Нийгэм
Б.Төмөрбаатар: Эдгээр тамга бол манай хаадыг төлөөлөх маш үнэ цэнтэй өв
“Чингис хаан” музейн урд ханад байрлуулсан Их хаадын тамганы талаар хүмүүс багагүй шүүмжлэлтэй байгаа. Тэгвэл энэ тамгыг урласан Монголын урчуудын эвлэлийн ерөнхийлөгч асан, зураач Б.Төмөрбаатараас тодрууллаа.
Цахим сүлжээгээр Чингис хааны музейн барилгад байршуулсан Их хаадын тамганы талаар олон нийт буруу ойлголттой байна та энэ талаар тайлбар өгвөл?
-Эрт дээр үеэс Монгол овог, аймаг бүр өөрийн гэсэн тамгатай байсан. Чингис хаан төр барьж байх үедээ овог аймгуудыг нэгтгэн тамгыг оноож өгч байсан. Музейн хананд байршуулсан тамгануудын хамгийн эхэнд Өгөдэй хаан, Гүег хаан, голд Чингис хааны онгин тамга, Мөнх хаан, Ариг бөх гэсэн таван хааны тамга бүтээгдсэн байгаа. Зураач энэхүү саналыг гаргаснаар эрдэмтдийн зөвлөл хэлэлцэн баталгаажуулсан.
Эдгээр тамганууд нь бүгд археологийн олдворууд мөн үү? Тухайн цаг үед хэрэглэж байсныг хэрхэн тогтоосон бэ?
-Эрдэмтэн судлаач нарын баталгаажуулснаар аль нь ямар хааны тамга гэдгийг тогтоож байгаа. Хамгийн гол хаадын өөрсдийнх гаргаж байсан зоосон дээр тамга болон нэр нь байдаг. Чингис хааны музейн хананд байршуулсан тамга дээрх дүрслэлүүд нь сүүлийн үед олдсон археологийн үнэт олдворуудын нэг юм. Бид бүх зүйлийг Хятадтай холбож ойлгож болохгүй. Гэтэл Монгол Улс өөрөө дэлхийг нэгтгэж байсан том гүрэн шүү дээ. Тийм ч учраас манай уламжлалт соёл урлаг их том хүрээг хамардаг. Энэхүү музейн хананд байршуулсан тамга нь зөвхөн Монгол Улсаас олдсон дүрслэлүүд юм. Эдгээр дүрслэлүүдийг бид өөрийн болгож авах нь хамгийн чухал. Бидний нүдэнд дасал болоогүй дүрсүүд гараад ирэхээр манайхан их цочирдож байх шиг байна. Энэ бол манай Монгол Улсын өв соёл мөн.
Эдгээр Их хаадын тамгыг заавал байршуулах шаардлагатай байсан уу?
-Миний хувьд барилгын чимэглэлийн чиглэлээр Ленинградад сурч ирсэн хамгийн сүүлийн хүн. Монголын алдарт архитектур Балдан энэ барилга дээр хамтарч ажиллах санал тавьсан. Бидний хувьд Чингис хааны музейн дотоод интерьер засалд ч оролцож байсан. Соёлын яамнаас биднийг хий гэж хэлээгүй. Мэргэжлийн үүднээс музейн гадна заавал байх ёстой чимэглэл гэж энэхүү тамгыг үзсэн. Музей байгуулах ажлын хэсэгт олон санал, хувилбар дэвшүүлсний үндсэн дээр энэ хувилбар батлагдсан.
Их хаадын тамгыг хийхэд хэчнээн урчууд хамтран ажилласан бэ?
-Энэ тамгыг урлахад 6-7 барималч, 5-6 дархад хамтран жил гаран хугацаанд хийж бүтээсэн. Олон нийтийн шүүмжлэлийг сонссон. Монголчуудын хувьд өөрсдийн түүхийн талаар бага мэдлэгтэй гэж бодсон. Миний хувьд эрдэмтдийн судалгаан дээр үндэслэн Их хаадын тамгануудаар хоёр ч удаа үзэсгэлэн гаргаж байсан. Эдгээр тамга бол манай хаадыг төлөөлөх маш үнэ цэнтэй өв мөн. Хаадын тамганы талаар олон судалгаа бий. Шинжлэх ухааны археологийн судлаачид судалсан боловч олны хүртээл болоогүй. Мөн Чингис хааны музейн дотор эдгээр тамгануудын тайлбар түүхийг нэг бүрчлэн тавьсан байгаа.
Нийгэм
“Сүүн дархлаа” төсөлд 19300 хүүхдийг хамруулж байна
Хүүхдийн хэвийн өсөлт, хөгжлийг дэмжих, бие махбодын дархлааг сайжруулах зорилгоор нийслэл болон дүүргийн санхүүжилтээр “Сүүн дархлаа” зорилтот төслийг нийслэлийн ерөнхий боловсролын 12 сургуульд хэрэгжүүлж байна.
Төслийн хүрээнд 19300 суралцагчийг хамруулан 7 хоногийн 2-3 өдөрт тогтмол сүү өгч эхэллээ.
Ингэснээр хүүхдийн бие махбодын дархлаа, эд эс, ясны хэвийн өсөлт хөгжилтийг дэмжин, тархи, мэдрэлийн үйл ажиллагааг сайжруулах ач холбогдолтой юм.
Төслийг хэрэгжүүлснээр суралцагчийн дархлаа сайжирч, сурах идэвх нэмэгдэнэ гэж үзэж байна. Мөн тандалт судалгааг хийж, цаашид төслийг хэрхэн хэрэгжүүлэх талаарх хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлох аж.
Түүнчлэн хүүхдийн бие махбодын өсөлт хөгжилд зайлшгүй шаардлагатай үл орлогдох амин болон тосны хүчил, аминдэм А, С, Д, В12, рибофлавин, кальци, фосфор, кали, магни, цайр зэрэг чухал шимт бодисын хэмжээ нэмэгдэж, шүдний өвчлөл буурах ач холбогдолтой.
Төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа сайжирч, сүү үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжид бодит дэмжлэг болно гэж Нийслэлийн Боловсролын газраас мэдээллээ.
Нийгэм
Бэлчээрийн ургамлын ургалт нийт нутгийн 10 орчим хувьд цухуйгаагүй байна
Бэлчээрийн ургамлын ургалтын байдал дөрөвдүгээр сарын 30-ны байдлаар нийт нутгийн 10 орчим хувьд цухуйгаагүй.
Архангай, Улаанбаатар, Дундговийн нийт, Увс, Говь-Алтай, Завхан, Баянхонгор, Өвөрхангайн ихэнх, Баян-Өлгий, Ховд, Төв, Өмнөговь, Дорноговь, Сүхбаатарын зарим сумдын нутгаар муу буюу ургамал цухуйсан боловч мал идэх боломжгүй.
Дорнодын нийт, Хөвсгөл, Дархан-Уул, Хэнтийн ихэнх, Увс, Булган, Сэлэнгэ, Төв, Өмнөговийн цөөн сумдын нутгаар хэвийн, бусад нутгаар дунд байна.
Энэ арав хоногт агаарын температур ихэнх нутагт олон жилийн дунджийн орчим буюу түүнээс 1.1-4.0 градусаар хүйтэн. Дорноговь, Сүхбаатар, Дорнодын ганц нэг сумдын нутгаар 1.1-2.2 градусаар дулаан, хур тунадас нийт нутгийн 80 орчим хувьд олон жилийн дунджийн орчим буюу түүнээс ахиу, 20 гаруй хувьд дунджаас бага орсон байна.
Нийгэм
“Учиртай гурван толгой” дуурийг Д.Сүхбаатарын талбайд тоглоно
Тулгар төрийн 2233, Их Монгол Улсын 818, Үндэсний эрх чөлөө, Тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 113, ардын хувьсгалын 103 жилийн ойн Үндэсний их баяр наадмын хүрээнд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатарын санаачилгаар Монголын анхны дуурь болох Б.Дамдинсүрэн, Б.Смирнов нарын “Учиртай гурван толгой” дуурийг 2024 оны долоодугаар сарын 10-ны 21:00 цагаас Д.Сүхбаатарын талбайд тоглож, иргэд, жуулчдын хүртээл болгоно.
Тус дуурийг Д.Сүхбаатарын талбайд тоглох болсонтой холбогдуулан гол дүрүүдийн сонгон шалгаруулалтыг зарлалаа.
Дуурийн Юндэн, Балган, Нансалмаа, Хоролмаа, Худалдаачин, Бүүвэйч нарын дүрд тоглох уран бүтээлчдийг шалгаруулж, гол дүрд тоглох эрх олгохын зэрэгцээ нийт 100.000.000 төгрөгийн мөнгөн шагналаар шагнана.
Шалгаруулалтыг Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар байгуулсан Ажлын хэсгийн баталсан журмын дагуу зохион байгуулах бөгөөд оролцогчдыг энэ сарын 20-ны өдрийг хүртэл Улсын Дуурь бүжгийн эрдмийн театрт бүртгэнэ.
-
Нийгэм23 цаг өмнө
“Учиртай гурван толгой” дуурийг Д.Сүхбаатарын талбайд тоглоно
-
Улс төр19 цаг өмнө
Л.Оюун-Эрдэнэ: Засгийн газар “20 минутын хот” концепцийг хэрэгжүүлэх эрхзүйн цогц реформыг УИХ-д өргөн барьж байна
-
Нийгэм19 цаг өмнө
“Сүүн дархлаа” төсөлд 19300 хүүхдийг хамруулж байна
-
Нийгэм22 цаг өмнө
Бэлчээрийн ургамлын ургалт нийт нутгийн 10 орчим хувьд цухуйгаагүй байна
-
Улс төр19 цаг өмнө
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Ахмад настны үндэсний төвд ажиллалаа
-
Улс төр23 цаг өмнө
Ахмад настны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл өргөн мэдүүлэв
-
Улс төр23 цаг өмнө
НББХ: Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ
-
Улс төр17 цаг өмнө
БСШУСБХ: Соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуулийн төслийг дэмжлээ