Сануулахад, 2015 оны аравдугаар сард Анатолий Матиос ярихдаа Донбасст “террорын эсрэг тусгай ажиллагаа явуулж байгаа бүсээс  Украины зэвсэгт хүчний 16 мянган   цэрэг оргосон” гэж байсан юм.

Өнөөгийн түүний илтгэлд онцолсноор, оргодлуудын ихэнх зэвсэгтэйгээ оргосон нь онцын аюул төрүүлж байна гэсэн байлаа. “Украины  зэвсэгт хүчнээс алдагдсан 15 мянган галт зэвсгийн эрэл зарлагдаад байгаа” тэр ярьсан байв. Эдгээр зэвсгийн дунд 7,6 мянган автомат, 3000 гар буу, 2,2 мянган винтов ба пулёметууд, 2,26 мянган гранат харвагч байгаа ажээ.

Илтгэлд тэмдэглэснээр, байлдааны бус хохирол өсөх хандлага байгаа ба тэдний тоо нь 17 993 хүн болжээ. Тайван цагт цэргийнхний дунд амиа егүүтгэх явдал ихэссэн байна. Мөн осол, зэвсэгтэй болгоомжтой бусаар харьцсан, мансууруулах бодист хордсон зэргээс амиа алдах нь нэмэгдсэн байна. “Хүний сэтгэл зүй дайны үр дагаврыг даван гарч чадахгүй байна” гэж Матиас “Зеркало недели” сонинд ярьсан байлаа. Тэрбээр ярилцлагадаа байлдааны бус хохирлыг 2700 хүн, тэдний дөрөвний нэг нь амиа егүүтгэсэн, аравны нэг нь нэгийгээ хөнөөсөн хэрэг байсан гэж хэлж байлаа. Матиосыг үүнээс өмнө  тоог зөрүүлдэг талаар нэг биш удаа хэлж буруутгаж байв. Ганцхан түүнийг ч биш. Жишээлбэл, Украины Батлан хамгаалахын сайд Степан Полторак 2018 оны хавар Украины зэвсэгт хүчний нийт хохирол 3332 хүн болсны 938 нь  байлдааны бус хохирогчид гэж байлаа. Үүнээс сарын өмнө Матиос Facebook-дээ, 3784 цэргийн албан хаагчид амь үрэгдсэний 554 амиа хорлосон гэж бичсэн байлаа.

Сануулахад, аравдугаар сарын 1-нд Украинд намрын цэрэг татлага эхэлсэн. Зэвсэгт хүчний нэмэгдэл хангалтгүй байгаагаас цэрэг татлагаа Украин арванхоёрдугаар сарын 31 хүртэл сунгасан байгаа. Саяхан Киевын цэргийн комисс цэрэгт татагчид ирэхгүй байгаагаас  татлагын кампани тасалдахад хүрээд байгаа гэсэн байв. Нийслэлийн цэргийн комиссын дарга Украины  зэвсэгт хүчин төлөвлөгдсөний дөнгөж 39,5 хувиар сэлбэгдсэн гэлээ.

Нийтээр цэрэг татлагад ирэхгүй байгаа нь цэргийн алба хаах нь нэр хүндгүй болж байгаа, мөн эх оронч  сэтгэл санаа доройтсоных гэж үзэв. Карпат орчмын нутаг дэвсгэрт ч  байдал  мөн л адил, тэр мужаас цэрэгт татагдах ёстой 230 хүнээс дөнгөж 42 нь л цэргийн алба хаахаар болсон байна. Цэрэг татлагын комисс  цагдаагийн хамт цэнгээний газруудаас гэнэтийн үзлэг хийн залуу хүмүүсийг  барьж байгаа гэнэ.

Хэрэв цэргийнхэн  өөрийн ашиг сонирхлын төлөө тулалдаж байгаа бол тэр зовлон зүдгүүрээ тэвчээртэйгээр туулах болно. Харин дайнд оролцох хүсэлгүй байгаа нь  энэ нь түүний дайн биш гэдгийг харуулж байгаа юм хэмээн Изборын клубын байнгын шинжээч, нийтлэгч түүхч Александр Дмитриевский ярив.

Матиос  байлдааны бус хохирлыг 17 993 хүн гэлээ. Их том тоо мөн үү? Өмнө нь тэр 2700 хүн гэж байсан юмсан. Прокурор Полторак хоёр өмнө нь зөрөлдөөнтэй тоо хэлээд л байсан. Аль нь үнэн бол? гэсэн асуултад шинжээч хариулахдаа “Суутнуудын нэг нь дайны үеэр, сонгуулийн өмнө эсвэл загасчилсны дараа хамгийн ихээр худал хэлдэг гэсэн юм гэнэ лээ. Украины спикерүүдийн хувьд  энэ үүнийг хэзээ ч хэлэхгүй. Тэдэнд сэтгэл өвдөлгүйгээр залаад байх нь ашигтай байгаа юм. Хэн ч Украины Зэвсэгт хүчний хохирлыг хэлж чадаагүй байгаа. Амиа алдсан залхаан цээрлүүлэгчийг “мэс заслын хаягдал” нэрээр  булж байсан тохиолдол тэдэнд бий. Оргодол, албанаас зайлагчид гэдэг нь тэдэнд хохирлоо янз бүрийн төрлөөс замхруулах арга юм” гэсэн тайлбар хийв.

Ийм сөргөлдөөний үед 33 мянган оргодол цэрэг гэдэг том тоо хэмээн өөр нэг шинжээч Александр Дудчак хэлэв. Энэ тоог украинчуудын түрэмгийлэгч гэж хэлээд байгаа орны нутаг дэвсгэрт  нуугдсан тоог нэмэх хэрэгтэй юм. Ер нь бол дайн тулаанаар  татлагын төлөвлөгөө биелэгдэхгүй байх магадлал 10 хувь гэж үздэг жамтай.

Байлдааны бус хохирол 17 993 гэж Матиос хэлсний хувьд шинжээч энэ тоог их гэхдээ түүнд итгэв. Учир нь Украины армид сэтгэл зүйн доройтол их байгааг тэр тоо хэлнэ. Ер нь бол байлдааны бус хохирол гэж бичих нь эрх баригчдад ашигтай. Дайны хохирол гэхээр  ар гэрт нь нөхвөр төлөхөөс эхлээд тэдэнд хэл хүргэхэд хэцүү байдаг.

М.Цогт