Улс төр
АРДЧИЛСАН НАМ “БУРУУТАЙ”
МАНай нам байгуулагдаад 100 жил болж байна. Аан тэгэхдээ энэ 100 жилийн хугацаанд болсон бүхий л муу, муухай зүйлсэд Ардчилсан нам дангаараа буруутай. Эхний 70 жилийн муу, муухай бүх зүйлсэд, ардчилсан нам байгуулагдаагүйнхээ төлөө тэд буруутай. Яагаад ер нь 100 жилийн өмнө намаа байгуулж, хүний эрх, эрх чөлөө, чөлөөт зах зээл, иргэний нийгмийг тунхаглаагүй юм. Тиймээс тэд л буруутай.
МАНай намын үед лам, ноёдыг буудсан нь үнээн. Тэгэхдээ Ардчилсан намынхан байгуулагдаад хүний эрхийг хамгаалж байсан бол бид юу гэж хүн буудаад суух вэ дээ. Тийм биздээ, нохоод? Бишээ нөхөөд? Аан та нар биднээс 2008 оны сонгуулиар 5 хүнийг алсаныг тавлан ам асууж байна уу. Тэрэнд чинь хүртэл Ардчилсан нам буруутай. Буутай хүний урдуур гэм зэмгүйгээр зугтаж гүйдэг чинь яаж байгаа юм. Хоосон буунаас хорин хүн айдаг байхад сумтай буунаас айх л ёстой шүү дээ. Хурдан гүйж зугтаагүй учраас Ардчилсан нам буруутай. Бид харин буутай. Бас сумтай.
МАНай намын үед гадаад битгий хэл дотооддоо зөвшөөрөлгүй явуулдаггүй байсан нь үнээн. Тэгэхдээ л Ардчилсан нам буруутай. Ер нь дарга нараас өөр хүн гадаад битгий хэл дотоод явуулахыг одоо ч бид эсэргүүцдэг. Худлаа гэвэл бид хөдөө орон нутгаас хот руу нүүж ирэхийг 2017 оноос эхэлж хориглочихсон байгаа. МАНай намын үед өмчийг зөвшөөрдөггүй байсан нь үнээн. Мөн л үүнд Ардчилсан нам буруутай. Чөлөөт зах зээлийг тэр үед дэлгэрүүлэх чинь яагаа вэ. Тэгж ярих юм бол МАНай намын Сүр дарга, бишээ Сүх дарга одоо ч чөлөөт зах зээл гэж юм байдаггүй гэдэгт итгэдэг юм шүү.
За сүүлийн 30 жилд Ардчилсан нийгэмд шилжсэнд бас л Ардчилсан нам буруутай. Улсын хэмжээнд бид 22 жил засагласан ч, тэр хорин хоёр жилд болсон бүхий л муу, муухай зүйлсэд ардчилагчид буруутай. Гэр хороололд гэр хорооллынхон амьдарч байгаад Ардчилсан намынхан буруутай. Ардчилсан намын гишүүд хангалттай хэмжээгээр байшин барихгүй, барилгачин болохгүй байна шүү дээ. Ямар МАНай намын дарга нар барилгачин болж байшин барилтай биш. Тийм биздээ. Гэр хорооллын яндангаас утаа гарч буйд тэд буруутай. Тиймээс бид энэ жилээс зөв бодлого гаргаж Ардчилсан намын гишүүдийг тусгайлан яндан хөөлөгчөөр ажилд авч байна. МАНай дарга нар ямар яндан хөөлөөд явалтай биш. Аан харин сайн зүйл болсон бол бид тэрийг чинь хийсэн юм шүү. Тухайлбал, бид баяжсан. Энэ бол яалтачгүй МАНай намынханы хийсэн зүйл. Боловсруулсан бодлого. Аан бас, бид хотоо хоёр хуваасан. Хоёр гүүр давсан ба хоёр гүүрнээс хойших хэсэг гэж хуваасан. Энэ бол маш зөв зүйтэй бодлого байсан юм шүү. Үнэндээ бол МАНай намын дарга нар ба ардчилагчид гэж ангилж буй нь тэр.
За тэгээд Улаанбаатар хотод гэхэд бид дангаараа 26 жил ноёрхлоо. Миеэгомбын Энхболд МАНайх, улаан хацар Батбаяр МАНайх, Сундуйн Батболд, Сандуйтайгаа МАНайх, Самарсайхан МАНайх. Бишээ САмарсайхан гэнэ шүү. Үгний алдаа гаргалаа. Хийсэн ажлыг нь биш нэрийг нь хэлэх гэж байгаа юм. С.Амарсайхан МАНайх, Бадамжунайгийн туслах хүү Батбаясгалан МАНайх. За ер нь бүх л дарга нар МАНайх л даа. Аан нээрээ Бат-үүл баатар л тАНайх байсан юм байна. Ер нь уур хүрчихлээ. Ардчилсан нам буруутай.
Хотын түгжрэлд ардчилсан нам буруутай. Өмчийг хүлээн зөвшөөрөөгүй бол өдийд юу гэж түгжирч байх билээ. Хойд солонгосыг хар. МАНай намтай үзэл баримтлал адил газар түгжрэхгүй байгаа биз. Тиймээс л Ардчилсан нам буруутай. МАНай нам орц, гарцыг хааж барилга барьсан нь үнээн. Тэгэхдээ л тэд буруутай.
Хамгийн сүүлийн жишээ татахад ХҮН-ыг нийслэлийн сонгуульд бүртгэж аваагүй нь Ардчилсан намын буруу. МАНай дарга нарын томилсон Нийслэлийн сонгуулийн хороо ийм шийдвэр гаргасан бөгөөд энэ шийдвэрт хэн нэгэн буруутай байх учиртай тул Ардчилсан намын буруу. Хуульд заасан бичиг баримт бүрдүүлээгүй, хоёр тамгатай гэж шүүхээс бас тогтоол гарсан байна лээ. Бас л гудамжинд яваа ардчилсан намынханы буруу. Ардчилсан намынхан тийм л хүний эрхийг дээдэлдэг, сонгох сонгогдох эрхийг ярьдаг чинь үнэн юм бол МАНай ХҮН намын залуучуудын бичиг баримтыг хуулийн дагуу бүрдүүлээд өгөх чинь яасан юм. Хоёр тамгатай намыг нэг тамгатай ор гэж ятгаж, сэнхрүүлж, ухуулж болох л байсан шүү дээ. МАНай ХҮН намын Нийслэлийн намыг ч хуулийн хугацаанд нь байгуулж өгөөгүйнхээ төлөө тэд буруутай. Тиймээс л МАНай намын дэмжлэгээр байгуулсан ХҮН нам “Ардчилсан намаас ардчилалаа хамгаалья” гэж лоозон барьж жагсаж байгаа биздээ. Хараа биз? Аан тийм “Ардчиллаа” гэхийг “Ардчилалаа” гэж буруу бичсэн харагдана лээ. Кэмбрэжийн боловсролтой болохоор аргагүй дээ хөөрхий, тэд маань. Үүнд ч бас Ардчилсан нам буруутай.
Улс төр
“Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвээр улс орон даяар хичээл зааж байна
Монгол Улсын Их Хурал 2023 онд Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойг тэмдэглэх тухай 64 дүгээр тогтоолыг баталсан билээ.
Уг тогтоолоор Үндсэн хуулиа эрхэмлэн дээдлэх үзэл санааг иргэдэд тайлбарлан таниулах ажлыг зохион байгуулахыг Ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлыг зохион байгуулах Ажлын хэсэгт даалгасан юм.
Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны 64 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэх хүрээнд Монгол орон даяар 21 аймаг, нийслэлийн өмчийн бүх хэлбэрийн ерөнхий боловсролын сургуулийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдрийн эхний цагийн хичээлийг “Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвийн доор байгуулахаар шийдвэрлэсэн.
Энэхүү хичээлийг сурагчдад Үндсэн хуулийн ач холбогдол, Монгол Улсын үндсэн хууль, үндсэн хуульт ёсны хөгжлийг таниулж, тэдний үндсэн хууль, төрт ёсоо дээдлэх, эх оронч үзэл санааны төлөвшлийг дэмжих зорилгоор зохион байгуулах гэж байна. Улс орон даяар нэг зэрэг зохион байгуулах хичээлд ерөнхий боловсролын 885 сургуулийн 26.228 бүлгийн нийт 797.905 суралцагч хамрагдана.
Хичээл 2024 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 08.00 цагт эхлэх бөгөөд нийслэлийн 314, аймаг, сум, багийн 567, бусад 4 сургуулийн бага, дунд, ахлах ангийн сурагчид хамрагдах юм.
Бага ангийн сурагчдад заах хичээлийн агуулгад Үндсэн хуулийн тухай, Үндсэн хууль ба бидний эрх, эрх чөлөө, Үндсэн хууль ба бидний үүрэг гэсэн сэдэв багтсан бол, дунд ангийн сурагчидтай Үндсэн хууль гэж юу вэ гэсэн сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлэхээс гадна Монгол улсын Үндсэн хууль, түүний бүтэц, баталсан түүх, хүний эрх, эрх чөлөө, иргэний үндсэн ба журамт үүргийн талаар тайлбарлан таниулахаар хичээлийн агуулгад тусгасан байна.
Ахлах ангийн сурагчидтай Монгол Улсын Үндсэн хууль бидний амьдралд яагаад тийм чухал вэ сэдвээр ярилцан, Монгол Улсын тусгаар тогтнол, Төрийн дуулал, хэн нэгнээс үл хамааран өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө хийгээд, Үндсэн хуулиар олгогдсон бусад эрхийн талаар хэлэлцэнэ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улс төр
Боомтын сайд “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-ийн үйл ажиллагаатай танилцав
Улс төр
Дата, өгөгдлийн бие даасан байдлыг бүрдүүлнэ
Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү Канад Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд хатагтай Сандра Шуфани болон Канадын ГХЯ-ны Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийг хариуцсан худалдааны Ерөнхий төлөөлөгч Пол Топпил, Blackberry компанийн төлөөлөл Мааз Ясин нарыг хүлээн авч уулзлаа.
Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024–2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт хиймэл оюун, их өгөгдөл зэрэг дэвшилтэт технологийг бусад салбарт нэвтрүүлэх, инновац, гарааны бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, хүний нөөцийг чадавхжуулах зэрэг үндэсний хэмжээний томоохон ач холбогдолтой арга хэмжээ, төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхээр тусгасан. Мөн Кибер аюулгүй байдал, цахим хөгжилд ихэд анхаарч, эрсдэлийн түвшнийг тодорхойлохоор олон байгууллагатай хамтран ажиллаж байна. Мэдээллийн технологийн хүний нөөцийг чадавхжуулах шаардлага их байгаа тул кибер аюулгүй байдлын чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэхэд Канадын их, дээд сургуулиудтай хамтрах, хамтарсан хөтөлбөрийг МУИС, ШУТИС дээр түшиглэн байгуулах чиглэлээр хамтран ажиллахыг хүсэж байна. Түүнчлэн цахим эдийн засгийг хөгжүүлэхэд анхаарч, Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл, инновацид түшиглэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг экспортлох нөхцөлийг бүрдүүлж, УИХ-аас хууль баталсан. Цаашид энэ салбарт хамгийн ээлтэй улс болохыг зорьж байна. 2027 онд Үндэсний хиймэл дагуулаа хөөргөж, сансрын эдийн засгийг хөгжүүлэх амбицтай байна. Мөн дрон туршилтын бүс байгуулах бэлтгэл ажилдаа орсон” хэмээн ярилаа.
Талууд хоёр улсын программ хангамж үйлдвэрлэгч хоорондын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, ялангуяа үүлэн тооцоолол чиглэлээр хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа илэрхийлэв. Хиймэл оюун, их өгөгдөл, машин сургалт гэх мэт орчин үеийн технологийг төрийн үйлчилгээнд ашиглах талаар xамтарсан төсөл хэрэгжүүлэх боломжийг судлан үзэхээ сайд Ц.Баатархүү илэрхийлэв.
Канадын ГХЯ-ны Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийг хариуцсан худалдааны Ерөнхий төлөөлөгч Пол Топпил “Канадын Засгийн газраас хоёр жилийн өмнө Энэтхэг, Номхон далайн бүс нутаг руу чиглэсэн стратегиа зарласан. Энэ хүрээнд тус бүс нутаг дахь улсуудтай харилцаагаа өргөжүүлэхийг хүсэж байна. Цахим аюулгүй байдал ардчилсан улсуудын хувьд олон сорилтыг дагуулж байна. Энэ чиглэлд Монгол Улсын Засгийн газартай хамтарч ажиллахдаа таатай байх болно. Мөн манай улсын Blackberry компани энэ чиглэлд найдвартай, дэвшилтэт технологийг Засгийн газруудад санал болгож байна” гэж онцоллоо.
Канад Улс нь мэдээллийн технологийн салбарт үндэстэн дамнасан компаниуд болон үндэсний хэмжээний олон компаниудтай. Тэдгээр компаниудыг дэмжин хөгжүүлэх чиглэлээр арвин туршлагатай аж.
“Blackberry” компанийн төлөөлөгч Мааз Ясин “Blackberry компани аюулгүй харилцаа холбоо, цахим аюулгүй байдлын чиглэлд анхаарч ажиллаж байна. Бизнесийнхээ үйл ажиллагааг цахим аюулгүй байдлыг хангахад чиглүүлж, дэвшилтэт технологийг хөгжүүлсэн. Энэхүү технологийг АНУ, GREAT 7, НАТО-тай хамтран ажиллаж байна. Улмаар Азийн цахим хөгжлийг түүчээлэгч улсуудтай хамтрахыг зорьж байна. Ингэхдээ Засгийн газруудад дата мэдээллийн бие даасан байдлыг санал болгож байгаа юм” гэж ярилаа гэж Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас мэдээллээ.
-
Нийгэм4 цаг өмнө
Ой модны салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойн барилдаанд улсын начин Л.Энхсаруул түрүүллээ
-
Энтертайнмент3 цаг өмнө
Циркийн уран нугараач Э.Лхагва-Очир Алтан цомын эзэн боллоо
-
Энтертайнмент3 цаг өмнө
“Болор цом-42” наадамд оролцох найрагчдын нэрс тодорлоо
-
Нийгэм4 цаг өмнө
Т.Даваадалай: Автомашины импортыг хязгаарлаагүй, улсын дугаар авах шалгуур үзүүлэлтээ л биелүүлэх ёстой
-
Нийгэм4 цаг өмнө
Аюулт үзэгдэл, ослын 115 удаагийн дуудлагаар үүрэг гүйцэтгэжээ
-
Нийгэм3 цаг өмнө
Улс тунхагласны баяраар зарим хилийн боомтууд амарна
-
Улс төр1 цаг өмнө
“Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвээр улс орон даяар хичээл зааж байна
-
Дэлхий дахинд2 цаг өмнө
АНУ-ын зарим мужид цас, бороо холилдон орж, хоёр хүн амь насаа алджээ