийн гарал үүсэл дээр үндэслэж, олон улсад экспортлох гэрчилгээ өгдөг. Харин одоо зөрчил илэрсэн байгаа ААН-үүдэд ямар нэг байдлаар экспортод гаргах болон мал эмнэлгийн гарал үүслийн гэрчилгээ авахаар хандсан зүйлгүй. Учир нь тэд бүтээгдэхүүнээ экспортод гаргах зөвшөөрөлгүй ААН-үүд. Мөн Улаанбаатар хотод орж ирж байгаа бүх маханд хяналт тавьж чадаж байгаа тул иргэд итгэлтэй байхыг хүсэж байна.