Гадаад хэргийн сайд асан Л.Эрдэнэчулуун гуайтай ярилцлаа. Бидний яриа нийгмийн анхаарлын төвд байгаа ШХАБ болон гадаад бодлоготой холбоотой асуудлын хүрээнд өрнөв.

-Нийгмийн анхаарлын төвд байгаа Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага /ШХАБ/-аас ярилцлагаа эхэлье. Энэ байгууллага байгуулагдаж байсан түүх, шалтгааныг эргэн саная. Тухайн цаг үед та Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаадын бодлогын зөвлөх байсан байх аа?

-Тийм ээ. Анх 1996 онд “Шанхайн тав” нэртэй бүлгэм байгуулагдаж байсан.Түүнд Орос, Хятад, Казахстан, Киргизстан Тажикстан зэрэг орон нэгдэж байсан. Тухайн үед энэ таван улс цэргийн салбарт итгэлцлээ бэхжүүлэх, хил орчмын бүс нутагт цэргийн хүчийг хорогдуулах, цэрэг хүчний маргаантай асуудлаа зохицуулах зорилготой байсан. Дараа нь 2001 онд Узбекистан улс нэгдэн, тэр үеэс “Шанхайн тав” биш, Шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага гэсэн нэртэй болсон. Өнөөдөр энэ байгууллага дүрэм, журам, хөтөлбөр гээд олон баримт бичиг батлаад явж байна. Үйл ажиллагаа нь ямар чиглэлээр явах нь тодорхой болсон. Манайхны зарим нь ШХАБ бол улс төр, цэргийн эсвэл, бараг л НАТО, хуучин Варшавын гэрээний байгууллага болох төлөвтэй гэж ярьж байна. Гэтэл байдал тийм биш. Энэ байгууллага дүрэмдээ цэрэг, улс төрийн эвсэл болохгүй гэж тов тодорхой тусгасан байгаа шүү дээ. Хэрвээ эсвэл бол Монгол Улс ШХАБ-ын гишүүн болж болохгүй нь тодорхой шүү дээ. Учир нь манай гадаад бодлогын үзэл баримтлалд Монгол Улс эвсэлд нэгдээгүй орон гэж биччихсэн байгаа. Манайх эвсэлд үл нэгдэх хөдөлгөөний гишүүн. Тиймээс эвсэлд нэгдэх ёсгүй. Цагаан дээр хараар бичсэн хууль, дүрмийг бүх гишүүн орон дагах ёстой.

-Манай улс ШХАБ-д 2004 онд ажиглагчаар элссэнээс хойш 15 жил болжээ. Өнөөдөр харин ажиглагчийн статусаа ахиулж, ШХАБ-ын бүрэн эрхт гишүүнээр шинээр элсэх үү, эс элсэх үү гэдэг хэлэлцүүлэг өрнөж байна. Та мэргэжлийн хүний хувьд энэ асуудалд хэрхэн хандаж байна вэ?

-Миний хувьд өнгөрсөн жилээс энэ сэдэв яригдах үед хэвлэл мэдээллээр нэг бус удаа өөрийн байр сууриа илэрхийлж ирсэн. Ер нь Монгол Улс ШХАБ-д элсэх хэрэгтэй. ШХАБ гэдэг олон улсын байгууллагад элсэхгүйгээр Монгол Улс цаашаа хөгжих тухай ярих ч хэрэггүй. Миний бие Гадаад хэргийн сайд байхдаа Монгол Улсыг энэ байгууллагад ажиглагчаар элсүүлж байлаа. Зүгээр байж байгаад ийм шийдвэр гаргадаггүй юм. Олон талаас нь судалж, гол орнуудтай яриа хэлэлцээ хийсний үндсэн дээр ийм шийдвэр гаргасан. Манай улсыг анхаасаа бүрэн эрхт гишүүнээр элсүүлэх сонирхолтой байсан. Бидний хувьд энэ байгууллага шинэ байсан учраас хөгжлийн замыг тэр болгон бүрэн харах боломжгүй байсан. Тиймээс эхлээд ажиглагч больё, дараа нь гишүүнээр элсэх үү, үгүй юү гэдгээ шийдэхээр болсон. Үүнээс хойш 15 жил өнгөрчээ. Энэ хугацаанд олон улсын энэ байгууллагад элсэх үү, үгүй юү гэдэг санал дүгнэлтээ гаргах бүрэн бололцоотой байсан гэж бодож байна. Энэ хугацаанд манайх бүх л дээд хэмжээний уулзалтууд нь орсон санагдаж байна. Дээд хэмжээний уулзалтуудад оролцсон манай төр засгийн тэргүүнүүд энэ байгууллагын зорилго чиглэлийн талаар тодорхой мэдээлэлтэй болсон байж таараа шүү дээ.