Уул уурхайн салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалт чухал үүрэгтэй боловч манайд ашигтай хийгдсэн гэрээтэй компаниуд тун ховор байдаг. Тухайлбал анх Канад улсад үүсгэн байгуулагдсан Соус гоби компани манай улсын стратегийн ач холбогдол бүхий 6 газарт лиценз эзэмшдэг байна. Тодруулбал Саусгоби компани нь Монгол Улсад бүртгэлтэй Саусгоби сэндс ХХК-ийг 100% эзэмшдэг бөгөөд уг компани нь ашигт малтмалын ашиглалтын Хонгил уул-1, Таван уул, Галын овоо 1, Өвөлжөө уул 1, Овоот толгой гэсэн лицензийг эзэмшиж байна.

2008 оноос хойш Овоот Толгойн нүүрсний уурхайд олборлолтын үйл ажиллагаа явуулж байгаа тус компанийн гол орд болох Овоот толгойн ордын нүүрсний баялгийн тооцоо нь 2015 оны 1 сарын 25-ны байдлаар бодитой баялаг 170 сая тонн хэмээн тогтоогдож байжээ. Мөн Өмнөговь аймгийн Гурвантэс, Ноён сумдын нутагт орших Сүмбэрийн орд нь 2013 оны 1 сарын 10-ны байдлаар 62,4 сая тонн баттай баялаг, 110,3 сая тонн бодитой баялаг, 123,0 сая тонн боломжит баялагтай гэж тооцолсон байдаг.

Бас нэг орд болох Овоот толгойн уурхайгаас зүүн тийш 150 км-т байрлах Заг Сүүжийн орд нь 2013 оны 1 сарын 10-ны байдлаар 21,5 сая тонн бодитой баялаг, 84,0 сая тонн боломжит баялагтай гэж тооцлогдсон байдаг.

Монголын нүүрсний томоохон ордыг эзэмшиж буй Соусгоби компанийн өмнөх удирдага болох Жастин Каплатай холбоотой асуудал үе үе сөхөгддөг. Харин одоогоор тус компанид хятадууд бүрэн эзэн сууж байгаа гэнэ.

Тодруулбал компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлд нь Ван Шөүгао, Сүнь Мао, Хө Инбинь, Чуань Жинь Лань, Яао Вэнь,Чэнь Жывэй, Ли Шяошяо, Чөн Лань зэрэг хятад хүмүүс ажилладаг бөгөөд манай улсын төлөөлөл ТУЗ-д нь лав байхгүй бололтой.

Мөн гүйцэтгэх удирдлага болох гүйцэтгэх захиралаар нь өмнө нь Цайрт Минерал ХХК-ийн Гүйцэтгэх захиралаар ажиллаж байсан Ван Шөүгао ажиллаж байгаа аж. Түүнчлэн санхүү эрхэлсэн захирал нь Жан Вэйгуо гэх хятад эрхэм байдаг ба үйл ажиллаагаа эрхэлсэн захирал, дэд ерөнхийлөгч нар нь мөн л хятад хүмүүс байна.

Өмнө нь хэд хэдэн удаа лиценз, удирдлагатай холбоотой дуулиан дагуулж байсан Саусгоби сандс компани ямартаа ч манай улсад олборлолт явуулаад 10 гаруй жил болж байна. Хятад эрхмүүдэд удирдлагын багаа бүрэн атгуулсан тус компани жилд ямар хэмжээний олборлолт хийж, хичнээн татвар төлдөг талаарх тайлан мэдээг нь олж харвал сонирхолтой тоо гарч мэдэхээр байна.

Хонгил уул /169.01 га/

Таван уул /780.52 га/

Galyn ovoo-1 /8796.37 га/

O’voljoo uul-1 /2473.4/

O’voljoo uul-1 /10992.92/ 

24barimt.mn Сэтгүүлч Б.Болормаа