Эдийн засаг
Монгол Улсын нэг ажилтан 2018 онд 13.8 сая төгрөгийн бүтээмжтэй ажиллажээ

ДНБ бол тухайн улс орны нутаг дэвсгэрт үйлдвэрлэж бий болгосон нийт бараа, бүтээгдэхүүн баялгийг буюу эдийн засгийн хэмжээг илэрхийлэх үзүүлэлт. Тэгвэл үүнийг компани буюу ажиллагчид үйлдвэрлэдэг бөгөөд нэг ажилтны үйлдвэрлэсэн ДНБ-ий хэмжээ нь хөдөлмөрийн бүтээмжийг илэрхийлдэг.
Үндэсний статистикийн хороо 2018 оны хөдөлмөрийн бүтээмжийн урьдчилсан гүйцэтгэлийг танилцуулав.
Монгол Улсын нэг хүнд ногдох ДНБ 2018 онд урьдчилсан гүйцэтгэлээр 5.7 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 4.9%-аар нэмэгджээ. Тэгвэл нэг ажиллагчид ногдох ДНБ 13.8 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оноос 5.9%-аар мөн өссөн байна. Өөрөөр хэлбэл, хөдөлмөрийн бүтээмж энэ хэмжээнд өсжээ. Тодруулбал, хөдөлмөрийн бүтээмж
- 2012-2015 онд буурч
- 2016 онд өмнөх оноос 1.4 хувиар нэмэгдэж
- 2017 онд 2.1 хувиар буурсан бол 2018 онд 5.9 хувиар өсжээ. Үүнд ДНБ-ий 7.0%-ийн өсөлт нөлөөлсөн байна.
Зураг 1. Хөдөлмөрийн бүтээмжийн үзүүлэлтүүд


Бизнесийн секторын бодит гарц 2011-2018 онд жилд дунджаар 9.0 хувиар өсжээ. 2017 онд 3.9 хувиар өсөж байсан бол 2018 онд 6.1 хувиар өссөн байна.
Харин бизнесийн секторын хөдөлмөрийн орц буюу ажиллагчид 2011-2018 онд жилд дунджаар 2.7 хувиар өсжээ. Хөдөлмөрийн орц 2017 онд 7.8 хувиар өсөж байсан бол 2018 онд 1.6 хувиар нэмэгдсэн байна.
Бизнесийн бус салбарын бүтээмж доогуур байна
Товчхондоо ажиллагчдын тоо бага хувиар өссөн ч гарц үүнээс илүү нэмэгдсэн ч хөдөлмөрийн бүтээмж 6.2%-аар өсөх нөхцөл болсон гэж ойлгож болох нь. (Хавсралт хүснэгт).
Нийт эдийн засаг болон бизнесийн секторын хөдөлмөрийн бүтээмжийг харьцуулахад 2013 оноос бизнесийн секторын бүтээмжийн өсөлт нийт эдийн засгийнхаас өндөр байна. Харин бизнесийн бус секторын бүтээмжийн өсөлтийн хувь доогуур байна.
Зураг 2. Хөдөлмөрийн бүтээмжийн хандлага


2018 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр хөдөлмөрийн бүтээмж бизнесийн секторын нийт 12 салбараас 9 салбарт өсөлттэй, 3 салбарт бууралттай гарчээ.
Жишээ нь, цахилгаан, хий, уур үйлдвэрлэлийн салбарт хөдөлмөрийн бүтээмж хамгийн өндөр буюу 14.7%-ийн өсөлттэй байна. Энэ нь тус салбарт ажиллагчдын тоо 6.8% буурсан ч гарц 7.9 хувиар нэмэгдсэний үр дүн.
Харин уул уурхай, олборлох салбарын бүтээмж 5.4 хувиар буурсан нь ажиллах хүч 10.3% өссөн ч гарц нь 5.0%-тай байсны нөлөө ажээ.
Зураг 3. Хөдөлмөрийн бүтээмж, орц, гарцын жилийн өөрчлөлт, хувиар, салбараар, 2018


Бизнесийн салбарт 2018 оны байдлаар 987.2 мянган хүн ажиллаж, 14 их наяд төргөгийн бүтээмж үйлдвэрлэжээ. Энэ салбарын ажиллагчдын тоо 1.6 хувиар өссөн ч үйлдвэрлэсэн нэмэгдэл өртөг нь 6.1%-өөр өссөн нь хөдөлмөрийн бүтээмж 4.5% өндөр байсны үр дүн юм.
Зураг 4. Бизнесийн болон бизнесийн бус сектор


Тэгвэл барилгын салбарт өмнөх оноос 6,000-аар их буюу 76,600 хүн ажилласан бий болгосон нэмэгдэл өртөг нь өмнөх оноос 30 тэрбумаар бага буюу 568.9 тэрбум төгрөг байгаа нь хөдөлмөрийн бүтээмж доошилсныг харуулж байна.

Эдийн засаг
Үхрийн цул махны үнэ өсөж 22947 төгрөг болжээ

Нийслэлийн статистикийн газраас махны үнийн мэдээллийг танилцууллаа. Тодруулбал, 2025 оны 04 дүгээр сарын 14-ны өдрийн байдлаар хонины ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 17498 төгрөг, үхрийн ястай мах нэг килограмм нь дунджаар 19990 төгрөгийн үнэтэй тус тус худалдаалагдаж байна.
Өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад үхрийн ястай махны үнэ 0.4 хувиар өсөж 19990 төгрөг, үхрийн цул махны үнэ 1.4 хувиар өсөж 22947 төгрөгийн дундаж үнэтэй байна.
Эдийн засаг
Уул уурхай олборлолт 857.6 тэрбум төгрөгөөр өсжээ

Аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2025 оны эхний улирлын урьдчилсан гүйцэтгэлээр 7.9 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 1.1(17.0%) их наяд төгрөгөөр өсчээ. Үүнд уул уурхай олборлолт 857.6 (18.6%) тэрбум төгрөг, цахилгаан хий, уур, агааржуулалтын салбар 169.5(27.2%) тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн нь голлон нөлөөлжээ.
Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2025 оны эхний улирлын урьдчилсан гүйцэтгэлээр 5.5 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 857.6 (18.6%) тэрбум төгрөгөөр өсөхөд металлын хүдэр олборлолт 614.0(27.2%) тэрбум төгрөг, чулуун болон хүрэн нүүрс олборлолт 234.4(11.8%) тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн нь голлон нөлөөлсөн байна.
Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарт хүрэн нүүрс, цайрын баяжмал, төмрийн хүдэр, зэсийн баяжмал металл агуулгаараа, хайлуур жонш, хайлуур жоншны баяжмалын биет хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 3.2-38.8 хувиар өсөж, харин цэвэршүүлээгүй алт, газрын тос, мөнгөний баяжмал, чулуун нүүрс, баяжуулсан нүүрс, төмрийн хүдрийн баяжмал 8.5-32.0 хувиар буурчээ.
Боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт ус, ундаа жүүс,шингэн сүү, янжуур тамхи зэрэг гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийн биет хэмжээ 6.4-56.0 хувиар өсөж, харин металл бэлдэц, самнасан ноолуур, шохой, нүүрсэн шахмал түлш, цэвэр спирт, цагаан архи, катодын зэс,гурил, цемент, ноолууран сүлжмэл эдлэл, малын мах зэрэг гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 2.3 -28.9 хувиар буурсан байна.
Эдийн засаг
Нүүрсний экспортын биет хэмжээ багасжээ

Нүүрсний экспортын биет хэмжээ энэ оны эхний 3 сарын байдлаар 15.8 сая тоннд хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 1.9 сая тонноор багасжээ.
Дэлхийн зах зээлд нүүрсний үнэ буурснаас экспортын орлого өмнөх жилийн мөн үеийнхээс 934 сая ам.доллароор багассан байна. Энэ оны эхний 3 сарын нүүрсний экспортын орлогыг өмнөх оныхтой харьцуулахад үнийн нөлөөгөөр 715 сая, биет хэмжээний нөлөөгөөр 220 сая ам.доллараар багассаныг Гаалийн Ерөнхий газар мэдээлсэн.
Дээрх хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр гадаад валютын эрэлт ч нэмэгджээ. Банкуудаас гадаад валютын дуудлага худалдаанд өнгөрсөн оны 4 дүгээр улиралд 7 хоногт дунджаар 165 сая ам.доллар худалдан авах санал ирж байсан бол тус хэмжээ нь энэ оны эхний улиралд 192.0 сая ам.доллар болж, 27 сая ам.доллароор өсөв. Монголбанк энэ оны эхний улиралд эрэлт, нийлүүлэлтийн богино хугацааны зөрүү, түүнээс үүдэлтэй ханшийн огцом хэлбэлзлийг багасгах, стратегийн ач холбогдолтой бараа бүтээгдэхүүний төлбөрийг саадгүй хийхээр валютын дуудлага худалдааг долоо хоногт 2 удаа зохион байгууллаа. Улирлын шинжтэй валютын урсгалын богино хугацааны зөрүүнээс үүдэлтэй төгрөгийн ам.доллартой харьцах ханш энэ оны эхний улиралд оны эхнээс хойш 2.5 хувиар суларсан байна.
Түүнчлэн, манай улсын гадаад валютын улсын нөөц 5 тэрбум ам.доллар байна. Монголбанкны төсөөллөөр энэ он дуустал улирлын онцлогоо дагаад уул уурхайн салбарын идэвхжил, ноос, ноолуур, аялал жуулчлалын үйлчилгээнээс орох валютын урсгал нэмэгдэх, ирэх оны 4 дүгээр сар хүртэл төлөхөөр хүлээлгэж буй томоохон гадаад өр төлбөр байхгүй учир цаашид төлбөрийн тэнцлийн алдагдал буурах хүлээлттэй байгааг төв банк мэдээлжээ.