УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооноос  өчигдөр /2022.03.29/  Хөгжлийн банкнаас санхүүжүүлсэн төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, үр дүн, түүнд хийсэн хяналт шалгалтын талаарх ерөнхий хяналтын сонсгол  хийлээ. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны дарга  Б.Баттөмөр Хөгжлийн банкны санхүүжүүлсэн төсөл хөтөлбөрт УИХ-ын ажлын хэсгээс хийсэн шалгалтын тайланг танилцуулсан юм.

Тэрбээр  “Хөгжлийн банканд нийтдээ 10 гаруй удаа хяналт шалгалт хийгдэж байсан ч зөрчил дутагдал арилахгүй хэвээр байна. Гэрээний дагуу эргэж төлөгдөх ёстой зээл нь 707.8 тэрбум төгрөг. УИХ-ын Ажлын хэсгээс явуулсан шалгалтын үр дүнд Чингис, Самурай, Евро бонд болон бусад эх үүсвэрээс 2012-2016 онд санхүүжилт авсан зөрчилтэй зээлдэгчдийг хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулах чиглэл өгсөн. Нийт 959.2 тэрбум төгрөгийн 29 чанаргүй зээлийг төлүүлэхээр шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Үүнд дараах  аж ахуйн нэгжүүдийг дурдлаа.

-ТОСК

-QSC

-Инсада Инстерн

-Ган хүдэр орд

-Дэд бүтэц инженеринг

 -Мон Лаа

-Эрд хул

Үүнээс гадна өнөөдр муу хэлүүлж нийгмийн адаг шаар болсон хэмээн хэлүүлдэг сэтгүүлчдэд Хөгжлийн банк жил бүр 720 саяас 1.2 тэрбум төгрөг зарцуулсан. Өөрөөр хэлбэл хХэвлэл мэдээллээр өөрийнхөө үйл ажиллагааг сурталчилахад зарцуулжээ гэсэн  Үндэсний аудитын газрын дүгнэлт гаргасан байна. Тэгвэл энд нэг үг дайя. Хэрэв ийм их хэмжээний мөнгө хэвлэл мэдээллийн салбарт орсон бол цалин бага, царай муутай муусайн худалдагдсан сэтгүүлчид  гэж хэлүүлэхгүй хэмжээний хөрөнгө оруулалт байлаа. Харамсалтай энэ мөнгө сэтгүүл зүйн салбарт орж ирээгүй гэдэг нь  тодорхой. Хэн ийм тайлан тооцоо хийснийг АТГ шалгаад үзэх хэрэгтэй байх. Үүнэас гадна Үндэсний аудитын газрын дүгнэлтээр  Улаанбаатар хотын А бүсэд МУИС-ийн байрыг  14 тэрбум төгрөгөөр  баригдсаныг  дүгнэвэл зардал хэтэрсэн гэж үзсэн аж.

УИХ-аас зохион байгуулсан Хөгжлийн банкны хяналтын сонсголын үеэр  тус банк нь  арилжааны банк санхүүжүүлэх боломжтой төсөлд зээл олгосныг зогсоож, томоохон төслүүдийг санхүүжүүлэх чиглэл өглөө. Өөрөөр хэлбэл, 20 тэрбум төгрөгөөс дээш үнийн дүнтэй зээлийн хүсэлтийг шийдвэрлэх чиглэл өгсөн юм. Үүнээс гадна ТУЗ-д өөрчлөлт оруулах, түүний  хараат бус дөрвөн гишүүнийг олон нийтээс нээлттэй сонгон шалгаруулж томилох чиглэл өгөв.

Хөгжлийн банктай холбоотой нийт гурван их наяд 206.5 тэрбум төгрөгийг нийт 74 зээлд олгосон байна.  Үүний нэг их наяд 747.3 тэрбум төгрөгийн зээл авсан  46 аж ахуйн нэгжийг хуулийн байгууллагаар шалгуулах ёстой гэсэн. Үүнээс 38 зээл буюу  нэг их наяд 177.4 тэрбум төгрөгийг  хуулийн байгууллагад шилжүүлсэн байна. Эдгээрээс анхан шатанд 10, магадлах шатанд 1, хяналтын шатанд 6, шийдвэр гүйцэтгэл дээр дөрвөн аж ахуйн нэгжийн зээлийн маргаан явж буй юм байна. Мөн АТГ-т 10, Эрүүгийн цагдаагийн газарт 3, Дүүргийн цагдаагийн газар 2 зээлийг шилжүүлжээ.

Хэлэлцүүлгийн үеэр Хөгжлийн банкны өнөөгийн удирдлагууд мөн зээлийн эргэн төлөлт, үр дүн, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар мэдээлэл өглөө.

Н.Мандуул : Хөгжлийн банкны 986 тэрбум төгрөгийн зээлийг  шүүхэд өгч төлүүлэх арга хэмжээ авна

/ Хөгжлийн банкны Гүйцэтгэх захирал /

-Хөгжлийн банкны зээлийн асуудал яригдаж эхэлснээс хойш нийтдээ 136.2 тэрбум төгрөгийн  эргэн төлөлт хийгдсэн. Хөгжлийн банкны зээл гарсан түүхийг харвал 2012 онд Ким Жан Жин захирлын үед 304 тэрбум, 2014-2015 он буюу Н.Мөнхбат захирлын үед 931 тэрбум, 2017-2018 онд Г.Батбаяр захирлын үед 536 тэрбум, Г.Амартүвшин захирлын үед 220 тэрбумын зээл тус тус гарсан. Эндээс хамгийн их чанаргүй зээл нь Н.Мөнхбат захирлын үед гарсан “Кью Эс Си”, “Хөтөл” ХХК-ийн 496.5 тэрбумын зээл бөгөөд ШШГЕГ, Засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр төлүүлэх шийдвэр гаргасан. Мөн төрийн өмчит компаниудын авсан 762.6 тэрбумын зээлийг Засгийн газарт шилжүүлэх, бусад буюу 986 тэрбумыг шүүх хуулийн байгууллагатай хамтран төлүүлэх арга хэмжээ авна гэв.

Энд бичээд байвал Хөгжлийн банк тойрсон олон олон хөгжилтэй дүрийг УИХ-ын гишүүд бүтээсэн. Тэр бүгдийг тоочоод бичээд байвал манай сонины зай талбай хүрэлцэхгүй нь ойлгомжтой . Ямар ч байсан Хөгжлийн банкны хөгийн түүхийн зах зух нь энэ. Өөрөөр хэлбэл өөрсдөө тус банкнаас зээл аваад түүнийгээ шалгана, мөр зэрэгцэн “тулалдаж” буй нөхдөө илчилж далан булчирхайг нь тоочно гэдэгт итгэл нэгэнт төрөхгүй. Гэхдээ яахав бага ч гэсэн дэвшил гарлаа. Хөгжлийн банк Монгол Улсын хөгжлийн төлөө урагшаа. Муу, сайн бүхнээ даван туулж цаашид шударга зарчмаар, хуулийн хүрээнд ажиллах болтугай л гэж хэлье  дээ.

Монголын их зохиолч Ч.Лодойдамба гуайн Тунгалаг тамир романы гол дүрийн эзэн өнөөгийн зах зээлийн эдийн засагчийн ухаан жагссан Итгэлт баян “ Манай хошууны булхайг уудлаад уудлаад барахгүй дээ. Энэ дэмий яриаг яахав” гэдэг дээ…  Энэ үгээр өндөрлөе. Цаашид мэдээлэл үргэлжлэх буй заа…