Улс төр
“УИХ-д байгаа ёс зүйгүй, эрх зүйн чадамжгүй хүмүүсээр Үндсэн хуулийг өөрчлүүлж, Монголын төрөөр тоглуулахгүй”
УИХ-ын зургаадугаар сарын 6-ны чуулганаар өргөн барьсан Монгол Улсын Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт өөрчлөлтийн төсөл нь өөрөө Үндсэн хууль зөрчсөн хэмээн
“Ардын эрхт түр хурлын төлөө” ТББ-аас өнөөдөр мэдээллээ. Тодруулбал, Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахад зориулсан баталсан Зөвлөлдөх санал асуулгын тухай хууль нь Үндсэн хууль зөрчжээ.
Түүнээс гадна энэ удаагийн хуулийн өөрчлөлт нь хүлээгдэж байсанчлан өөрчлөлт авчрах бус өнгөц өөрчлөлт болсон хэмээн үзэж байгаагаа илэрхийллээ. Энэ талаарх “Ардын эрхт түр хурлын төлөө” ТББ-ын байр суурийг хүргэж байна.
“Хоёр шаттай парламенттай болж байж өнөөгийн үүссэд буй хүндрэлүүд арилна”
“Ардын эрхт түр хурлын төлөө” ТББ-ын Удирдах зөвлөлийн гишүүн Д.Чалхаажав:
Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудал бүхэлдээ хуулийн дагуу, нийгмийн бүх бүлгийн ашиг сонирхлыг илэрхийлсэн баримт бичиг байх ёстой. Тодруулбал, 2011 онд батлагдсан Монгол Улсын Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийн дагуу өөрчлөлт оруулах ёстой байтал 2017 онд УИХ Зөвлөлдөх санал асуулга, түүнийг зохион байгуулах тухай хууль баталж, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх заалт оруулсан. Тэр заалт нь Үндсэн хуулийн заалтуудыг зөрчсөн тул бид Цэцэд өргөдөл гаргасан бөгөөд хянан шалгах ажиллагаа үүсгээд явж байгаа. Ийм байдалтай байхад УИХ өчигдөр Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах төслөө өргөн барилаа.
Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага байгаа ч тэр өөрчлөлт нь төрийн дээд байгууллагуудын эрх мэдлийн хуваарилалт, харилцан уялдааг сайжруулж, хариуцлага тооцдог, хяналтыг сайжруулахад чиглэх ёстой байсан боловч хяналт, хариуцлагын тогтолцоог иж бүрэн тусгаагүй гэж бид үзэж байна.
Ядаж л хамгийн эхэнд 2007 оны дордуулсан долоон заалтыг өөрчлөх байсан. Үндсэн хуульд орох өөрчлөлт бидний хүсэн хүлээсэн төсөл болж чадсангүй. Хоёр шаттай парламенттай болж байж өнөөгийн үүссэд буй хүндрэлүүд арилна.
“Үндсэн хуулийн амин сүнсийг яаж үгүй хийж буйг мэдэрч, эсэргүүцэж ирсэн”
“Ардын эрхт түр хурлын төлөө” ТББ-ын тэргүүн Б.Пүрэвдорж
Зөвлөлдөх санал асуулга, түүнийг зохион байгуулах тухай хууль Үндсэн хууль зөрчиж байгаа гэдгийг бид хоёр жилийн өмнө тавьсан. Учир нь уг санал асуулгаар оруулж буй өөрчлөлтүүд нь өнөөдрийн Монголд үүссэн авлига хээл хахууль, хууль бус ажиллагаа, баялгийн тэгш бус хууваарилалт, хяналтгүй төрийг зогоож чадахгүй юм байна, иргэний хяналтыг төрд оруулж ирж, хямралт байдлыг зогсоох өөрчлөлт болж чадахгүй юм байна гэж үзээд асуудлаа тавьсан. Маргаан үүсэх үндэстэй гэж Цэц үзсэн байгаа.
Бид 2005 оноос Үндсэн хуульд судалгаа хийж, эрдэмтэн мэргэдтэй уулзасаны үр дүнд хоёр танхимтай парламентын засаглал бүхий шинэ Үндсэн хуулийг төслийг боловсруулж, 2017 онд нийт ард иргэддээ хүргэж, соён гэгээрүүлж, УИХ-аас дэвшүүлж байгаагаас өөр хувилбар байгаа юм шүү гэдгийг мэдрүүлэх зорилгоор ном гаргаад нийтэд хүргэсэн.
Энэхүү хуулийн төслөө Д.Лүндээжанцан, Г.Занданшатар, У.Хүрэлсүх нарт хүргүүлсэн. Тиймээс бид өчигдөр өргөн барьсан хуулийн төсөлтэй санал нийлэхгүй байгаа.
Бид АИХ-ын депутат, 1992 оны Үндсэн хуулийг батлалцаж байсан, хоёр нь Улсын бага хурлын гишүүнээр ажиллаж байсан тул Үндсэн хуулийн амин сүнсийг яаж үгүй хийж буйг мэдэрч, эсэргүүцэж ирсэн.
“Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах төслийг өргөн барьсан гишүүнд эрүү үүсгүүлнэ”
“Ардын эрхт түр хурлын төлөө” ТББ-ын Удирдах зөвлөлийн гишүүн Г.Нороврагчаа:
Монголын ард түмэн Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөс энэ хязгааргүй эрх мэдэл авсан, дураар дургидаг, идэж завшдаг хүмүүстэй хариуцлага тооцдог болох, хууль хүн бүрт тэгш үйлчилдэг болохыг л хүсэж байгаа. Гэтэл УИХ хуулийн өөрчлөлт нэрийн дор харин ч эрх дархаа бэхжүүлж байна. 2000 оны дордуулсан 7 өөрчлөлт хууль бус өөрчлөлт гэдгийг Үндсэн хуулийн цэц их суудлаараа шийдээд “Болохгүй” гэсэн байтал өнөөдрийг хүртэл өөрсдөө болно гээд явж байгаа нь Монгол Улс 2000 оноос хойш хууль бус төртэй явж байгааг баталж байна.
Дордуулсан долоон өөрчлөлтөөс ганцхан заалт дурдахад, бидний баталсан анхны хуулиар:
Үндсэн хуулийн 24.1-т УИХ-ын дарга, дэд даргыг УИХ-ын гишүүдийн дотроос нэр дэвшүүлэн, саналаа нууцаар сонгоно гэж байсныг
2000 онд өөрчилж, УИХ-ын дарга, дэд даргыг УИХ-ын гишүүдийн дотроос нэр дэвшүүлэн саналаа илээр гаргаж, УИХ-ын сонгуулийн дүнд бий болсон нам эвслийн бүлэг тус бүрээр УИХ-ын дэд даргыг сонгоно болгосон.
Эндээс нам эвслийн бүлэглэлийн дарангуйлалд орох эхлэл бий болсон. Монголын төр гаршгүй намаг балчигт шигдэж байна. Энэ балчгаас гарах арга нь Үндсэн хуулийн өөрчлөлт биш, иргэний хяналттай, хоёр танхимтай парламентын тогтолцоонд шилжих явдал гэдгийг бид хатуу хэлж байна.
Тиймээс УИХ-д байгаа, ялтны хэмжээнд хүрсэн ийм ёс зүйгүй, эрх зүйн чадамжгүй хүмүүсээр Монгол Улсын Үндсэн хуулийг өөрчлүүлж, Монголын төрөөр тоглуулахгүй. Мөн Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах санал асуулга нэрээр гаргасан асар их зардлыг буруутай этгээдээр төлүүлж, саяын хуулийн төслийг өргөн барьсан гишүүнд “Хууль бусаар төрийн эрхийг булаан авах” гэдэг зүйл анид хамаарагдана гэж үзэж, эрүү үүсгүүлэх зэргээр ширүүн тэмцэх болно.
Улс төр
“Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвээр улс орон даяар хичээл зааж байна
Монгол Улсын Их Хурал 2023 онд Бүгд Найрамдах Улсыг тунхаглаж, анхдугаар Үндсэн хууль баталсны 100 жилийн ойг тэмдэглэх тухай 64 дүгээр тогтоолыг баталсан билээ.
Уг тогтоолоор Үндсэн хуулиа эрхэмлэн дээдлэх үзэл санааг иргэдэд тайлбарлан таниулах ажлыг зохион байгуулахыг Ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлыг зохион байгуулах Ажлын хэсэгт даалгасан юм.
Монгол Улсын Их Хурлын 2023 оны 64 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэх хүрээнд Монгол орон даяар 21 аймаг, нийслэлийн өмчийн бүх хэлбэрийн ерөнхий боловсролын сургуулийн 2024 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдрийн эхний цагийн хичээлийг “Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвийн доор байгуулахаар шийдвэрлэсэн.
Энэхүү хичээлийг сурагчдад Үндсэн хуулийн ач холбогдол, Монгол Улсын үндсэн хууль, үндсэн хуульт ёсны хөгжлийг таниулж, тэдний үндсэн хууль, төрт ёсоо дээдлэх, эх оронч үзэл санааны төлөвшлийг дэмжих зорилгоор зохион байгуулах гэж байна. Улс орон даяар нэг зэрэг зохион байгуулах хичээлд ерөнхий боловсролын 885 сургуулийн 26.228 бүлгийн нийт 797.905 суралцагч хамрагдана.
Хичээл 2024 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 08.00 цагт эхлэх бөгөөд нийслэлийн 314, аймаг, сум, багийн 567, бусад 4 сургуулийн бага, дунд, ахлах ангийн сурагчид хамрагдах юм.
Бага ангийн сурагчдад заах хичээлийн агуулгад Үндсэн хуулийн тухай, Үндсэн хууль ба бидний эрх, эрх чөлөө, Үндсэн хууль ба бидний үүрэг гэсэн сэдэв багтсан бол, дунд ангийн сурагчидтай Үндсэн хууль гэж юу вэ гэсэн сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүлэхээс гадна Монгол улсын Үндсэн хууль, түүний бүтэц, баталсан түүх, хүний эрх, эрх чөлөө, иргэний үндсэн ба журамт үүргийн талаар тайлбарлан таниулахаар хичээлийн агуулгад тусгасан байна.
Ахлах ангийн сурагчидтай Монгол Улсын Үндсэн хууль бидний амьдралд яагаад тийм чухал вэ сэдвээр ярилцан, Монгол Улсын тусгаар тогтнол, Төрийн дуулал, хэн нэгнээс үл хамааран өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх чөлөө хийгээд, Үндсэн хуулиар олгогдсон бусад эрхийн талаар хэлэлцэнэ хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.
Улс төр
Боомтын сайд “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-ийн үйл ажиллагаатай танилцав
Улс төр
Дата, өгөгдлийн бие даасан байдлыг бүрдүүлнэ
Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү Канад Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд хатагтай Сандра Шуфани болон Канадын ГХЯ-ны Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийг хариуцсан худалдааны Ерөнхий төлөөлөгч Пол Топпил, Blackberry компанийн төлөөлөл Мааз Ясин нарыг хүлээн авч уулзлаа.
Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024–2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт хиймэл оюун, их өгөгдөл зэрэг дэвшилтэт технологийг бусад салбарт нэвтрүүлэх, инновац, гарааны бизнес эрхлэгчдийг дэмжих, хүний нөөцийг чадавхжуулах зэрэг үндэсний хэмжээний томоохон ач холбогдолтой арга хэмжээ, төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхээр тусгасан. Мөн Кибер аюулгүй байдал, цахим хөгжилд ихэд анхаарч, эрсдэлийн түвшнийг тодорхойлохоор олон байгууллагатай хамтран ажиллаж байна. Мэдээллийн технологийн хүний нөөцийг чадавхжуулах шаардлага их байгаа тул кибер аюулгүй байдлын чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэхэд Канадын их, дээд сургуулиудтай хамтрах, хамтарсан хөтөлбөрийг МУИС, ШУТИС дээр түшиглэн байгуулах чиглэлээр хамтран ажиллахыг хүсэж байна. Түүнчлэн цахим эдийн засгийг хөгжүүлэхэд анхаарч, Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл, инновацид түшиглэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг экспортлох нөхцөлийг бүрдүүлж, УИХ-аас хууль баталсан. Цаашид энэ салбарт хамгийн ээлтэй улс болохыг зорьж байна. 2027 онд Үндэсний хиймэл дагуулаа хөөргөж, сансрын эдийн засгийг хөгжүүлэх амбицтай байна. Мөн дрон туршилтын бүс байгуулах бэлтгэл ажилдаа орсон” хэмээн ярилаа.
Талууд хоёр улсын программ хангамж үйлдвэрлэгч хоорондын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, ялангуяа үүлэн тооцоолол чиглэлээр хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа илэрхийлэв. Хиймэл оюун, их өгөгдөл, машин сургалт гэх мэт орчин үеийн технологийг төрийн үйлчилгээнд ашиглах талаар xамтарсан төсөл хэрэгжүүлэх боломжийг судлан үзэхээ сайд Ц.Баатархүү илэрхийлэв.
Канадын ГХЯ-ны Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийг хариуцсан худалдааны Ерөнхий төлөөлөгч Пол Топпил “Канадын Засгийн газраас хоёр жилийн өмнө Энэтхэг, Номхон далайн бүс нутаг руу чиглэсэн стратегиа зарласан. Энэ хүрээнд тус бүс нутаг дахь улсуудтай харилцаагаа өргөжүүлэхийг хүсэж байна. Цахим аюулгүй байдал ардчилсан улсуудын хувьд олон сорилтыг дагуулж байна. Энэ чиглэлд Монгол Улсын Засгийн газартай хамтарч ажиллахдаа таатай байх болно. Мөн манай улсын Blackberry компани энэ чиглэлд найдвартай, дэвшилтэт технологийг Засгийн газруудад санал болгож байна” гэж онцоллоо.
Канад Улс нь мэдээллийн технологийн салбарт үндэстэн дамнасан компаниуд болон үндэсний хэмжээний олон компаниудтай. Тэдгээр компаниудыг дэмжин хөгжүүлэх чиглэлээр арвин туршлагатай аж.
“Blackberry” компанийн төлөөлөгч Мааз Ясин “Blackberry компани аюулгүй харилцаа холбоо, цахим аюулгүй байдлын чиглэлд анхаарч ажиллаж байна. Бизнесийнхээ үйл ажиллагааг цахим аюулгүй байдлыг хангахад чиглүүлж, дэвшилтэт технологийг хөгжүүлсэн. Энэхүү технологийг АНУ, GREAT 7, НАТО-тай хамтран ажиллаж байна. Улмаар Азийн цахим хөгжлийг түүчээлэгч улсуудтай хамтрахыг зорьж байна. Ингэхдээ Засгийн газруудад дата мэдээллийн бие даасан байдлыг санал болгож байгаа юм” гэж ярилаа гэж Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамнаас мэдээллээ.
-
Улс төр6 цаг өмнө
“Анхдугаар Үндсэн хуулийн мөн чанар, агуулга, ач холбогдол” сэдвээр улс орон даяар хичээл зааж байна
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Ой модны салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойн барилдаанд улсын начин Л.Энхсаруул түрүүллээ
-
Энтертайнмент7 цаг өмнө
Циркийн уран нугараач Э.Лхагва-Очир Алтан цомын эзэн боллоо
-
Энтертайнмент7 цаг өмнө
“Болор цом-42” наадамд оролцох найрагчдын нэрс тодорлоо
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Т.Даваадалай: Автомашины импортыг хязгаарлаагүй, улсын дугаар авах шалгуур үзүүлэлтээ л биелүүлэх ёстой
-
Улс төр6 цаг өмнө
Боомтын сайд “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-ийн үйл ажиллагаатай танилцав
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Аюулт үзэгдэл, ослын 115 удаагийн дуудлагаар үүрэг гүйцэтгэжээ
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Улс тунхагласны баяраар зарим хилийн боомтууд амарна