Оны 116 дахь өдөр, Шинэ он хүртэл 249 хоног үлдлээ

Өдрийн баяр

Оюуны өмчийн дэлхийн өдөр

Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын (World Intellectual Property Organization, WIPO) 1999 оны аравдугаар сарын ерөнхий ассамблейн хуралдаанаар жилийн бүрийн энэ өдрийг тэмдэглэж байх шийдвэр гаргасан юм.

АНУ-д “Мод суулгах баяр” тохиож байна

Уг баярыг Небраска мужийн захирагч, Америкийн газар тариалангийн сайдаар ажиллаж байсан Д.Стерлинг Мортон ацтекуудын хүүхэд төрөхөд мод суулгах уламжлалаас аван санаачилсан гэдэг. Мод суулгах анхны өдөр 1874 онд болоход түүний санаачлагаар Небраска мужид 12 сая мод тарьжээ. Хорин жилийн дараа тэнд 350 сая суулгац ургаж байлаа. Дараа нь мужуудад энэ арга хэмжээ түгэж хүүхдүүд хүртэл энэ ажилд татагдан оролцох болжээ. ХХ зуунаас Ойн өдрийг Герман, Энэтхэг, Солонгос, Хятад зэрэг орнууд тэмдэглэх болсон байна. Энэ өдрийг дөрөвдүгээр сарын сүүлчийн баасан гарагт эсвэл Дэлхийн өдрөөр тэмдэглэх болжээ.

Мод суулгах энэ өдөр интернэтээр дамжуулан америкчуудаас ямар модыг үндэсний гэх вэ гэсэн асуулга явуулахад уг уралдаанд зургаан муж улсын болон нийслэл хотын Колумб тойргийн бэлгэдэлд байдаг царс мод ялсан байна.

Чернобылийн сүйрлийг дурсах өдөр

1986 оны 4 сарын 26-ний шөнө 1 цаг 23 минутад Чернобылийн АЦС-ийн 4-р блокт дэлхийн түүхэнд гарсан хамгийн том цөмийн аваар гарсан юм. Уг шөнө АЦС-т нэмэлт эрчим хүч гаргаж авах туршилт хийж байжээ. АЦС-т дэлбэрэлт болох үед агаарт 190 тонн цацраг идэвхит бодис алдагдсан байна. Цөмийн хөдөлгүүрт байсан 140 тонн цацраг идэвхит түлшний 8 тонн нь гадаад орчинд тархсаныг хожим тогтоосон юм. АЦС-д дэлбэрэлт болсоноос хойш 14 хоногийн турш түймэр дэгджээ. Энэ үеэр ч өөр хорт бодис агаарт цацагдсаар байсан юм. Чернбылийн орчимд байсан хүмүүс Хиросимо хотод дэлбэрсэн атомын бөмбөгнөөс 90 дахин их цацрагийн хордлогод орсон байна. Дэлбэрэлтийн үеэр 30 км-ын эргэн тойрон газар цацраг идэвхит бодист хордсон байна. нийт 160 мянган квадрат км талбай химийн бодист хорджээ. Украин улсын хойд хэсэг, Беларусь, Оросын баруун хэсэг цацрагт хорджээ. Нийт хордсон 60 мянган квадрат км газар нутаг дээр 2,6 сая хүн амьдарч байлаа.АЦС дэлбэрсэний дараа 4 сарын 27-ний өдрийн 14 цагт Украины Припять хотын бүх оршин суугчдийг нүүлгэн шилжүүлэх ажил эхэлсэн байна. 3 цагийн дотор Припять хотоос 45 мянган хүнийг гаргажээ.

1986 оны 11 сарын 30-нд дэлбэрсэн 4-р блокийн дээгүүр битүү саравч барих ажил эхэлжээ. Албан ёсны баримт бичигт энэ төслийг “Нуувч” гэж нэрлэсэн байна. харин дэлхий даяараа энэ төслийг “Саркофаг” гэжээ. Саркофаг доор 180 тонн бага баяжуулсан уран-235, 70 мянган тонн цацраг идэвхит металл, бетон хавтангууд, 35 тонн нийт 2 сая кюри цацраг идэвхит тоосонцор байгаа. 2016 онд “Саркофаг”-ийн ашиглалтын хугацаа дууссан. Хэрвээ саркофаг нурвал дахин цацраг идэвхит бодис гадагш алдагдах эрсдэлтэй юм. 1993 оны намар АЦС-ын 2-р блокийг, 1996 оны 12 сарын 1-нд 1-р блокийн хөдөлгүүрийг зогсоожээ. 2000 оны 12 сарын 6-нд АЦС-ын 3 дахь блокийн хөдөлгүүр эвдэрч зогссон байна.

Чернобылийн цацраг идэвхит бодис зөвхөн Европт ч биш Канад, АНУ, Японд бүртгэгдсэн байв. Цацраг идэвхитийн бохирдол зөвхөн бөмбөрцгийн өмнөд хэсэгт л бүртгэгдээгүй.

Сонирхолтой үйл явдал

1792 – Францын төрийн дууллыг Клод Жозеф Руже де Лисль зохиож дуусав. Тэрээр “Рейны армийн цэргийн марш” гэсэн дууны үг, аяыг  1792 оны дөрөвдүгээр сарын 25-наас 26-нд шилжих шөнө  зохион бичжээ. Түүхэнд “Нэгэн шөнийн суутан” нэрээр орсон цэргийн инженер тэрээр Хувьсгалт Франц улс Богем, Унгарын хаанд дайн зарласны дараа уг дууг зохиож, өөрийн найз Детришийн гэрт нь анх дуулж танилцуулжээ. Руже де Лиль Рейны армид алба хааж, Франц улс Австри, Пруссид дайн зарлах үед ахмад цол авчээ. Уг дуу нь тэр үеийн орчин нөхцлөөс үүдэн гарч  амархан аятай байсан учир бүх нийтийн дуртай дуу болж чадав. Энэ дуутайгаар 1792 онд Парист Марселийн сайн дурынхны суман орж ирсэн ба одоо дуу нь “Марсельеза” нэрээр алдартай. 1893 оны дөрөвдүгээр сарын 24-нд “Марсельеза”  дууг Францын сүлд дуугаар баталжээ.

Өнөөдөр түүхэнд

1282 – Хан хүү Мөнхтөмөр бие барсан тул Хүтүй хатан тэргүүтэй ноёд Аргуныг дэмжих болов. Энэ үед талийгаач хааныг Тэгүдэр орлож байсан тул талуудын маргаан нэлээд ширүүсэх үед Шиши хэмээх нэгэн ноён Аргунд хандан Тэгүдэрийг

1783 – Арвангурван настай Людвиг ван Бетховен Бонн хотын ордны хөгжмийн хамтлагийн даралтад хөгжмийн зэмсэгийн мастераар томилогджээ.

1802 – Наполеон Бонапарт хувьсгалын гол тоглогчдыг Францад сайн дураараа нэгдвэл олон зүйлийн урамшуулал олгох, энхтайван байдлыг тогтоохоор хамтран ажиллана гэж амалжээ.

1828 – Оросын эзэн хаан I Николай Туркт дайн зарлав. Туркийн эсрэг Грекийн чөлөөлөх тэмцлийг Орос дэмжиж байсан учир 1827 оны сүүлчээр Туркийн султан II Махмуд Оростой хийсэн бүх гэрээ хэлцлээ таслан Орост дайн зарласан байлаа.Жилийн дараа 1829 оны намар гэхэд Оросын арми бүрэн ялалт байгуулав. Адрианопольд бичигдсэн энхийн гэрээгээр Орос Туркийн хил орчмын ихээхэн нутгийг аваад зогсоогүй дайны төлбөр гэсэн том хэмжээний нөхвөр авчээ.

1903 – Испанийн хамгийн амжилттай хөлбөмбөгийн клубийн нэг Атлетико Мадрид байгуулагдав.

1925 – Веймарын бүгд найрамдах улсын Ерөнхийлөгчөөр Паул фон Гинденбург сонгогдов. Тэрээр тус улсад сонгуулиар ялалт байгуулж, Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон анхны улстөрч болсон юм.

1933 – Фашист Германы рейхстагийн дарга, Пруссын Дотоод яамны сайд, Германы нисэхийн сайд Герман Геринг төрийн нууц цагдаагийн алба гестапа байгуулах хууль гаргажээ. Шинэ байгууллага шууд түүнд захирагдаж байлаа.

1937 – Испанийн иргэний дайнд үндсэрхэг үзэлтнүүдийг дэмжиж байсан Нацист Германы нисэх хүчний бөмбөгдөгч онгоцнууд Герника хотыг газрын хөрснөөс арчив. Испанийн алдарт зураач Пабло Пикассо энэ үйл явдлаас өмнө зурсан “Герника” нэртэй алдарт зургаараа тэр эмгэнэлийг урьдчилан харсан гэдэг.

1942 – Манжийн Беншиху нүүрсний уурхайд осол болж 1,549 уурхайчин амиа алджээ.

1944 – Грекийн Ерөнхийлөгчөөр Георгиос Папандреу сонгогджээ.

1960 – Өмнөд Солонгосын Ерөнхийлөгч Сингман Рег эсэргүүцсэн “Дөрөвдүгээр сарын хувьсгал”-ын үр дүнд Сингман Ре албан тушаалаа огцров. Тэрээр тус улсыг 15 жилийн турш дарангуйллын замаар удирдсан юм.

1963 – Ливи улс Их Британиас албан ёсоор тусгаар тогтнож, Ливийн хаант улс байгуулагджээ. Мөн тэд эмэгтэйчүүдийн санал өгөх эрхийг хуульчилсан юм.

1964 – Африкийн Танганьяка болон Занзибар улсууд нэгдэж Танзани улсыг байгуулав.

1965 – Зөвлөлт Холбоот улсын Дээд зөвлөлийн тэргүүлэгчдийн зарилгаар Ялалтын баярын өдөр тавдугаар сарын 9-нийг ажлын бус өдөр болгожээ.

1966 – Тэр жилийн энэ өдрийн 05:23-д Ташкентад газар хөдлөв. Харьцангуй бага магнитуттай (Рихтерын шаталбараар М=5,2) байсан ч 8-3 кмийн бага гүнд хөдлөлтийн голомт байснаас тэр нь гадрага дээр 8-9-баллын  (MSK-64 гэх 12-баллын шаталбараар) хүчтэйгээр тусав.Газар хөдлөлтийн улмаас Ташкентын төв бүрэн сүйрсан ба хоёр сая кв/м орон сууц, 236 засаг захиргааны байр, нийтийн хоол, худалдааны 700 байгууламж, 181 сургууль, соёлын 36 байгууламж, эмнэлэгийн 185, үйлдвэрийн 245 барилга нуржээ. Тэр үед  амьдарч байсан 300 мянган хүний тал хувь нь гэр оронгүй болсон байлаа, Зөвлөлтийн үзэл суртал зөвхөн найман хүн үрэгдсэн гэж зарлаад өнгөрсөн юм. Жил хүрэхгүй хугацаанд Ташкентад сая гаруй кв.м сууц барьсан байв. Хотыг 3,5 жилийн дотор бүрэн сэргээн босгожээ.

1981 – АНУ-ын Калифорни мужийн их сургуулийн доктор Майкл Р.Харрисон болон түүний багийнхан ураг салгах мэс ажилбарыг анх удаа гүйцэтгэв.

1986 – ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд багтах Украин улсын Припять хотод орших Чернобылийн н атомын цахилгаан станцад осол гарав. Өнөөдөр радицийн осол болон сүйрлээр үрэгдэгсдийн дурсгалын өдөр. Чернобылийн атомын цахилгаан станцад 1986 оны дөрөвдүгээр сарын 26-нд гарсан осол хүн төрөлхтөний түүхэн дэх техногенийн сүйрлийн гунигт бэлгэдэл болсон юм.

1989 – Дэлхийн түүхэнд хамгийн их хөнөөл дагуулсан хар шуурга болов. Бангладешийн төвд болсон шуурганы улмаас 1,300 хүн амиа алдаж, 12,000 хүн бэртэж гэмтэн, 80,000  хүн орох оронгүй болжээ.

1994 – Япон улсын Нагоя нисэх буудалд Хятадын агаарын тээврийн 140-р нислэгийн онгоц  сүйрэв. Ослын улмаас хөлгийн багийн болон зорчигч 271 хүн бүгд амиа алдсан юм.

2002 – Германы Эрфурт хотын Гутенбергийн бага сургуульд Роберт Стайнхаузер гэх этгээд халдаж 16 сурагчийн аминд хүрчээ.

2005 – Сирийн зэвсэгт хүчний 14,000 цэрэг Ливаны анги нэгтгэлийн эсрэг байлдан дарж, улмаар тус улсад хяналтаа тогтоогоод байсан Ливаны дарангуйлал 29 жилийн дараа эцэслэсэн юм.