Дэлхийн хэмжээнд дунд сургууль төгссөн хүмүүс 49 хувийг эзэлдэг. 2013-2017 оны хооронд бага орлоготой улсуудын 18 хувь нь дунд сургууль төгссөн. Харин бага сургууль төгсөгчдийн тоо дэлхийн хэмжээнд зогсонги байдалтай байгаа төдийгүй Боловсролын тэгш, хүртээмжтэй байдлыг олгох нь чухал асуудал гэдгийг “Хана хэрэм бус гүүр барих нь” боловсролын дэлхийн тайлангийн танилцуулгын үеэр судлаачид онцоллоо.

ЮНЕСКО нь 2016 оноос хойш Боловсролын хяналт шинжилгээний дэлхийн тайланг улс орондоо танилцуулж байхыг гишүүн улс орнуудад уриалж байгаа аж.

Дүрвэгсдийн хүүхдүүдийн боловсролын асуудал хоцрогдож, хүнд нөхцөл байдалд байнаТиймд хамгийн чухлаар яригдах асуудал бол нүүдэлчин амьдралын хэв маягт боловсролын тогтолцоог нийцүүлэх явдал чухал байна. Нүүдэлч малчдын ажлын онцлог улирлын онцлогт боловсролын асуудлыг нийцүүлж байж малчдын хүүхдүүд боловсролд хамрагдана.

Дотуур байрыг төлбөртэй болгох үеэр хүүхдээ сургахаа больж, зургаан настангуудыг нэгдүгээр ангид авдаг болоход боловсролын үнэ цэнийг хараахан ойлгохгүй эцэг эхчүүд нь хүүхдээ сургахаа болих жишээтэй. Эдгээр байдал хүртэл өөрөө нийгмийн олон асуудлыг араасаа дагуулж ирсэн. Боловсролын бодлого бусад салбаруудын бодлоготой холбоотой гэдгийг энэ удаагийн тайлан харууллаа.v

Монголын боловсролын чанарын судалгааны үр дүн болон зарим хийгдсэн олон улсын судалгаанаас харахад чанарын ялгаа их гарч байна. Суманд хамгийн бага, аймагт дунд, хотод арай дээгүүр чанартай боловсролын v их гарч байна. Суманд хамгийн бага, аймагт дунд, хотод арай дээгүүр чанартай боловсролын тогтолцоо бий болчихоод байна.

Шууд хэлэхэд манай улсын боловсролын тогтолцоо “Чи сумын төвд, малчны хүүхэд болж төрсөн учраас чанар багатай боловсрол эзэмшиж байна” гээд байна.

Тэгэхээр өнөөдөр Монголын боловсролын бодлогын хамгийн том шийдэл нь яаж улсын төрийн өмчийн сургуулиудын чанарыг тэгшитгэх вэ гэдэг асуудал. Сумын сургуулиудад юу хэрэгтэй байгааг мэдэх хэрэгтэй. Суманд оюуны чадавхгүй, муу хүүхдүүд төрөөгүй. Боловсролын тэгш бус байдал бодлого, санхүүжилтийн алдаанаас үүдэлтэй. Тэр утгаараа өнөөдөр Монгол Улс боловсролын бодлого, санхүүжилтээ эргэж харах цаг болсон.

Тухайлбал, Эдийн засгийн ухааны доктор, профессор Б.Отгонтөгс багш хийсэн тойм судалгаагаараа дамжуулан Монголын боловсролын салбар тэгш бус байдлыг үүсгэж байна гэж хэлсэн. Үүний нотолгоо нь хувийн сургуулиудад нэг хүүхдэд ногдох хувьсах зардал, үдийн цайны зардлыг нь өгч байна. Энэ байдал өөрөө тэгш бус байдлыг гүнзгийрүүлж байна. Өөрөөр хэлбэл Монголын хувийн сургуулиудад амьдралын бололцоотой айлын хүүхдүүд сурдаг төдийгүй нэмж санхүүжилт өгснөөр тэгш бус байдлыг үүсгэж байна.

Ялангуяа Кембрижийн гурван сургуульд ердийн ЕБС-иас 30 дахин их санхүүжилт өгдөг гэсэн тоо баримтыг БСШУЯ-наас өгсөн.

Одоо эргэж хараад чанар нь муу байгаа сургуулиуддаа санхүүжилт өгч, багшийн боловсролыг нь дээшлүүлж, аймгийн удирдлагуудыг нь ажиллуулдаг байх нэн шаардлагатай” хэмээн хэлсэн юм.