“АНУ руу хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг хийж болохгүй байна”, “Олон улсын мөнгөн гуйвуулга явахгүй байна” гэсэн яриа өнгөрсөн долоо хоногт гарсан.

Үүнийг Монголбанкны Санхүүгийн мэдээллийн албанаас тодруулахад үгүйсгэсэнгүй. Үнэхээр л мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуулийн хэрэгжилттэй холбоотойгоор банкуудын гадаад төлбөр тооцоо, ам.долларын клирингд хүндрэл учирч байгаа аж. Энэ нь бидний саарал жагсаалтад орохоор дурьдагдаж байгаатай холбоотой.

“Монгол Улсын мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тогтолцооны үнэлгээ доогуур гарсантай холбоотойгоор Америкийн банкууд Монголын банкуудтай төлбөр, тооцоо хийхдээ өндөр шаардлага тавьж эхэлсэн. Тийм учраас Америкийн банкууд руу төлбөр, тооцоо хийхэд цаг хугацааны хувьд нэлээд бэрхшээл гарч байгаа. Өөрөөр хэлбэл, хүлээн авагч буюу Америкийн банкууд тухайн гүйлгээний талаар маш их тодруулга авах, зарим гүйлгээг нэг сар хүртэлх хугацаагаар удаашруулж, шалгах зэрэг асуудал гарч байгаа. Тийм учраас Монголбанк, банкны холбоо, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Санхүүгийн мэдээллийн алба хамтран харилцагчдад зориулсан таниулах үйл ажиллагааг зохион байгуулсан” гэж Санхүүгийн мэдээллийн албаны дэд дарга Т.Дуламсүрэн хэллээ.

Мэдээжийн хэрэг харилцагчдад энэ нь хүндрэл учруулж банк, санхүүгийн байгууллагуудын хувьд цаг хугацаа алдах, тухайн гүйлгээтэй холбоотой мэдээллийг илүү ихээр шаардаж байна. Тодруулбал, Банк харилцагчаа таньж мэдэх ёстой гэдэг шалгуур мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тухай хуульд бий. Үүний дагуу банк тухайн гүйлгээг ямар зорилгоор хийж байна вэ гэдгийг мэдэж байх ёстой. Тийм учраас шаардлагатай мэдээллийг харилцагчаасаа нэмж тодруулж байгаа. Энэ нь ялангуяа цаг хугацаа их шаарддаг. Тухайлбал, зарим нэг гүйлгээтэй холбоотой гэрээ, хэлцлийн эх хувийг шаардах, харилцагчийн хувьд гэрээний хувь нь тэр бүр бэлэн бус байх, байлаа гэхэд түргэн шуурхай гаргаж өгөхөөс цааргалах гэх зэрэг хүндрэлүүд байна.

Олон улсын санхүүгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх байгууллагаас Монгол Улсыг саарал жагсаалтад оруулах эсэх асуудлыг гуравдугаар улиралд шийдэхээр хүлээгдэж байгаа. Монгол Улс саарал жагсаалтад орохгүй байхтай холбоотой бэлтгэл ажлуудыг сүүлийн 2 жилийн хугацаанд авч хэрэгжүүллээ. Энэ талаарх эхний тайлангаа нэгдүгээр сарын 31-нд илгээсэн бол дараагийн буюу үр дүнтэй байдлын тайлангаа гаргаж өгөхөөр ажиллаж байгаа юм байна.

Америкийн банкуудтай холбоотой гүйлгээнд хүндрэл учирч байгаа. Тэгвэл өөр улс орнуудын хувьд манай талаар баримтлах байр суурь ижилхэн байгаа болов уу гэсэн асуултад албаны хүн хариулахдаа “Америкийн банкууд эрсдэлд хэт мэдрэг байгаа. Тийм учраас хамгийн түрүүнд ийм арга хэмжээ авч байгаа. Цаашид Европын банкууд, бусад улсын банкууд адилхан арга хэмжээ авахыг үгүйсгэхгүй. Монголын байдал албан ёсоор хэрвээ зарлагдвал нэлээд хүндрэл үүснэ” гэлээ.

Энэ нь зөвхөн Монголд тохиолдсон зүйл биш гэнэ. Мөнгө угаах терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх олон улсын стандартыг хангахгүй байгаа улс бүрт ийм хүндрэл, бэрхшээл тулгарч байж. Биднээс өмнө саарал жагсаалтад орсон Шри-Ланкад бас л ийм хүндрэл учирч байжээ.

Гадагшаа хийж буй гүйлгээний хувьд байгууллагууд мэдээж өндөр дүнтэй гүйлгээ хийгддэг. Гэтэл эхнээсээ бэрхшээлүүд гарч байна. Хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг төлөх, гаднаас янз бүрийн мөнгөн шилжүүлэг хүлээж авах зэрэг асуудалд тодорхой хүндрэл үүсч, энэ нь хувь хүмүүст ч бас мэдрэгдээд эхэлсэн. Маш их цаг хугацаа, нэмэлт мэдээлэл шаардаж байна. Өмнө нь зүгээр л төлбөр төлдөг байсан бол одоо “Энэ ямар учиртай төлбөр юм, ямар гэрээ контракт байгуулсан юм” гээд олон зүйлийг шаардах болжээ. Үүнтэй холбоотойгоор цаг хугацаа их шаардагдаж байна. Дагаад гадаад төлбөр, тооцоон дээр нэмэлт зардлууд их гарахаас аргагүй нөхцөл байдал үүсээд байгаа аж.

Ирэх 10 дугаар сарын хурлаар хэрвээ Монгол улсыг саарал жагсаалтад албан ёсоор зарлахаас сэргийлж Монгол Улс урьдчилан сэргийлэх бүхий л шаардлагатай арга хэмжээг авсан гэдгээ хэллээ.

Америкийн банкууд эхний ээлжинд өндөр шаардлага тавьж эхлээд байгаа нь тус улсын банкууд мөнгө угаахтай холбоотой асуудлаар өндөр хэмжээний торгуулийг олон удаа авсан учраас эрсдэлд маш эмзэг хандаж байгаа. Тухайн улсыг ямар нэгэн байдлаар эрсдэлтэй боллоо гэвэл шууд л тэр эрсдэлийг байхгүй болгох арга хэмжээ авч байгаа юм. Бусад улс орнууд үүнийг дагахгүй гэх баталгаа байхгүй.Цаашлаад Европын холбоо, бусад улсын банкууд ч бас ийм арга хэмжээ авахыг үгүйсгэхгүй.