Хар тамхи гэх энэ үгийг цочирдон хүлээн авдаг байсан Монголчууд одоо дасал болж, үгсийн сандаа энгийн хэрэглээ болгожээ. Энэ бол аюул юм. Бүгд л хар тамхи аюултай гэдгийг мэддэг. Тэгсэн мөртлөө л хар тамхинд донтогсдын тоо улам бүр нэмэгдсээр байна.

Ер дөө долоохон жилийн өмнө “Бид хар тамхи тээвэрлэгч орон болжээ” гэх нийтлэлээ бичиж байж. Гэтэл одоо бид хар тамхи хэрэглэгч орон болон хувирсан байна. Үнэхээр хамарсалтай, гайхаж балмагдмаар, цочирдож хүлээн авмаар тоо баримтуудыг хууль хяналтын байгууллагаас өдөр бүр шахуу зарлах боллоо. Хар тамхинд нэгэнтээ донтвол эдийн засаг болоод эрүүл мэндээрээ шууд л хохирч эхэлдэг. Гэвч эдийн засгийн ямарч чадваргүй өсвөр үе, залуучууд энэ хорт зүйлд ихээр донтож байгаа нь Монгол Улсын ирээдүйг тун бүрхэг харагдуулж байна.

Хар тамхи хэрэглээнд хэрхэн нэвтэрсэн бэ

Одоо л энэ аюулт зүйлийг хэрэглэдэг болчихоод байгаа юм биш. Монголчууд Манжийн дарлалд байх цаг үед залуус хар тамхинд толгойгоо мэдүүлж, мансууралд автсан байсан. Бүр манайд олсны төрлийн хар тамхины ургамал тариалдаг байсан тухай эх сурвалжууд өгүүлдэг. Гэхдээ л бид олонхоороо татгалзаж чадсан юм. Олонх гэдэг нь цөөн хэрэглэгч үлдсэн гэсэн үг юм. Тэд энэ үедээ хагас нийлэгжүүлэх аргаар гаргаж авсан мансууруулах төрлийн бодисыг бага хэмжээгээр хууль бусаар хил нэвтрүүлж хэрэглэдэг байлаа. Энэ үед “хар тамхи” гэх үгийг сонссон Монголчууд цочирддог байсан юм.

Гэтэл өнөөдөр ашиг орлого олох зорилгоор тээвэрлэж, зарж, залуу үеийг албадан хамруулж, идэвхтэй хэрэглэгч болгож байна.

Бид хоёр их гүрний дунд буюу олон сая хар тамхинд донтогсдын дунд амьдарч байна. Тиймээс хар тамхины тээвэрлэлт манай улсыг олон жилийн туршид дайрч өнгөрсөөр л байгаа. Энэ тээвэрлэлтэд хяналт тавьж, зохицуулах боломж тун хомс юм. Хар тамхитай холбоотой хамгийн хүнд ял шийтгэлтэй Хятад улс энэ асуудлыг шийдвэрлэж, зохицуулж чадахгүй халдварт өвчин шиг тархсаар манай улс хилийн цаана идэвхтэй борлуулалтын сүлжээг бий болгочихлоо. Бидний өдөртөө хэдэн зуун мянгаараа зорчдог БНХАУ-ын Эрээн хотод мансууруулах бодисын хэрэглээ газар авч, үүнийг дагасан биеэ үнэлэлт, хүний наймаа цэцэглэн хөгжиж байна. Оросын холбооны улсад ч ялгаагүй хар тамхины худалдаа, хэрэглээ газар авч, энэ төрлийн худалдаа эрхлэгч гэмт бүлэглэлүүд төрийн үйл ажиллагаанд хүртэл оролцох болсон тухай олон эх сурвалжийн мэдээллээс харж болно.

Ийм нөхцөлд манайх шиг буурай орон, мэдлэг, мэдээлэл дутмаг залуу үед хар тамхинд татагдан орохоос аргагүй юм. Гэвч биеэ өмгөөлөх шалтгаан биш.

Хар тамхийг хэн хэрэглэж байна вэ?

Хар тамхи мансууруулах төрлийн бодистой холбоотой гэмт хэрэгт холбогдогчдын 80 хувь нь 18-34, 40 хувь нь 19-25 насныхан байна. Энэ нь Монгол хүний удмын сан, Үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлж байгаа маш том аюул юм. Эдгээр залуус мэдээлэлгүй, мэдлэггүй дээ бус харин бусдын нөлөөнд автаж байна гэж дүгнэхээр. Өөрөөр хэлбэл асар их эрсдэл, хөрөнгө мөнгө зарлагадаж, оруулж ирсэн хар тамхиа хэрэглэгчтэй болгохын тулд залуу үеийг уруу татах замыг борлуулагчид сонгож байна.

2017 онд цагдаа, сурагчдын холбоо, хар тамхи мансууруулах бодисоос иргэдийг хамгаалах нийгэмлэг хамтран 1000 гаруй хүүхдээс судалгаа авахад 26 хувь нь мансууруулах төрлийн бодис “хэрэглэдэг” гэж хариулсан байна. Мөн өсвөр насны 130 гаруй мянган хүүхэд ямар нэгэн байдлаар хар тамхи хэрэглэж үзсэн гэж хариулжээ.

Хар тамхи хэрэглэж байгаа хүүхэд, залуусыг ар гэрийнхэн нь тодорхой түвшинд мэдэж байдаг. Гэвч бага дээр нь асуудлыг шийдвэрлэхийн оронд асуудал улам бүр даамжирсан, донтолж гүнзгийрсэн үед мэргэжлийн байгууллагын туслалцааг хүсэх нь элбэг байна. Энэ нь эрт илрүүлж, эмчлэх, сэргийлэхэд хүндрэл учруулдаг гэж албаныхан тайлбарлалаа.

Одоо манай улсад 8000 орчим байнгын хар тамхи хэрэглэгч бий гэсэн тоон мэдээ байна. Хуулийнхны нэг хүний ард 4-5 хүн байдаг гэж тооцоолсон. Тэгэхээр Монголд 40 мянга гаруй хүн хар тамхи хэрэглэж байна гэж ойлгож болохоор. Мөн эдгээр хүмүүст хар тамхи худалдан борлуулдаг бүлэг этгээд ч бас бий гэдгийг энэ тоо илэрхийлж байна.

Хууль бус зүйл учраас худалдан борлуулалт, хэрэглээ зэрэг нь бүгд нуугдмал байдалтай өрнөнө. Тиймээс хуулийнханд хяналт тавих, сэргийлэх боломж хомс байдаг болов уу.

Хэрхэн сэргийлэх вэ

Одоо хуулийн тогтолцоог өөрчлөх, ялыг нэмэгдүүлэх гэсэн ганц л гаргалгаа харагдаж байна. Манайд хар тамхитай холбоотой, олон хүнийг баривчлан саатууллаа гэдэг ч яг ямар ял оноож, хэрхэн шийтгэсэн талаарх мэдээлэл дутмаг байдаг. Үүнээс болоод магадгүй ял шийтгэл нь хөнгөн учраас хар тамхины хэрэгт холбогдох сэдэл олон нийтэд төрдөг юм уу гэж хардахад хүргэж байна.

Мөн гаднаас хар тамхи, мансууруулах бодис ихээр орж ирж байгаа учраас хил гаалийн хяналт шалгалтыг сайжруулах, орчин үеийн тоног төхөөрөмжөөр хангах асуудлыг онцгойлон анхаарах цаг болсон. Өмнө нь хар тамхийг боломжтой мөнгөтэй айлын хүүхэд л хэрэглэдэг гэсэн ойлголт байсан бол одоо бүх давхрагыг хамарч байна. Эндээс төрийн хяналт л хэтэрхий сулбагар байна гэж харахаар өөр арга алга.

Хар тамхины хор хөнөөлийг хүүхдүүдэд алхам тутамд нь мэдрүүлж, ухуулга сурталчилгаа хийх хэрэгтэй. Эцэг эхчүүдэд ч анхааруулга хүргүүлж, хариуцлагын тогтолцоог чангатгах нь зөв. Хэдхэн төрийн бус байгууллагад энэ асуудлыг нялзаагаад орхих бус улсаараа, нийтээрээ хөдлөхгүй бол хар тамхи хэмээх тахал үр хүүхдүүдийг минь нөмөрч, эх орны тэнгэрт бараан хар үүл тунарал хуралдаж эхэллээ.

Жич: Төрд байгаа, төрийн хүнтэй хамаарал бүхий хар тамхичид, түүнийг худалдан борлуулагчдаа яаралтай цэвэрлэнэ үү, Ерөнхийлөгч өө, Ерөнхий сайд аа, УИХ-ын дарга аа, УИХ-ын гишүүд ээ !!!