Засаг солигдох, Засаг дарга огцрох нь байдаг л зүйл. Харин манайд тэднийг дагаад төрийн захиргааны албан хаагч нар (Төрийн албаны хуулиар дархлагдсан гэх) шуурганд уруудсан мал шиг байх юм. Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчаар томилогдоод удаагүй байгаа С. Амарсайхан дэд бүтэц хариуцсан орлогч дарга А.Баярхүү чөлөөлөөснөөр ажлынхаа гарааг эхэлсэн байх жишээний. Ингээд зогсохгүй орлогчийн тоог дөрөв (төслийн удирдагч нэртэй) болгов. Уг нь энэ оны эхнээс мөрдөгдөж эхэлсэн Төрийн албаны хууль (УИХ Засгийн газрын хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж бүтцийн өөрчлөлт хийх ёстой) зөрчин Засаг даргын бүтцэд өөрчлөл хийж орхисон. сэн юм. За яах вэ. Засаг даргын орлогч нарыг улс төрийн албан тушаал гэж үзээд орхиё оо. Гэтэл тангараг өргөсөн төрийн жинхэн албан тушаал буюу , хэлтэс, газрын дарга (Газрын албаны газрын дарга Э. Болорчулуун) нарыг сольсноор халаа сэлгээ үргэлжилсэн. Одоо ч үргэлжлэх төлөвтэй. Өнөөдрийн байдлаар эдний араас араас хэд хэдэн газрын дарга нарыг солих бэлтгэл ажил хангагдасан гэнэ. Түүний нэг нь нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга Л. Төмөрбаатар юм байх. Энэ хүн Хавдар судлалын үндэсний төвийн даргаар ажиллаж байгаад 2016 оны ээлжит сонгуулийн дараа уг албан тушаалд томилогдсон нэгэн. Төрийн албанд анхан шатнаас эхлэн бэлтгэгдсэн боловсон хүчин гэж мэргэжил нэгтнүүд нь ярих юм билээ. Энхүү төрд бэлтгэгдэсэн боловсон хүчний оронд нэгэн цагт ЭМЯ-ны төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан А.Эрдэнэтуяагийн нэр яригдаж буй бололтой. А.Эрдэнэтуяа дээрх албан тушаалд 2013 оны долдугаар сарын 6-нд томилогдож байжээ. Цаг хугацааны хувьд 2016 он гэдэг бол Ардчилсан нам ,МАХН-тай хамтран засаг барьж байсан үе. Сайдаар нь МАХН-ын гол лидерийн нэг Н. Удвал ажиллаж байсан билээ. Албан тушаалд томилогдохох нэг хэрэг. Харин уг албан тушаалд томилогдон ажиллаж байхдаа АТГ-т шалгалгдаж байв. Энэ талаар ( 2015 оны нэгдүгээр сарын 7) Sonin.mn сайт, “Өглөөний сонин” олон нийтэд хүргэж байсан байна.

Тухайлбал “Шинэхэн сайд Г.Шийлэгдамба ажлаа авсан даруйдаа хvvхдийн эмнэлгийн асуудлыг Засгийн газраар яаралтай шийдvvлж чадсан, мөн өөртэйгөө гар нийлж ажиллах хvмvvсээ судалж эрvvл мэндийн салбартаа хамгийн мундаг гэсэн хvмvvсээ томилж чадсан нь тvvний хэр зангарагтайг харуулаад авсан байна ”гэх мэтчилэн хөврөх агаад цаашлаад

“Эрүүл мэндийн яамны хуучин удирдлагуудын тарьсан балаг хуулийнхний овоо хараанд өртөж хэд, хэдэн албан тушаалтнуудыг АТГ болон УМБГ-т шалгахаар болсон байна. Тодруулбал, тус яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан А.Эрдэнэтуяа Сонгинохайрхан дvvргийн Эрvvл мэндийн нэгдлийн дарга байхдаа “Эрvvл хvvхдийн аяны санхvvжилт”-ийн мөнгийг дур мэдэн өөр зvйлд ашиглаж байсан нь тухайн vед аудитын шалгалтаар илэрч байжээ. Ингээд дарга болох одонд төрсөн хатагтай А.Эрдэнэтуяа энэ бvхнийг ажрахгvйгээр шууд л тушаал ахиж Эрvvл мэндийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга гэх суудалд заларснаас хойш энэ хэрэг замхарах шатандаа орсон.

Болсон хэргийг тодруулбал, Vндэсний аудитын газрынхан Сонгинохайрхан дvvргийн Эрvvл мэндийн нэгдсэн дарга Ж.Хажидмаад хаягласан албан тоотыг засваргvйгээр сийрvvлье “Ерөнхий аудидорт, Vндэсний аудитын газраас 2013 онд нийлvvлэх бvтээгдэхvvн, ажил vйлчилгээний төлөвлөгөөний дагуу “Эрvvл хvvхэд аяны санхvvжилт, vр дvн”-д аудит хийхэд дээрх мөнгөөр эмнэлгийн тоног төхөөрөмж худалдаж авахын зэрэгцээ 40 сая 237 мянган төгрөгийг ажилчдынхаа нийгмийн даатгалын шимтгэлд өгсөн байна.

Мөн 10 сая 854 мянган төгрөгийг байгууллагын vйл ажиллагаанд зарцуулсан, 51 сая төгрөгийг хvvхдийн vзлэгт хамруулсан гэж байгаа ч ямар ч нотлох баримтгvйг гээд нийт 106 сая 21 мянга 60 төгрөгийн зөрчил илэрлээ.

Энэ нь Нийгмийн даатгалын тухай хууль болон Эрvvл мэндийн сайдын 2012 оны 2997 тушаалыг зөрчсөн vйлдэл. Иймд Төрийн аудитын тухай хуулийн 15.1.12-т “Аудитын явцад илэрсэн төлбөр зөрчлийг барагдуулах акт тавих, албан шаардлага өгөхөд баримтлах журам”-ын 3.1.1-д “… алдаа зөрчлийг арилгуулахаар төрийн аудитын байгууллага холбогдох албан тушаалтанд албан шаардлага өгнө” гэж заасныг vндэслэн нэгдvгээрт зориулалтын бусаар зарцуулсан 106 сая төгрөгийг 2014 оны хоёрдугаар сарын 1-ний дотор Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын Эрvvл мэндийн даатгалын сангийн 900090003 тоот дансанд төвлөрvvлэх хоёрдугаарт Актын биелэлтийг энэ оны хоёрдугаар сарын 10-ны дотор гарган Vндэсний аудитын газарт мэдэгдэхийг тус эмнэлгийн дарга болон ерөнхий нягтлан бодогч нарт даалгасугай” ” гэсэн албан бичгийг илгээж байсан ч хав дараад өнгөрчээ.

Мөн тэрбээр Сонгинохайрхан дvvргийн Эрvvл мэндийн нэгдлийн дарга байхдаа “Эрvvл мэндийг дэмжих сан”-гаас 160 сая төгрөг авчихаад юунд зарцуулсан нь одоог хvртэл тодорхойгvй байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл, их мөнгөний сандал дээр суусан А.Эрдэнэтуяа дээрх хэргээ умартаад зогсохгvй дахин мөнгө завшсан байгаа юм.

Тvvний энэхvv хэрэг илрэх болсон шалтгаан нь гэвэл “Эрvvл мэндийг дэмжих сан” болон Аудитын газрынхан дээрх мөнгийг хэрхэн юунд зарцуулсан тухай тайлангаа явуул гэж шаардснаар эл мөнгөний асуудал ил болсон юм билээ.

Нууц юм нууц л байдаг хойно А.Эрдэнэтуяагийн ажлыг авсан шинэхэн дарга нь энэхvv 160 сая төгрөгийн асуудлыг мэдэхгvй байсан учир яах аргаа олохгvй ихэд мунгинаж “Бид энэ асуудлыг мэдэхгvй. Та бvхэн өмнөх даргатай уулзаж учраа олсон дээр байх” гэж шалгалтын багийнханд хэлж байжээ.

Уг нь 160 сая төгрөгийн А.Эрдэнэтуяа эрvvл мэндийн нэгдлvvдэд өрхийн эмнэлгvvдийг дэмжих, vйл ажиллагааг нь сайжруулах зорилгоор мөнгө хуваарилахад “Эрvvл мэндийг дэмжих сан”-гаас авч байсан мөнгө аж. Хамгийн гол нь тvvнийг дарга байхад нь дээрх мөнгө эрvvл мэндийн нэгдлийн данс руу шилжсэн мөртлөө өрхийн эмнэлгvvдэд огт хуваарилагдаагvй, хаанахын ямар нэртэй байгууллага, хэн гэгч эрхмийн данс руу орсон нь мэдэгдэхгvй ор сураггvй алга болчихоод байгаа аж. Тиймээс л хуулийнхан энэ бvхний учир начрыг олохоор А.Эрдэнэтуяагийн гэх хэргийн мөрөөр орохоор болоод байгаа юм.

Тvvнчлэн “Эрvvл мэндийг дэмжих сан”-гийнхан ч, аудитынхан ч А.Эрдэнэтуяагийн данс руу орж гарсан бvхий л мөнгийг шалгуулахаар болоод байгаа гэнэ. Ямартай ч энэ яам мөнгөжих гэсэн нэгэнд мөн ч боломжтой газар гэдэг нь дээрх хатагтайн vйлдлээс харагдаж буй юм.

Өөрөөр хэлбэл, тэрбум тэрбумаар нь халаасалж болох асар их мөнгө энэ салбарт бий гэдгийг тус яамны сайд асан Н.Хvрэлбаатар, Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Н.Тvмэндэмбэрэл нар харуулж байсан. Юутай ч тvvний энэхvv их мөнгөний хэрэг энэ онд асуудал дагуулах нь тодорхой бололтой. Бид дараагийн дугаартаа тус яамны хуучин удирдлагууд Эрvvл мэндийг дэмжих сангаас хэн, хэдэн төгрөг цохиж байсныг хvргэх болно” гэжээ. Авилгын хэргээр шийтгүүлсэн авилгад нэр холбогдсон хэнийг ч төрийн албаны босго алхуулахгүй гэж Ерөнхий сайд У. Хүрэлсүх томилгдохдоо (2017 оны аравдугаар сарын 8) хэлж байсан билээ. Тэгвэл Нийслэнлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С. Амарсайханы нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын даргаар А. Эрдэнэтуяаг томилох болсон нь төрийн албанд хандах Ерөнхий сайдын зарчмаас өөр байр суурь баримталж эхлэв гэлтэй. Нөгөө талаас Хэнтийнхэн хамраа сөхөж, Хатагтай нар хаданд авирна гэгч энэ байх даа.
Нийтлэлч Г.Эрдэнэбат