Монголын бизнес эрхлэгчид санхүүжилт авахын тулд дэлхийд хаана ч байхгүй өндөр хүүтэй зээл авахаас аргагүйд хүрдэг. Мөн олон улсад өөрсдийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ хэрхэн таниулах арга замаа тэр бүр мэддэггүй. ТэгвэлДэлхийн банк болон Олон улсын санхүүгийн корпорациас санхүүжилт аваад зогсохгүй АНУ-ын зах зээлд бүтээгдэхүүнээ сурталчлах, хамтын ажиллагаа тогтоох боломж нээлттэй байна. Энэ талаар Экспорт Олон Улсын Худалдааны Төвийн гүйцэтгэх захирал Д.Оюунбилэгтэй ярилцлаа.

Сайн байна уу? Ирэх сард АНУ-д зохион байгуулагдах “Монголд үйлдвэрлэв” арга хэмжээний тухай танилцуулахгүй юу?

Бид АНУ-ын зах зээлийг зорьж буй бизнес эрхлэгчдээ дэмжих, Монгол Экспорт хөтөлбөртэй уялдуулах, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний гадаад худалдааг нэмэгдүүлэх зорилгоор жил бүр уламжлал болгон “Монголд үйлдвэрлэв” арга хэмжээг зохион байгуулдаг. Энэ удаа 2 сарын 10-15-ны өдрүүдэд АНУ-ын Вашингтон ДС хотод Дэлхийн 189 орны төлөөлөл байрладаг Дэлхийн банкны Үндсэн цогцолборт Монголын өв соёлын өдрүүд, Монголд үйлдвэрлэв арга хэмжээг Дэлхийн банк болон бусад дэмжигч байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулах гэж байна.

Тус арга хэмжээ нь улс эх орноо сурталчлах, брэнд бараа бүтээгдэхүүнээ танилцуулах, зах зээл гадаад худалдааны талаар мэдлэг мэдээлэл авах мөн хөрөнгө оруулагчдад төсөл хөтөлбөрөө танилцуулж, хөрөнгө оруулалт татах, зах зээлээ судлах гээд олон зорилтын хүрээнд хийгдэж байна.

АНУ-ын Худалдааны яам, АНУ-ын Худалдааны төлөөлөгчийн газар, Дэлхийн банк гээд олон нэр хүндтэй байгууллага хамтран ажиллаж байгаа гэж сонссон юм байна?

АНУ-ын Худалдааны яамны Азийн газар нь Америк-Монголын эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих хүрээнд 15 оноос эхлэн дэмжин ажиллаж,Монголын бизнес эрхлэгчидтэй уулзаж зөвлөгөө өгөх, санал солилцох, сургалт хийх зэргээр дэмжин ажилладаг. Өнгөрсөн 10 сард болсон “Экспорт Монгол” форумд АНУ-ын Худалдааны Яамны Төрийн нарын бичгийн даргын орлогч Аллен Төрле тэргүүтэй албаны болон бизнесийн төлөөлөл манай улсад ирж, Америкийн зах зээлийн онцлог энэ зах зээлийг зорьж буй бизнес эрхлэгчдэд хэрхэн ажиллах талаар зөвлөгөө өгсөн. Энэ удаа мөн манай төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзахаар төлөвлөсөн.

Түүнчлэн АНУ-ын Худалдааны төлөөлөгчийн газар АНУ-д бараа бүтээгдэхүүнээ импортлох боломж, хууль эрх зүйн орчин, татвар тариф, тавигдах стандарт шаардлагуудын талаар мэдээлэл өгөх,зөвлөгөө өгөх сургалт хийх, 2 орны бизнесүүдийг холбох В2В бизнес уулзалтыг зохион байгуулахаар ажиллаж байна.

Мөн Дэлхийн банк групптэй хамтран Монгол Улсыг сурталчлах, Монголын эдийн засаг, нийгэм, соёл урлаг, соёлын өв, үндэсний брэнд бараа бүтээгдэхүүнийг сурталчлах зорилготойгоор “Монголд үйлдвэрлэв 2020” үзэсгэлэнг зохион байгуулж байна.

Мөн “Монголд үйлдвэрлэв 2020” цогц арга хэмжээний хамгийн онцлог хэсэг болох Дэлхийн банк групп, ОУСК-ийн хөрөнгө оруулагч, төслийн санхүүжилтийн албаныханд Монгол Улсын хөрөнгө оруулалт шаардлагатай Төсөл танилцуулах VIP уулзалтыг зохион байгуулах гэж байна.

Бизнес эрхлэгчдэд хамгийн их тулгамддаг асуудал бол хөрөнгө оруулалт татах байдаг. Харин энэ арга хэмжээний үеэр Дэлхийн банк болон Олон улсын санхүүгийн корпорацид төслөө танилцуулж, хөрөнгө оруулалт авах боломжтой гэж байгаа шүү дээ. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?

Хэрэв Та хэрэгжих боломж өндөр, судалгааны ажлууд нь хийгдсэн бизнес төсөлтэй бол манай арга хэмжээнд оролцож, төслөө Дэлхийн банк групп, Олон улсын санхүүгийн корпорацийн зорилтот хөрөнгө оруулагчдад танилцуулах боломжийг олгож байна.

Дэлхийн банк, ОУ-ын санхүүгийн корпораци бол хувийн секторт хөрөнгө оруулалт хийдэг, шууд хөрөнгө  оруулалтыг хийх боломжийг олгодог байгууллага. Энэ удаад Дэлхийн банк группээс 1, ОУСК-аас 2 санхүү, хөрөнгө оруулалтын асуудал эрхэлсэн албан тушаалтнууд оролцохоо баталгаажуулаад байна. Энэ тоо, төслийн салбар чиглэлээс шалтгаалан нэмэгдэх боломжтой. Өмнөх2019 оны арга хэмжээгээр Дэлхийн банк группээс биднийг дэмжиж, 3 төсөл танилцуулагдсанаас 1 төсөл санхүүжилт авах боломжтой болсон билээ. Гэхдээ бидний хувьд энэ боломжийг ашиглахад төр хувийн хэвшлийнхэн маань идэвхитэй хамтран ажиллаж бэлтгэлээ сайн базааж оролцвол шууд үр дүн гаргах боломжтой байдаг.

Бизнес эрхлэгчдийн хувьд өгөөжтэй арга хэмжээ болох нь ээ. Энэ арга хэмжээнд оролцохын тулд хаана хандах вэ?

Экспорт Олон Улсын Худалдааны Төв/ЭОУХТ/ нь 2015 оноос хойш Монгол Улсыг гадаадад сурталчлах, Монголын нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний экспортыг нэмэгдүүлэх, үндэсний үйлдвэрлэгчдийг гадаад зах зээлтэй холбох чиглэлээр олон үйл ажиллагааг санаачлан зохион байгуулдаг. Манай Export Mongolia фэйсбүүк хуудас, www.exportmongolia.mnцахим хуудас 95033019 утсаар холбогдож дэлгэрэнгүй мэдээллийг авна уу.

Сүүлийн үед экспорт, гадаад худалдааг дэмжих, үндэсний бараа бүтээгдэхүүнийг гадаад зах зээлд гаргах чиглэлээр томоохон ажлуудыг хийж буй гэж сонссон? Товч мэдээлэл хүргэвэл?

Экспорт олон улсын худалдааны төв нь экспортын нэгдсэн сүлжээг бий болгох, гадаад зах зээлд монгол брэндийн худалдааг нэмэгдүүлэх зорилгоор цогц арга хэмжээг хийж ирсэн. Бид сүүлийн жилүүдэд хүнс, хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа бүтээгдэхүүнийг АНУ-ын зах зээлд импортын зөвшөөрөлтэйгээр экспортлох, чанар стандартыг нийцүүлэх тал дээр анхаарч ажиллаж байна.

Энэ хүрээнд 2015 оноос эхлэн АНУ-ын Чикаго хотноо Монгол ложистикийн төв “Made in Mongolia” дэлгүүрийг нээн үндэсний үйлдвэрлэгчидтэйгээ хамтран ажиллаж, үндэсний брэнд бараа бүтээгдэхүүнийг сурталчлан таниулж, борлуулж байна. Энэ сарын 15-аас эхлэн Made in Mongolia  нэрийн дэлгүүр дээр Монголчууддаа зориулсан цагаан сар экспог мөн зохион байгуулж 10 гаруй компанийн бүтээгдэхүүнийг экспортлон худалдаалж байна.

Энэ удаа АНУ-ын Нью Йорк хотын Дэлхийн худалдааны төвд Монгол брэндийн шоу руумыг байнгын үйл ажиллагаатайгаар нээж байна. Эдгээр дэлгүүр, шоү рүүм нь Монголын брэнд бараа бүтээгдэхүүнүүдийг АНУ-ын 325 сая хүн ам бүхий 2,4 их наяд ам.долларын зах зээлд нэвтрүүлэх, таниулах, сурталчлах, худалдаалах боломжийг олгож байна.

Шууд худалдааны эдгээр дэлгүүрүүдээс гадна агуулахаас цахимаар АНУ-ын зах зээлд бараа бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэх, худалдаалах томоохон боломжийг бид олгож байна. Бараа бүтээгдэхүүний тээвэр, агуулахын асуудлыг бүрэн шийдсэн, олон улсын онлайн худалдааны amazon, ebay, shoppyfy системд нэгдсэн, АНУ доторх дотоодын тээврийн асуудлыг FEDEX компанитай гэрээ хийж, дэд бүтцийн асуудлаа цогцоор нь шийдсэн www.mongolianexports.com онлайн худалдааны сувгийг нээхэд бэлэн болоод байна.

Бид Монгол экспорт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд үйл ажиллагаагаа уялдуулан үндэсний үйлдвэрлэгчдийнхээ бараа бүтээгдэхүүнийг танилцуулах, тухайн зах зээлд нэвтрүүлэхийн тулд гишүүн байгууллагууддаа сургалт зөвлөгөө өгөх, бүтээгдэхүүний сав баглаа, чанар, стандартыг сайжруулах, мөн хил гаалийн бүрдүүлэлтийг хийх, шинжилгээ өгөх, АНУ-руу экспортлох импортын зөвшөөрөл авах зэргээр үндэсний үйлдвэрлэгчдээ дэмжиж ажилладаг. Одоогоор Монголын ноос ноолуур, арьс ширэн бүтээгдэхүүнээс гадна  хүнсний бүтээгдэхүүнийг АНУ-д FDA зөвшөөрөлтэйгээр экспортолж байна. Үүнд,гурил, гурилан бүтээгдэхүүн, ундаа, жүүс мөн айраг, шар тос гэх мэт бүтээгдэхүүнийг албан ёсны зөвшөөрөлтэйгээр экспортолж байна.