Баяндалайчууд “Үндсэн хууль”-иар олгогдсон эрхээ хамгаалахын төлөө нэгдэж эхэллээ.

-Баяндалай суманд уул уурхайн компани хууль зөрчсөн талаар яригдах боллоо. Та тус суманд ажиллаад ирсэн юм байна. Малчдын өмнө тулгамдаж буй ямар асуудлууд байна?

Өмнөговь аймгийн Баяндалай сумын нэр бүхий албан тушаалтнууд үгсэн хуйвалдаж, малчдыг төөрөгдүүлж, мэдээллээс хол байдгийг нь далимдуулан , хуулийг буруу хэрэглэж БИНХ-ыг хэсэгчлэн хийх нэрийдлээр уул уурхайн компанийг дэмжсэн гэх тогтоол гаргасан байна. Түүгээр ч зогсохгүй хууль зөрчин үйлдсэн БИНХ-ын тогтоолоо БОАЖ-ын яаманд хүргүүлсэн ноцтой асуудал үүссэн. Энэ бусармаг явдал бол цөөн тооны эрх мэдэлтнүүд болон гарын арван хуруунд багтахаар цөөхөн хэсэг нөхдүүдийн уул уурхайн компанид үйлчилж буй увайгүй үйлдэл. Харин дийлэнх иргэд малчид нь нутаг усаа хамгаалах чин хүсэл эрмэлзлэлтэй байгаа.

Тийм ч учраас 2021 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр БИНХ-аа албан ёсоор хуралдуулж, 2021 оны 10 дугаар сарын 16-ны өдрийн БИНХ-ын 02 тоот тогтоолыг хүчингүй болгож БОАЖ-ын яаманд хүргүүллээ.

Хууль бус тогтоол нь  БОАЖ-ын яаманд хүргэгдсэн гэж байна. Тэгэхээр уул уурхайн компани зөвшөөрлөө авна гэсэн үг үү?

Бид бүхэн БОАЖ-ын дэд сайд Ц.Батбаяр болон Хүрээлэн буй орчин, байгалийн нөөцийн газрын дарга, Аудит, хяналт, үнэлгээний хэлтсийн дарга н. Энхмөнх нарт тухайн тогтоолыг хууль бус гэдгийг бичгээр хүргүүлсэн.

“Байгаль орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээ”-ний 8 дугаар зүйлийн 8.4.8-д “Төсөл хэрэгжих нутаг дэвсгэрийн захиргаа, төслийн нөлөөлөлд өртөх нутгийн иргэдийн нийтийн хурлын санал, тэмдэглэл” гэж заасан.

Харин тухайн тогтоол бол хэдхэн эрх мэдэлтний дур мэдэн үйлдсэн тогтоол болохоос биш багийн хуралд тухайн компанийн тайланг огт хэлэлцээгүй, хурлын тэмлэглэлд дурьдаагүй хэлэлцэх асуудалд ч ороогүй байдаг. Тийм учраас БОАЖ-ын яамны зүгээс нарийвчилсан үнэлгээний тайланг батлах боломжгүй юм. Нутгийн иргэд албан ёсоор хурлаа хуралдуулж,  өмнөх тогтоолыг хүчингүй болгосон.

Энэхүү тогтоолоо БОАЖ-яаманд хүргүүлээд байгаа учир материалын  бүрдүүлбэр хангагдаагүй “Монгол манганейз натурал ресурс” ХХК-ийн “Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээ”-ний тайланг батлах үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

“Байгаль орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээ”-ний 8 дугаар зүйлийн 8.4.8-д “Төсөл хэрэгжих нутаг дэвсгэрийн захиргаа, төслийн нөлөөлөлд өртөх нутгийн иргэдийн нийтийн хурлын санал, тэмдэглэл” гэж заасан.

“Монгол манганейз натурал ресурс”ХХК-ийн талаар хууль зөрчсөн өөр ямар асуудлууд байдаг юм бэ?

Тухайн компани 2020 онд нарийвчилсан үнэлгээний тайлангаа батлуулаагүй атлаа дур мэдэн олборлолт явуулж, их хэмжээний баяжмалыг тээвэрлэж, зөөсөн байдаг.

Энэ бол байгаль орчны эсрэг гэмт хэрэг. Яагаад вэ гэхээр “байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээ”-ний тайлангаа БИНХ-д танилцуулаагүй, хэлэлцүүлэг зохион байгуулаагүй, БОАЖ-ын яамаар батлуулаагүй тохиолдолд хөрс хуулалт хмйх ёсгүй, газрыг ашиглах эрхгүй юм.

2020 онд ийм ноцтой асуудал үүссэн байхад сум болон аймгийн удирдлагууд “өнөөдрийг хүртэл тус компанид арга хэмжээ авахгүй Загас” шиг дуугуй байсаар байгаа явдал бол малчид иргэдийнхээ эрхийг хамгаалдаггүй, хэний төлөө, юуны төлөө албан тушаалд томилогдсоноо ухамсарлаагүй байгаагийн л тод илрэл шүү дээ.