Д.АРИУН

Ашиглалтад ороод гурван жил болж байгаа олон улсын олимпын стандартад нийцсэн Степпе Арена сошиал хуудсаараа “мөстэй өдрүүд цөөхөн үлдлээ шүү” хэмээн гулгахыг урьсан мэдээллийг нь уншаад сэтгүүлч хүний сониуч зандаа хөтлөгдөн тодруулахаар тус ордонг зорьж очлоо.

Гаднаасаа өвөрмөц сонирхолтой хэв загвар бүхий Монголд ховорхон дизайнтай гэсэн бодол төрж, ер нь энэ байгууламжийн тухай илүү сонирхох санаа ундарч дотогш орлоо. Эелдгээр мэндлэх угталтын ажилтнаас байгууламжийн талаар мэдээлэл авах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэхэд “одоохон” хэмээн цааш холбогдоод дотогш орохыг урилаа. Заал руу нь ортол яг мөсөө хайлуулаад дуусч байгаа үетэй нь таарсан байлаа. Тэгээд мэдээлэл өгөх хүнийг сурагласаар зорилгоо хэлээд санал тавихад найрсгаар хүлээн авч ярилцах боломж олгосон юм. Ингээд би “Степпе Арена” ХХК-ийн Ерөнхий менежер Ц.Энхбаяртай ярилцсан юм.

-Мөсөн ордонг харахад маш их хөрөнгө оруулалт шаардагдсан, сонин загвартай том байгууламж байна. Ер нь яагаад барьж байгуулах  болсон юм бол. Ямар хүчин чадалтай вэ?

-Манай улс дэлхийн 10 хүйтэн орны жагсаалтын гуравт буюу Канад, ОХУ-ын дараа жагсдаг юм билээ. Монголчууд хүйтний улиралд өвлийн төрлийн спорт, наадгайгаар өөрсдийгөө хөгжүүлж ирсэн түүхтэй. Эсгий гутал дээр тэшүүрээ түлээний модоор бэхлээд голын мөсөн дээр гулгаж үзээгүй бидний үеийнхэн ховор л байх. Хожим нь гуталтай тэшүүр гарч манайд амьдарч байсан оросуудын нөлөөгөөр хэд хэдэн мөсөн гулгуурын гадаа талбай Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотуудад бий болж хоккейн спортоор хичээллэж, тэшүүрийн уралдаан болж байсныг санаж байна.

Энэ бүхэн хэдийгээр дурсамж боловч гадаадад бус өөрийн орондоо мөсөн спортын зориулалттай гоё ордон дотор чөлөөт цагаа өнгөрөөж, уралдаан тэмцээн үзэх боломжийг бий болгох гэсэн мөрөөдлийн эхлэл байсан байх. Ахмад үе нь залуу насаа дурсан тэшүүрээр гулгаж, хүүхэд, залуус нь мөсөн спортын төрлүүдээр хичээллэж бие бялдраа хөгжүүлэх сонирхол ихэсч байгаа нь энэхүү ордонг барьж байгуулах үе үеийнхний бас мөрөөдөл байсан гэж боддог.

Хүчин чадлын хувьд тус ордон олон улсын олимпын стандартад нийцсэн 2670 хүний суудал бүхий 1800 м2 талбайтай, орчин үеийн техник, тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн тоноглогдсон, Монголд анхны гэж болох агааржуулалтын системтэй, олон төрлийн үйл ажиллагаа зохион байгуулах боломжтой нийгмийн үйлчилгээний зориулалттай байгууламж.

-Та сая хүйтэн орнууд гэж дурдлаа. Өөр ямар орнууд багтдаг юм бол. Эдгээр орнуудад ийм төрлийн байгууламжууд хэр олон байдаг  вэ?

-Манай дараа Норвеги, Киргизтан, Финлянд, Исланд, Тажикстан, Швед, Эстони  зэрэг орнууд ордог. Өвлийн спортыг хөгжүүлж хүн амынхаа бие бялдрыг хөгжүүлэх үйл ажиллагаа нь төрийн бодлоготой нь салшгүй холбоотой байдаг юм билээ. Тиймээс ӨВЛИЙН ОЛИМП хэмээх олон улсын тусгай том арга хэмжээ болдог шүү дээ. Энэ олимпод спортын байгууламж олонтой орнуудын тамирчид илүү өндөр амжилт гаргадгийг бид мэднэ. Өвлийн спортын байгууламжийг битүү ордон болон задгай буюу гадаах байгууламж гэж хоёр ангилдаг. 2023 оны байдлаар, жишээлбэл Канадад 2860 битүү ордон, 5000 гаруй задгай мөсөн талбай байдаг бол АНУ-д энэ тоо 2101 ба 500, ОХУ-д 807 ба 5990, Шведэд 374 ба 75 гэх мэт тус тус байна. Бидний хөрш БНХАУ-д 104 битүү ордон байдаг гэсэн тоо баримт харсан.

-Ийм олон тоогоороо байдаг байх нь. Тэд яаж ийм олныг бүтээн байгуулж бий болгосон байдаг юм бол?

-Иргэдийнхээ эрүүл амьдралын хэв маяг, бие бялдрын хөгжлийг дэмжих, мэргэжлийн спортыг дэмжиж хөгжүүлэхэд чиглэсэн төрийн бодлогын биелэл гэж ойлгож болно. Иймээс дээрх орднуудыг барьж байгуулахад нь улсын болон орон нутгийн захиргааны зүгээс хувийн хэвшилд газар олгох,  дэд бүтцээр хангах, хөрөнгө оруулалт хийх, бүтээн байгуулалтын дараа урсгал зардлыг санхүүжүүлэх, хөнгөлөлт үзүүлэх, татварын бодлогоор дэмжих, уралдаан тэмцээнүүдийг зохион байгуулах зэргээр үйл ажиллагааг нь дэмжин хамтран ажилладаг.

Мөсөн ордонд тавигддаг нэг том үзүүлэлт бол мөсний чанар. Манайд зохион байгуулагдсан ОХУ-ын уран гулгалтын шилдэг мастеруудын үзүүлбэр тоглолт хийх нэг нөхцөл нь манай ордны стандарт тэр дундаа мөсний чанар байсан. Ер нь мөсийг байнга байлгаж техник, технологийн горим, ашиглалт, үйлчилгээг стандартын түвшинд барихад урсгал зардал маш өндөр байдаг болохоор нийгмийн сайн сайхны төлөө улсын болон орон нутгийн дэмжлэгээр ихэнх арена үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулдаг.

-Тэгвэл төр-хувийн хэвшлийн түншлэлээр нийтийн бие бялдрыг хөгжүүлэх чиглэлээр танайх шиг ийм байгууламж  яаж ажилладаг,  үйл ажиллагаа нь яаж тогтмол явдаг юм бол?

-Бид олон улсын энэ төрлийн байгууламжуудын нэгдсэн холбооны гишүүнээр элссэн бөгөөд тэдний туршлагыг судлан бас суралцан өөрсдийн үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Дээр дурдсанчлан төрийн бодлогын хүрээнд олон нийтийн бие бялдар, оюун санааны хөгжилд төр-хувийн хэвшлийн түншлэлээр бүтээн байгуулалт болон үйл ажиллагааг нь зориулалтын дагуу тогтвортой ажиллуулахад урсгал зардлыг нь санхүүжүүлэх, татаас олгох, татварын хөнгөлөлтүүд үзүүлэх зэрэг олон дэмжлэг үзүүлэн хамтран ажилладаг юм билээ.

Жишээлбэл, Канадын Калгари хот дахь алдартай спортын цогцолбор байгууламжийг төр-хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтаар байгуулсан бөгөөд Калгари хотын захиргаанаас байгууламжийн урсгал зардлын тодорхой хувийг санхүүжүүлж, үл хөдлөх хөрөнгийн татвараас чөлөөлдөг. Иймэрхүү жишээ олныг дурдаж болно.

Ер нь стандартад нийцсэн спортын байгууламжууд байгуулагдсанаар хүн амдаа чиглэсэн спортын арга хэмжээний хүрээ тэлэхээс гадна олон улсын чанартай томоохон тэмцээн уралдааныг хийх боломж бүрдэнэ. Олон улсын чанартай тэмцээнд оролцохоор ирсэн гадны зочид, тамирчид зочид буудал, дэлгүүр, зоогийн газар, такси гм бусад үйлчилгээгээр үйлчлүүлэхэд дор хаяж мянган доллар үлдээдэг гэсэн судалгаа байдаг. Ингэснээр улсын нэр хүндэд нөлөөтэйгээс гадна тамирчдын чансаа сайжирч мөн эдийн засагт хувь нэмэр оруулдаг ач холбогдолтой.

-Танайх гурван жил болох хугацаанд мөсөн спортын чиглэлээр ямар ямар арга хэмжээ болов?

-Хоккей, шорттрек, уран гулгалтын төрлүүдээр манай дээр өнгөрсөн гурван жил дэлхийн болон улсын аварга шалгаруулах тэмцээнүүд зохиогдсон. Залуучуудын болон насанд хүрэгчдийн шайбтай хоккейн улсын аварга шалгаруулах болон нөхөрсөг уулзалт тэмцээнүүд зохион байгуулагдсаар байна. Мөн уран гулгалтын дэлхийн болон олимпын мастеруудын үзүүлэх тоглолтыг 2022 онд зохион байгуулсан бол АНУ, Японы уран гулгалтын мастер багш нарын сургалтуудыг 2022, 2023 онуудад хамтран зохион байгуулсан. Мөн бид өөрсдийн багш нартай бөгөөд тэшүүрийн анхан болон дунд шатны сургалтуудыг зохион байгуулж нийт 200 гаруй хүүхэд залуусыг хамруулаад байна. Мөн шорттрекийн улсын шигшээ багийн тамирчид бэлтгэл хийж дэлхий болон тивийн тэмцээн уралдаандаа амжилттай оролцсоор байна. Нийтдээ өнгөрсөн хугацаанд бид сая гаруй хүнд үйлчиллээ.

-Степпе Арена Мөсөн өргөөний түүхийн талаар товч яриач?

-Олон улсын олимпын стандартад нийцсэн мөсөн ордонг Монголдоо бий болгох санаа гаргаж хэрэгжүүлсэн хүн бол П.Цагаан. Бага насандаа эсгий гутлаа тэшүүртэйгээ холбон голын мөсөн дээр гулгаж өнгөрөөсөн ахмад үеийн төлөөлөл хойч үедээ хийсэн шиг юм хийж хувь нэмрээ оруулъя гээд зорьж бүтээсэн хэрэг. П.Цагаан бид нар Улаанбаатар хотын 21 дүгээр дунд сургуулийн нэг ангийнх. Түүнийг үргэлж уншиж, мөрөөдөж түүнийхээ төлөө явдгийг бид сайн мэднэ. Монголын хүүхэд залуусын ирээдүйн төлөө бас өөрийнхөө хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэх гэж бүтээсэн байгууламж. Би өөрөө орон сууц, хот байгуулалт, дэд бүтцийн чиглэлээр төрийн болон хувийн хэвшил, олон улсын байгууллагын шугамаар ажиллаж байсан хүн л дээ. Ангийн хүүхэд мөсөн ордонг үр ашигтай, тогтвортой ажиллагааг хангахад дэм болооч гээд урьж одоо энэ залуустай ажиллаж байна.

-Мөсөн ордонг мөсөө хайлуулах тухай дуулаад. Яагаад гэсэн асуулт биднийг тантай уулзуулах гол шалтгаан байлаа.

-Ер нь бол барилга байгууламж барих гэдэг том ажил.  Түүнээс дутахгүйгээр хийх ёстой том ажил бол барилгын чанарыг анхнаас нь алдагдуулахгүйгээр ашиглалт үйлчилгээг зохих ёсоор хийж насжилтыг удаан байлгах явдал байдаг. Техник технологийн дагуу барилгын хийц эдлэл, тоног төхөөрөмжүүдэд чанартай, тогтмол үйлчилгээ явуулдаг бие даасан хөрөнгийн менежментийн үйл ажиллагаа байдаг.

Манай байгууламжийн хувьд том алслалтай огторгуйн хийцийг хэрэглэсэн гэх мэт олон шинэ хийц бүтээцийн шийдлийг нутагшуулсан. Түүнээс гадна МӨС бол манай байгууламжийн амин чухал хэсэг. Иймд мөсийг байнга стандартын түвшинд тогтмол хадгалж техник, технологийн шаардлагын дагуу ашиглалт, үйлчилгээ, хяналтыг зохион байгуулах нь  маш өндөр зардалтай. Манайх дэлхийн энэ төрлийн байгууламж дээр ашигладаг хамгийн сүүлийн үеийн Австри, Финляндын мөс хөлдөөх тоног төхөөрөмжийг суурилуулсан. Ер нь энэхүү байгууламжийг барихаас өмнө ижил төстэй дэлхийн шилдэг байгууламжуудтай танилцаад Монгол Улсдаа сайныг нь нутагшуулах гэж зорьж бүтээсэн. Нөгөө талаас барилга байгууламж, тоног төхөөрөмжийн хэвийн ажиллагааг хангахад  ашиглалт үйлчилгээний урсгал зардал маш өндөр. Энэ нь хувийн хэвшил дангаараа үүрэх боломж хомс байгаа учраас бид зардлаа танах зорилгоор аргагүй эрхэнд мөсөө хайлуулж мөсөн спортыг сонирхогч үйлчлүүлэгчдээсээ хүлцэл өчөөд ийм шийдвэр гаргаж байна. Мөсний төхөөрөмжийн зөвхөн долоо хоногийн цахилгааны зардал л гэхэд 11.0 сая төгрөг. Олон нийтэд чиглэсэн спортын байгууламжуудыг дэмжих бодлого байдаг бол гэж бодогдох үе их л байх юм.

Саяхан ирж гулгасан долоон настай ач охин маань  “дараа хэзээ ирэх вэ” гэхээр нь  “нэг хэсэгтээ мөс тавигдахгүй байх” гэж хэлтэл ЯАГААД? гээд хөмсгөө зангидсан (инээв). Бид  тэшүүрийн сургалтанд суралцсан хүүхэд залуус, мөн байнга гулгадаг, бэлтгэл, тэмцээнээ хийдэг  хоккейн багууд гээд байнгын олон үйлчлүүлэгчидтэй. Тэд бүгд л мөсөө хүлээх учраас та бүхнээсээ уучлал хүсье. Эргээд хурдан уулзахын ерөөл тавья

-Цаашид үр ашигтай ажиллуулахад юу хэрэгтэй гэж та бодож байна вэ?

-Олон улсын олимпын стандартад нийцсэн 2670 хүний суудалтай 1800 м2 талбайтай, орчин үеийн техник, тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон энэхүү байгууламж гадаадад бус Монгол улсад, Улаанбаатар хотод байрлаж байна. Энэ байгууламжаар бахархах, үйлчлүүлэх хүсэлтэй иргэд олон. Нөгөөтэйгүүр энэхүү байгууламж нь спортын бусад төрлүүд, урлаг соёлын, олон нийтийг хамарсан бүхий л төрлийн арга хэмжээ зохион байгуулах боломжтой. Бидний хувьд үнэхээр зардлаа бүрэн даах боломж одоохондоо бүрдээгүй л байна.

Иймд нийгмийн үйлчилгээний ордон болохын хувьд төрийн болон Улаанбаатар хотын бодит дэмжлэг, хамтын ажиллагаа их чухал байгааг онцолж хэлмээр байна. Олон улсын болон улсын чанартай томоохон тэмцээн уралдаан хамтран зохион байгуулах, урсгал зардал болон татварын хөнгөлөлт зэрэг  дэмжлэгүүд үзүүлбэл сайн л байна.

Олон улсын хэмжээнд томоохон аренагийн үйл ажиллагааг нийгмийн хариуцлагын хүрээнд дэмжихэд зориулан тодорхой хугацаагаар тухайн ордонг эрх авсан байгууллагын нэрээр нэрлэдэг туршлага байдаг. Үүний дагуу бид жилийн өмнө нэрлэх эрхээ зарж хэд хэдэн компаниудаас санал ирсэн бөгөөд үүнд Ачит-Ихт компани шалгарч бид Степпе Арена хэмээх нэрнийхээ өмнө тус компанийн нэрийг 3 жилийн хугацаатайгаар байршуулахаар шийдэж дэмжлэг авч эхлээд байсан. Гэвч татварын  шалгалтын нөлөөгөөр тухайн дэмжлэг орж ирэхээ больсон нь манай мөсөө хайлуулах нэг шалтгаан болж байгаа. Төрийн зүгээс компаниудын үйл ажиллагааг хянаж шалгах нь зөв боловч хувийн хэвшлийн үйл ажиллагааг хэвийн явуулахад нь дэмжлэг үзүүлэх боломж хараахан гараагүй байгаа бол элдэв шалгалтаар үйл ажиллагаанд саад болмооргүй байна. Төр нь хувийн хэвшлээ бодлогоор дэмжин сайн ажиллах боломжийг олгоод татвараа сайн аваад түүнийгээ нийгмийн сайн сайхны төлөө үр ашигтай, үр дүнтэй, зохистой зарцуулдаг үүргээ сайн биелүүлмээр байна.

Иймд энэхүү байгууламжийг удирдаж байгаа хүний хувьд Төрийн болон орон нутгийн зүгээс бодлогоор дэмжвэл бүүр сайн байна, тийм цаг ирнэ гэдэгт бид бүгд бүрэн итгэдэг, хүлээж байгаа шүү л гэж хэлье дээ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 27. БААСАН ГАРАГ. № 188 (7432)