Улс төр
Д.Сумъяабазар: Шатахууны үнэ ирэх сараас дахиж нэмэгдэх хандлагатай байна

Шатахууны үнийн асуудлаар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар болон холбогдох албан тушаалтнууд Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанд өнөөдөр мэдээлэл хийлээ.
УУХҮ-ийн сайдын мэдээллийг товчлон хүргэж байна.
УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар: Олон улсын зах зээл дэх шатахууны үнийн өсөлт манай улсын шатахууны жижиглэн борлуулалтын үнэд нөлөөлж байна. Манай улс 100 хувь гадны улс орноос шатахуунаа авдаг. Дэлхийн зах зээл дээрх газрын тосны үнэ 2016 онд хамгийн доод хэмжээндээ хүрсэн бол энэ онд өсөлттэй байна. Ирэх сараас дахиж нэмэгдэх хандлагатай байна. Засгийн газраас дэлхийн зах зээл дээрх газрын тосны үнийн өсөлт, валютын ханшны өсөлттэй уяалдсан татварын бодлогыг тухай бүрт авч хэрэгжүүлж байсан.
Шатахууны онцгой албан татварыг гурван үе шаттайгаар бууруулж, үнийн өсөлтийг тодорхой хэмжээнд тогтвортой байлгаж чадсан.
Харин ОУВС-тай хамтран хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрийн хүрээнд улсын төсвийн алдагдлыг бууруулах зорилгоор шатахууны онцгой албан татварыг 2017 онд үе шаттайгаар нэмэгдүүлсэн. Гэтэл дэлхийн зах зээл дээрх үнийн өсөлттэй холбоотойгоор энэ оны нэгдүгээр сард Онцгой албан татварын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж зарим шатахууны татварыг тэгэлсэн. Үүнээс хойш ямар ч зохицуулалт хийгээгүй. Тиймээс нэг литр шатахууны үнэ 170 орчим төгрөгөөр нэмэгдсэн. Жил бүрийн аравдугаар сард дизель түлшний үнэ өсдөг. Энэ нь хавар буурдаг. Одоо бол өсөлтийн үе байна. Газрын тосны импортын үнэ өмнөх сартай харьцууулахад 45-80 ам.доллароор нэмэгдсэн байна.
2022 ОНЫ АРВАННЭГДҮГЭЭР САРД НЕФТЬ БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР АШИГЛАЛТАД ОРНО
Салбарын сайдын мэдээллийн дараа гишүүдийн асуусан асуулт хариултыг товчлон хүргэж байна.
УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү: Бид яагаад хуурамч шатахуун хэрэглээд байгаа юм бэ. Төр яагаад ямар ч бодлогогүй байгаа юм?
Ашигт малтмал газрын тосны газрын Газрын тосны салбарын асуудал хариуцсан орлогч дарга Ц.Эрдэнэбаяр: Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд 2017 онд тушаал гаргаж, хуурамч шатахууныг судлах ажлын хэсэг байгуулагдсан. Ажлын хэсгийн дүгнэлт 2018 оны зургаадугаар сард гарсан. Одоогоор Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Удирдлагын зөвлөлийн хуралд оруулах бэлтгэл хангагдаад байгаа. Шалгалтын хүрээнд таван аж ахуйн нэгжийг хамруулсан. Эрдэнэт хотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Петролеум продакшн”, Багахангай дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг “Ай Си Ай Си”, “Транс”, “Алтан оршихуй” компаниуд хамрагдсан. Ингээд зургаан чиглэлээр дүгнэлт гарч байгаа.
Лабораторийн шинжилгээгээр хоёр, гурван төрлийн бүтээгдэнхүүн стандартын шаардлагад хүрэхгүй байна гэж дүгнэсэн. Цаашид хилээр орж ирж байгаа нэмэлт бүтээгдэхүүнээс татвар авдаг байх хуулийн зохицуулалт хийх шаардлагатай байна.
УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат: Нийт орж ирж байгаа шатахууны хэдэн хувь нь жижиглэнгээр борлуулагддаг вэ. Бодлого байхгүй учраас үнэ саваад байгаа юм. ОХУ ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс татварынхаа хэмжээг нэмэх юм байна. Дахиад үнэ нэмэгдэх үү. Тамсагаас хэдий хэмжээний түүхий нефть гаргаж байгаа вэ. Гаргаж байгаа газрын тосныхоо тал хувьд нь шатахуун авах ёстой. Гэтэл маш бага авдаг. Яагаад ийм байгаа вэ. Түүхий нефть Хятад руу гаргаж байгаа улс Хятадаас хямд үнээр шатахуун авах боломжтой. Энэ яагаад ажил хэрэг болохгүй байна вэ. Сангийн яам, Уул уурхайн яамны хамтын ажиллагааг хангахын тулд ямар арга хэмжээ авах ёстой юм бэ?
УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар: Өсч байгаа эдийн засгаа тодорхой түвшинд барих гэж л Засгийн газар хичээж ажиллаж байгаа. Петро Чайна Дайчин Тамсагтай бүтээгдэхүүн авахаар ярьж байгаа. ОХУ татварын хуулиндаа өөрчлөлт оруулсан. Үүнээс өмнө хоёр талаас ажлын хэсэг гаргаад, үнийн зохицуулалт хийх, нөөцөө бүрдүүлэх тал дээр ажиллаж байна. Оруулж ирж байгаа шатахууны 40 орчим хувийг жижиглэнгээр борлуулдаг.
УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлан: Дорноговьт баригдаж байгаа шатахууны үйлдвэр хэзээ бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэх вэ. Жилд манай улс хэдэн ам.доллараар шатахуун авч байна вэ?
Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар: Роснефть компанитай урт хугацааны бодлого ярьж байгаа. 2022 оны арваннэгдүгээр сард нефть боловсруулах үйлдвэр ашиглалтад орно. Ирэх сард ТЭЗҮ-ээ хүлээж авна. Гуравдугаар сараас бүтээн байгуулалтаа эхэлнэ.
Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа: 2018 оны нэгдүгээр сараас эхлэн АИ80, АИ92-ын онцгой албан татварыг тэгэлсэн. Дизель дээр л онцгой албан татвар ногдуулсан. Хамгийн өргөн хэрэглээнийнх нь АИ80, АИ92 байгаа. Хамгийн багаар нь тэг болгосон. Гааль бол УИХ-аар тогтоосон таван хувийн татвараа авч байгаа.
Бид хуулийн болон татварын хувьд хамгийн том зохицуулалтаа хийсэн байгаа.
УИХ-ын гишүүн Д.Тэрбишдагва: Дэлхийн зах зээл дээр бензины үнэ хямд байхад манай нефть ипортлогчид яагаад үнээ буулгадаггүй юм бэ. Одоо нэмэгдэхээр дагаад нэмэх юм.
Гадны орнуудад дизель хямд байхад яагаад манайд илүү үнэтэй байгаад байна вэ. Түүнчлэн ОХУ ДУМ-ээсээ 2018 оны наймдугаар сараас эхлэн экспортын татварын 30-90 хүртэл хувиар нэмэгдүүлэх эрхийг Засгийн газартаа өгчихсөн. 2019 оны нэгдүгээр сараас эхлэн бензиний үнэ автоматаар нэмэгдэх нь харагдзаж байна. Тэгэхээр үүн дээр төрийн бодлогоор хэлэлцээр хийх боломж байна уу.
Мөн шатахууныг нөөцөд хадгалах асуудал чухал байна. Нефтийн үнэ байнга хямд байх юм шиг явсан. Одоо хадгалах сав байна уу. Ер нь цаашдаа нефтийн үйлдвэр ашиглалтад орох юм уу яах юм.
УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар: Нефть боловсруулах үйлдвэрийн ажил яг төлөвлөгөөний дагуу явж байгаа. Энэтхэг улсын Засгийн газар болон манай улсын Засгийн газар хооронд байгуулсан гэрээний дагуу нэг тэрбум долларт багтааж боловсруулах үйлдвэр барина.
Энэтхэг улсын “Экспорт импорт” банкны удирдлага манай улсын Гадаад хэргийн яам, төсөл хариуцаж байгаа компанийн удирдлагууд ирж уулзаад эцсийн байдлаар арваннэгдүгээр сарын 10 гэхэд ТЭЗҮ-ээ хийхээр болсон.
Газар шорооны ажил буюу бүтээн байгуулалтын үндсэн суурь ажлын гүйцэтгэл 40-50 хувьтай явж байгаа.
ОХУ-тай нефть боловсруулах үйлдвэр, дамжуулах хоолой тавих ажилд хамтарч ажиллахаар хэлэлцэж байгаа. Сая ОХУ-аас Роснефть компанийн удирдлагууд ирж уулзан, хийж хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөөгөө гаргаад явж байгаа.
Арваннэгдүгээр сарын 15 гэхэд энэ ажлуудын тодорхой болчих байх гэсэн төлөвлөгөөтэй байна. Дамжуулах хоолойн ажилд ОХУ аж ахуйн нэгжүүд оролцох сонирхлоо илэрхийлсэн.
УУХҮЯ-ны Түлшний бодлогын газрын дарга Ч.Чулуунбат: Дизель яагаад бензинээс үнэтэй зарагдаж байна вэ гэхээр дизель түлшинд онцгой албан татавар тавьж байгаатай холбоотой. Ийм учраас жижиглэн борлуулах үнэ нь өндөр байгаа.
Дэлхийн зах зээл дээр шатахууны үнэ хямд байхад манай хямдардаггүй гэж байна. Энэ нь тухайн үед онцгой албан татварын хувь хэмжээ өндөр байсан. Тиймээс жижиглэнгийн үнэ өндөр байсан.

Улс төр
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Хүүхдийн байгууллагын 100 жилийн түүхэн цаг хугацааны шинэ үечлэлийг өнөөдөр эхлүүлж байна

Монгол Улсад Хүүхдийн байгууллага, хөдөлгөөн үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойн баярыг “Хүүхэд-Хайр-Ирээдүй” сэдвийн хүрээнд орон даяар тэмдэглэж байна. Хүндэтгэлийн чуулга уулзалт Төрийн ордонд болж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 100 жилийн ойн баярын мэндийг Засгийн газар, Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийн нэрийн өмнөөс дэвшүүллээ.
Өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улстай бүх талаар хамт байсан НҮБ-ын Хүүхдийн сан, НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллагууд, ДЭМБ, Японы Хүүхдийг ивээх сан, Олон Улсын Хөдөлмөрийн байгууллага, Дэлхийн зөн, Азийн хөгжлийн банк, Дэлхийн банк, Европын холбоо, Гүүд Нейборс, Монголын Улаан загалмайн нийгэмлэг болон олон улсын хүмүүнлэгийн бусад байгууллагууд, Элчин сайдын яамдад онцгойлон талархал илэрхийлээд Хүүхдийн байгууллагын 100 жилийн түүхэн цаг хугацааны шинэ үечлэлийг өнөөдөр эхлүүлж байгааг онцлов.
1925 оны тавдугаар сарын 8 буюу 100 жилийн тэртээх энэ өдөр их зохиолч Дашдоржийн Нацагдорж 19 настайдаа “Хойчийг залгамжлагч багачуудын холбоо”-г санаачилсан нь Монголын хүүхдийн төлөө байгууллага, хөдөлгөөний эхлэл болсон. Тиймээс Хүүхдийн байгууллага, хүүхдийн хөдөлгөөн бол шинэ Монгол Улсын соёл, гэгээрлийн үндэсний сэргэн мандалтын нэгэн давалгаа болсон.
Монгол Улс эх орны дайны хүнд бэрх он жилүүд буюу 1940-өөд оноос анхны хүүхдийн зусланг байгуулж, 1951 онд Хүүхэд залуучуудын театр, 1957 онд Залуу байгальчдын төв станц, 1958 онд Монголын пионер сурагчдын ордон, 1969 онд Хүүхэд залуучуудын парк, 1975 онд Залуу техникчдийн ордон, 1978 онд Олон улсын “Найрамдал” төв зэрэг хүүхэд залуучуудын хөгжлийг дэмжсэн томоохон бүтээн байгуулалтуудыг хийсний зэрэгцээ өсвөр үеийнхний хүмүүжил, төлөвшлийг “Бүх нийтийн үйлс” болгож, хойч үедээ анхаарал хандуулж байсан түүхтэй.
1980-аад оны сүүлч, 1990-ээд оны эхэн үед өрнөсөн нийгмийн шилжилтийн нөлөөгөөр хүүхдийн байгууллага, хөдөлгөөний үйл ажиллагаа доголдсон ч төрөөс тавих анхаарал сулраагүй. Монгол Улс 1990 онд Хүүхдийн эрхийн тухай НҮБ-ын конвенцид нэгдэн орж, хүүхдийн эрхийг төрөөс хангах, хамгаалах үүрэг хүлээж, хүүхдийн төлөө үйл ажиллагааны үндэсний механизмыг бүрдүүлсэн. Улмаар 1995 онд Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийг байгуулж, 1996 онд анх удаа Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хуультай болж, хүүхдийн үндсэн эрхийг хангах эрх зүйн орчныг бүрдүүлсэн зэргийг Ерөнхий сайд цохон тэмдэглэв.
Засгийн газар 2026 оныг “Боловсролыг дэмжих жил” болгон зарлаж, Хүүхдийн төлөө үндэсний зөвлөл шинэчилсэн бүрэлдэхүүнээр хуралдаж, шаардлагатай байгаа 200 сургууль, цэцэрлэг, дотуур байрны асуудлыг 2026 оны төсөв болон төр хувийн хэвшлийн түншлэлээр бүрэн шийдвэрлэхээр болсон.
Өнөөдөр бид хамтдаа хүүхэд хамгаалал, хүүхдийн хөгжлийн цогц ажлын төлөвлөгөөг олон улсын байгууллагуудтай хамтарч боловсруулах, хүүхдийн төлөө хөрөнгө оруулалтыг төр, хувийн хэвшил, хөрөнгө оруулагчдын хамтын ажиллагаагаар нэмэгдүүлэх, хүүхдийн төлөө байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, ойлголцол, харилцан итгэлцлийн тогтолцоог сайжруулах, хүүхдийн оролцооны байгууллагыг чадавхжуулах, хүүхдийн сангийн үйл ажиллагааг ил тод, нээлттэй болгох, хүүхдийн шинжлэх ухаан, технологийн ордон, хүүхдийн спортын цогцолбор, хүүхдийн урлагийн ордон, дөрвөн улирлын хүүхдийн зуслан, хүүхэд гэр бүлийн хөгжлийн төвийг бүсчлэн байгуулах зэрэг олон асуудлыг эрэмбэлнэ.
Аль ч улс орны ирээдүй бол хүүхэд. Монголын ирээдүй болсон хүүхдийн төлөө зориулж буй сэтгэл зүрх, цаг хугацаа, хүчин зүтгэл, хамтын ажиллагаа, харилцан ойлголцол бол хамгийн үнэ цэнтэй хөрөнгө оруулалт юм. Тиймээс хүүхдийн хамгаалал, хөгжлийн хөрөнгө оруулалтын харилцааг оролцооны аргаар шийдвэрлэж, хүүхдийн төлөө байгууллагуудын их засвар, хүний нөөцийн асуудлыг цогц байдлаар шийдвэрлэх төлөвлөгөөг бас өнөөдөр хэлэлцэх шаардлагатай байгааг Ерөнхий сайд онцлов.
Хүүхэд бүр цэцэрлэгтэй, хүүхэд бүр сургуультай, хүүхэд бүр зуслантай, хүүхэд бүр хөгжлийн ордонтой байх ёстой. Үүний төлөө Засгийн газар, салбарын яам онцгойлон анхаарч ажиллаж байгааг Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Л.Энх-Амгалан энэ үеэр хэлсэн үгэндээ тодотголоо.
2025 онд Монголын хүүхдийн байгууллага, хөдөлгөөн үүсэж хөгжсөний 100 жил төдийгүй НҮБ-ийн Хүүхдийн эрхийн конвенцид нэгдэн орсны 35 жил, Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийг байгуулсны 30 жил давхар тохиож байна.
Улс төр
Монгол Улсад хүүхдийн байгууллага үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ой тохиож байна

Улс төр
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путин нар албан ёсны уулзалт хийлээ

Оросын Холбооны Улсын Ерөнхийлөгч В.В.Путины урилгаар Аугаа их Эх орны дайны ялалтын түүхт 80 жилийн ойн баярын арга хэмжээнд оролцож буй Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх, Оросын Холбооны Улсын Ерөнхийлөгч В.В.Путин нар албан ёсны уулзалт хийв.
Уулзалтын үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путинд болон ОХУ-ын ард түмэнд Аугаа их Эх орны дайны ялалтын түүхэн 80 жилийн ойн баярыг мэндийг Монголын төр засаг, ард түмний нэрийн өмнөөс өргөн дэвшүүллээ.
Монгол Улс, монголын ард түмэн дайны эхний өдрүүдээс эхлэн “Бүхнийг ялалтын төлөө”, “Бүхнийг фронтод” хэмээх урианы дор Зөвлөлтийн Улаан армид бүх талын буцалтгүй тусламжийг хүргүүлэхийн төлөө хичээн зүтгэж байсан нь Монгол, Оросын найрамдалт харилцааны түүхэн дэх хамгийн чухал үйл явдлуудын нэг байсныг түүхийн хуудаснууд харуулж буйг онцолж, Монгол Улсын Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн Аугаа их Эх орны дайны ялалтын 80 жилийн ойн ёслолын жагсаалд оролцож буйг тэмдэглэв.
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.В.Путин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх түүний урилгыг хүлээн авч Москва хотноо хүрэлцэн ирсэнд талархал илэрхийлж, Аугаа их Эх орны дайны хүнд жилүүдэд Монгол Улс, монголын ард түмэн Зөвлөлт Холбоот Улсад тусламж дэмжлэг үзүүлж байсныг ОХУ-ын төр засаг болон ард түмэн үргэлж өндрөөр үнэлж, чухал ач холбогдол өгч байдгийг тэмдэглэв.
Түүнчлэн, уулзалтын үеэр хоёр улсын Ерөнхийлөгч нар Монгол, Оросын уламжлалт найрсаг харилцаа болон худалдаа, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалт, хөдөө аж ахуй, эрчим хүч, тээвэр логистик, аялал жуулчлал, байгаль орчин болон хүмүүнлэгийн салбарын хамтын ажиллагааны өргөн асуудлаар санал солилцов.
Мөн Монгол, Оросын харилцаа, хамтын ажиллагааг цаашид ч иж бүрэн стратегийн түншлэлийн зарчмаар тууштай урагшлуулан хөгжүүлэхийн төлөө байгаагаа Төрийн тэргүүн нар онцлон тэмдэглэв.