Дэлхий дахинд

КОРОНАВИРУС ХЭДЭН ЗУУН САЯ ХҮНИЙГ АЖИЛГҮЙ БОЛГОЖ БАЙНА

Нийтэлсэн

4 жил өмнө

2021-02-01

Нийтэлч

Алексей Калмыков

Дэлхий дахиныг хамарсан коронавирусын цар тахал олон сая хүнийг өвчлүүлж байгаатайгаа нэгэн адил хэдэн арван сая хүнийг ажилгүй болгож, амьдралыг нь доройтуулж байна. Харамсалтай нь энэ талаар эрх баригчид тэр бүрий мэдээлэхгүй, хүмүүс ч мэдэхгүй л байна.

Дэлхий даяар хэдэн хүн ажлаа алдсан бэ, статистик мэдээгээр бол хэдэн арван сая. Үнэн хэрэгтээ түүнээс ч их байгаа.

Цар тахал дэлгэрч эхлээд л хөл хорио тогоосноор хөдөлмөрийн салбарт хүнд цохилт болж ажилгүйчүүдийн тоо эрс өссөн. Дэлхий даяар ажлын байр 500 саяар буурч орлого 10 хувь буурлаа гэж Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага мэдээлсэн. Энэ зөвхөн коронавиурсын эхний давалгааны үе.

Гэтэл намар гэхэд л, өөрөөр хэлбэл цар тахал дэлгэрээд хагас жил өнгөрөхөд дэлхийн хамгийн том эдийн засагтай АНУ-д 13 сая, Европын холбоонд 16 сая хүн ажлаа алдсан тоо байна. Албан ёсны баримтаар ажилгүйдлийн түвшин найман хувь нэмэгдсэн гэж байна.

Цар тахлын үеийн эдийн засгийн хүндрэлийг давахад нь зориулж дэлхий даяар хүн ам, айл өрх, бизнесийг дэмжих зорилгоор 12 их наяд ам.доллар зарцуулсан, үүний ихэнхийг нь том эдийн засагтай баян орнууд эзэлнэ л дээ. Хэрэв ингэж амь тариа хийгээгүй бол хүмүүсийн амьдрал, айл өрхийн төсөв 3.5 их наяд ам.доллараар сүйрэх байсан гэж Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага тооцоолсон байна.

Гэхдээ ялангуяа хөгжиж байгаа орнуудад бол мөнгө төд удалгүй л дуусч, дахиад л амьдрал хүндэрч байгаа. Одоо цар тахлын хоёр дахь давалгаа эхэлж, коронавирусын шинэ хэлбэр гаран улс орнууд дахиад л хөл хориогоо чангатган, хөдөлмөрийн зах зээл дахиад л хумигдаж эхэллээ. Европт гэхэд л 190 сая ажилчны гуравны нэг нь төрөөс ямар хэмжээгээр дэмжлэг авах дээрээ тулаад байна. “Олон улс оронд хөдөлмөрийн зах зээл эдийн засгийн хямралтай эн зэрэгцэн хямралд орж байна” гэж даатгалын Allianz компани тэмдэглэсэн байна. “Гэхдээ энэ бол мөсөн уулын зөвхөн орой нь. Бодит ажилгүйдэл Францад, Итали, Испани, Их Британи улсуудад албан ёсны мэдээллээс 3-5 пунктээр их байгаа бол Өмнөд Африкт бүр 10 хувиар илүү байгаа” гэж даатгалын компани бичжээ.

Нэг хэсэг ажлын байр хөл хорио хязгаарлалтын дэглэмээс болоод зогсонги байдалд орж байгаа бол зарим ажлын байр бүр үгүй болж байна. Нисэх онгоцны үйлчлэгч гэдэг мэргэжил бараг үгүй боллоо. Нислэг хэзээ эхлэхийг хүлээгээд л орон тоон дээрээ байж байгаа онгоцны үйлчлэгчийг ажлаас халагдсан гэж үзэхгүй шүү дээ. Гэтэл үнэн хэрэг дээрээ тэр ажилгүй л болчихоод байна. Аялал жуулчлалын салбар үндсэндээ зогсонги байдалд орж олон хүн ажлаа алдлаа. Энэ нь жилдээ хэдэн арав, зуун сая жуулчин хөлхдөг орнуудад бүр хүндээр тусч бүр олон хүн ажил, орлогоо алдаж байна. Манай гаргийн томоохон компани концерниуд ажил нь багасантай холбоотойгоор ажилчдаа цомхотгосоор л байна. Тэд цар тахлын эхний давалгааг давсан ч цаашид тэсвэрлэхэд хэцүү байгаа хэрэг. Тэд ажилчдаа заримыг нь ажлаас халж байгаа бол заримд нь хугацаагүй, цалингүй амралт өгч байна. “Халсугай” гэсэн тушаалаас арай зөөлөн гэх үү дээ.

Walt Disney гэхэд л 28 мянган ажилтнаа халсан бол Европын нефть хийн Royal Dutch Shell компаний есөн мянган хүнээ, германы Continental концерн дэлхий дахины салбаруудаасаа 30 мянган хүнээ цомхотгоод байна. Коронавирусын хямралд зорчигч тээвэрлэхээ больсон агаарын тээврийн компаниуд хамгийн их өртөж байгаа. Зөвхөн америкийн агаарын тээврийн компаниуд 150 мянган хүнээ халсан буюу цалингүй амралт өгөөд байна. United гэхэд л 12 мянган хүнээ халахаа мэдэгдээд байгаа.

Цар тахлаас үүдэлтэй энэ хямралын үед эмэгтэйчүүд илүүтэй ажлаа алдаж байна гэж зөвлөх үйлчилгээний McKinsey&Company компани мэдээлсэн байна. Ажилгүй эмэгтэйчүүдийн тоо дэлхий даяар эрчүүдийнхээс 1.8 дахин их байна. Дэлхийн хөдөлмөрийн зах зээл дээр эмэгтэйчүүд 39 хувь эзэлдэг байтал өнгөрөгч долдугаар сар гэхэд ажилгүй эмэгтэйчүүдийн хувь 54 хувьд хүрсэн гэж эдний мэдээнд дурджээ.

Энэ бүхэн бол олон улсын хэмжээний томоохон бизнесийн жишээнүүд. Гэтэл жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийн хэдэн хувь нь ажилгүй болсныг хэн ч тоолоогүй шүү дээ.

Нууц ажилгүйдэл

Жижиг дунд үйлдвэрлэгчид, аж ахуй эрхлэгчдийн ажил хөл хорио хязгаарлалтын дэглэмээс болоод бүрэн зогсчихсон. Үнэндээ тэднийг хэн ч ажлаас халлаа гэсэн тушаал гаргаагүй атлаа ямар ч орлогогүй сууж байгаа, гэтэл үүнийг хэн тооцож ямар статистикт дурдсан юм бэ. Үүнийг л нууц ажилгүйдэл гээд байгаа юм.

Ер нь эрх баригчид, статистикийнхан ажил идэвхтэй хайж, хөдөлмөрийн байгууллагад бүгртгүүлсэн хэдэн хүний тоог л ярих дуртай. Нэгэн хэсэг ажил хайж байгаад бүр цөхрөнгөө бараад хөдөлмөрийн байгууллагаар эргэлдэхээ больсон тэтгэврийнхэн, оюутнуудыг тоож харах ч үгүй, тоолж бүртгэх ч үгүй. Ийм хүмүүс коронавиурсын цар тахлын үед өмнөхөөсөө ч их нэмэгдсэнийг тооцоолохгүй байгаа юм.

Цар тахлын хөл хорионы улмаас үйл ажиллагааг нь хорьсноос хаалгаа барьчихсан жижиг цайны газар, мухлаг үсчин гэх мэт иргэд өөрсдөө л ажиллуулдаг нэгжүүд ямар ч орлогогүй сууж байгааг мөн л ажилгүйчүүдийн тоонд хэн ч оруулахгүй байгаа, яагаад гэвэл тэд “ажлаасаа халагдчихлаа” гэж хөдөлмөрийн юм уу, нийгмийн даатгалын байгууллагад хандаагүй.

Хаа очиж Европт харин цалингүй амралт, чөлөөнд байгаа хүмүүсийг ажилгүйчүүдийн эгнээнд бүртгэдэг учраас энд цар тахлын үед ажилгүйдэл огцом өссөн дүр зураг харагдаж хэвийн үеийн 3.5 хувиасаа 14.7 хувь буюу 23 сая хүнээр өссөн байна.

Өнгөрсөн намар гэхэд АНУ ажлаа алдсан 12.6 сая хүн байна гэж албан ёсоор бүртгэж байсан бол энэ тоо одоо 20 саяыг давлаа гэж Economic Policy Institute-ийн Хайди Ширхольц бичсэн байна.

Нөгөө нэг зүйл бол огт ажилгүй болоогүй ч орлого нь эрс буурсан хүмүүс бас байна. Эдний нэг хэсэг нь үндсэн ажлын нь үйл ажиллагаа хомсодсоноос орлого нь муудсан байхад нөгөө зарим нь үндсэн ажил нь бүр хаагдаад аргагүйн эрхэнд түр зуур таксинд явж, гэрээр хичээл зааж, шуудан хүргэх зэрэг цагийн ажил эрхэлж байгаа хүмүүс. Эдний хувьд ажил хийж байгаа боловч орлого нь цар тахлын өмнөх үеийнхээс буурчихсан.

Энэчлэн хөдөлмөрийн зах зээлд энэ коронавирусын цар тахлаас үүдэлтэй хямрал хэрхэн нөлөөлж байгаа, бодит байдал ямар байгааг төрийн статистикийнхан бүрэн гаргаж чадахгүй, зарим тохиолдолд нууж байгаа юм. “Хөдөлмөрийн зах зээлийн байдал, ажилгүйдлийн талаар Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын гаргаж байгаа мэдээлэл нь яг газар дээрээ юу болоод байгаа, бодит байдал ямар байгааг бүрэн тодорхой тусгаж чадахгүй байна” гэж Европын статистикийн байгууллага үзэж байна.

Эдийн засгийн хямрал, ажилгүйдэл ил далд ингэж хүрээгээ тэлэхийн хэрээр тэгш бус байдал, нийгэм улс төрийн тогтоворгүй байдал өсөн нэмэгдэж, энэ нь зөвхөн үндэсний хэмжээнд ч биш, олон улсын хүрээнд анзаарагдаж байна. Улс орнуудын баян ядуу гэдэг ялгаа улам ихэсч байна гэсэн үг.

“Хөгжиж байгаа орнуудын хөдөлмөрийн зах зээл энэ удаа бусад орнуудаас, өмнө тохиож байсан хямралуудаас илүүтэй нэрвэгдэж байна. Ийм орнуудад хүмүүс ихэвчлэн сүүдрийн эдийн засагт ажилладаг, угаасаа улс нь ядуу, дээрээс нь цар тахлаас болоод иргэдэд үзүүлэх төрийн дэмжлэг нь хязгаарлагдмал” гэж Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллага онцлон тэмдэглэжээ.

Энэ таагүй мэдээ арван жилийн өмнө 2009 онд тохиосон дэлхийн санхүүгийн хямралын үеийн нөхцөл байдлыг сануулж байна. Тэгэхэд дэлхий даяар тохиосон их ажилгүйдлийн үр дагаврыг хямралын өмнөх үед нь эргүүлж аваачихад есөн жил шаардагдсан юм шүү дээ.

Сэдвүүд:онцлох

Дэлгэрэнгүй ...

Дэлхий дахинд

Ромын пап Францисыг оршуулах ёслол бямба гарагт болно

Нийтэлсэн

2 өдөр өмнө

2025-04-23

Нийтэлч

24barimt

Ромын католик сүм хийдийн кардиналууд өчигдөр хуралдаж, пап Францисын оршуулах ёслолыг энэ бямба гарагт Гэгээн Петрийн талбайд гадаа үйлдэхээр тогтжээ. Харин ард иргэд, сүсэгтнүүдийг Ромын Папд хүндэтгэлээ илэрхийлэх боломжийг олгох үүднээс лхагва гарагт шарилыг нь Гэгээн Петрийн сүмд байрлуулж юм байна.

88 настай Пап лам Францис тархинд нь цус харвасны улмаас зүрхний дутагдалд орж нас нөгчсөн болохыг Ватиканы албаныхан үүний өмнө мэдээлсэн. Он гарснаас хойш хоёр уушгиндаа хатгалгаа туссаны улмаас эмчлүүлж эмнэлгээс гараад удаагүй байсан Ромын пап хамгийн сүүлд өнгөрсөн амралтын өдөр Улаан өндөгний баярыг тохиолдуулж Гэгээн Петрийн талбайд сүсэгтэн олонтой мэндчилж байсан юм. Францис ламтан мөн тогтсон заншлаас гажиж, Гэгээн Петрийн сүмд бус, Гэгээн Мариагийн сүмд өөрийг нь оршуулахыг гэрээсэлжээ. Өмнөх бүх Ромын папуудаас анх удаа Европын бус орны гаралтай Францис ламтны дурсгалыг хүндэтгэж төрөлх Аргентин улсад нь болон хөрш Бразил улсад 7 хоногийн гашуудал зарласан байна.Мөн дэлхийн католик шашинтнуудын тэргүүнийг оршуулах ёслолд оролцож, Пап Францистай салах ёс гүйцэтгэх бодолтой байгаагаа дэлхийн олон орны удирдагчид илэрхийлж байгаа юм байна.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп тухайлбал гэргийн хамтаар Ром хотноо энэ ёслолд оролцохоо мэдэгдсэнээр албандаа орсноосоо хойш анх удаа хилийн дээс алхах гэж байгааг хэвлэлүүд дурьдаж байна. Францын Ерөнхийлөгч Э.Макрон, Бразилийн ерөнхийлөгч Лула да Сильва, Пап ламтны төрөлх Аргентин улсын ерөнхийлөгч Хавьер Милей нар мөн оршуулгад оролцохоо мэдэгджээ. Украины ерөнхийлөгч Зеленский очихоор төлөвлөж байгаа талаар дотоодын хэвлэлүүд нь мэдээлжээ.

Дэлхийн 1,4 тэрбум католик шашинтнуудын тэргүүн, дараагийн Пап ламыг сонгох сонгуулийн тухайд, түүнийг таалал төгссөнөөс 15-20 хоногийн дараа эхэлдэг жаягтай. Энэ үүднээсээ тавдугаар сарын 6-наас хойш болох юм байна. Маш чанд хатуу дэг ёсны дагуу, нууц байдалд явагддаг энэ сонгуульд дэлхийн өнцөг булан бүрийн 135 кардинал оролцох эрхтэй байна.

Дэлгэрэнгүй ...

Дэлхий дахинд

The U.S. tariff tantrum: A self-defeating trade war

Нийтэлсэн

2 долоо хоног өмнө

2025-04-10

Нийтэлч

Admin

Editor’s note: Xin Ping is a commentator on international affairs, writing regularly for Xinhua News Agency, CGTN, Global Times, China Daily, etc. The article reflects the author’s views and not necessarily those of CGTN.

Washington’s latest tariff blitzkrieg – slapping “universal” levies on over 180 nations and regions – is setting things on fire at home.

The moment the executive order was signed, U.S. markets went into freefall: the Dow plunged nearly 4 percent, Apple and Nike stocks nosedived, and $6.4 trillion vanished from Wall Street in two days.

This isn’t economic policy. It’s economic arson.

The art of self-sabotage

Will tariffs bring manufacturing home? Despite years of arm-twisting, American tech giant Apple still works with 94.5 percent of its suppliers being overseas.

Apple isn’t an outlier. The semiconductor industry is facing obstacles in reshoring back to the U.S. as well. Intel has paused its Arizona factory. TSMC is delaying U.S. production. The problems hindering “made in America” are systemic and may only be addressed through a broad and profound economic restructuring. Tariffs won’t magically resurrect dead industries; they only inflate prices for already-struggling consumers.

The U.S. tariff spree, unleashed in the name of “America First,” is in fact a masterclass in shooting oneself in the foot. U.S. farmers will be hard hit. In the aftermath of the 2018 China tariff, while U.S. soybean exports eventually rebounded, the farming community suffered irreparable damages: Midwest farm bankruptcies spiked 30 percent, wiping out generations of family farms. Today’s “Tariff 2.0” risks repeating history – but with higher stakes.

China’s counterpunch

Beijing has been defending itself with precise actions, hitting back with matching levies. But its market remains open to others. Germany’s automakers, for instance, now sell more cars in China than at home. ASEAN’s durians and lobsters enter Chinese markets tariff-free under RCEP – a stark contrast to America’s “walled garden” approach.

As China’s commerce ministry stated: “Bullying tactics won’t work. We defend rules, not whims.” Similar tactics have failed before. When the U.S. tried weaponizing small-parcel exemptions to target Chinese goods, U.S. retailers revolted, as 60 percent of affected imports are everyday essentials for low-income households.

Allies: from partners to prey

American allies are not spared either, and their response has also been strong. The EU is poised to approve retaliatory measures. France is warning against “suicidal trade wars.” German industries are lobbying Brussels to hit back harder. Japan is calling the moves “deeply regrettable.”

In Southeast Asia, the irony is thicker than durian pulp as countries like Vietnam face 46 percent tariffs but remain trapped supplying components to U.S. tech giants. An economist in Hanoi reveals the reality: “Trump wants us to be his factory, but not his competitor. That math doesn’t add up.”

The U.S. tariff crusade isn’t just failing – it’s uniting the Global South against Washington. The U.S. only accounts for around 15 percent of global trade. The remaining 85 percent is made up by the rest of the world – including China – and it will not stand idly by and watch the international trade system, the very thing that fostered global prosperity for decades, destroyed by self-serving political motivations.

A woman looks at an electronic stockboard on her computer at a trading company in Hanoi, Vietnam on April 8, 2025. /CFP

The ghost of Smoot-Hawley

History has long given its verdict on tariffs. The 1930 Smoot-Hawley tariffs turned a recession into the Great Depression. The déjà vu is uncanny: U.S. steel tariffs briefly boosted producers but killed 75,000 downstream jobs. American icon motorcycle manufacturer Harley-Davidson was forced to shift production overseas to avoid costs. “Made in America” has become “priced out of America.”

Those in Washington are preaching “short-term pain for long-term gain.” Tell that to the 27 U.S. textile mills shut down in the past 20 months, or the single mom paying 17 percent more for Walmart clothes. Some on Reddit have put it quite well: “Tariffs are taxes on the poor.”

Epilogue: The unlearned lesson

The White House insists this is “historic” – and they’re right. Not since the 1930s has the U.S. so recklessly weaponized trade. But the world has changed: China is deeply integrated into global supply chains, the EU makes its own decisions, and ASEAN won’t ditch prosperity for geopolitics.

The clock is ticking. Every tariff tweet coming from Washington is shredding U.S. credibility. Every market plunge erodes the White House’s “strong economy” narrative. And America’s isolation deepens with every trade deal other countries make on lowered tariffs, such as those between China and ASEAN and European countries.

In the end, it’s not just about the economy. America is turning its back on the world. The path it has chosen is a solitary one.

(If you want to contribute and have specific expertise, please contact us at opinions@cgtn.com. Follow @thouse_opinions on X, formerly Twitter, to discover the latest commentaries in the CGTN Opinion Section.)

Дэлгэрэнгүй ...

Дэлхий дахинд

БНСУ даяар галын нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрснийг зарлалаа

Нийтэлсэн

1 сар өмнө

2025-03-26

Нийтэлч

24barimt

2025 оны гуравдугаар сарын 26-ны өглөөний 07:30 цагийн байдлаар БНСУ даяар галын нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрсэн гэж зарласан бөгөөд энэ нь гал түймрийн хамгийн дээд түвшин юм.

Одоогийн байдлаар нас барсан хүмүүсийн тоо 18, түлэгдэж угаартсан хүмүүсийн тоо 19 болж, нийт 37 хүн амь нас, эрүүл мэндээрээ хохирсон байна.

Гал түймрийн гарал үүсэл нь тодорхой болж эхэлсэн бөгөөд салют буудуулах болон талийгаачийн булш эргэж байх үед гал алдсан нь гол шалтгаан болсон гэж үзэж байна.

Мөн аюултай нөхцөл байдал үүссэнтэй холбогдуулан нийт 27,000 орчим иргэнийг аюулгүй газар нүүлгэн шилжүүлж, 1,600 иргэнийг түр хоргодох байранд байрлуулжээ.

Гал сөнөөгчид болон цэргийн 5000 гаруй албан хаагч, 146 нисдэг тэрэг дайчлагдан ажиллаж байгаа ч хуурай салхи, хүнд нөхцөл байдлаас болж унтраахад хүндрэлтэй байна.

Гуравдугаар сарын 26-ны үдээс хойш хүчтэй салхи шуурах төлөвтэй байгаа тул иргэдийг аюултай нөхцөл байдлаас урьдчилан сэргийлж, хяналттай байхыг анхааруулж байна.

Консулын газар нь галын голомтын аюултай бүсэд оршин суугаа Монгол Улсын иргэддээ яаралтай үед холбогдох шуурхай утсыг ажиллуулж байна гэж Пусан хотод суугаа Консулын газраас мэдээллээ.

Дэлгэрэнгүй ...