Ч. Чулуун

Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг энэ сараас  0.5 хувиар нэмж  буй.  Хуульд зааснаар энэхүү  нэмэгдлийг ажил олгогч болон ажилтнаас авах юм.  Тодруулбал, Нийгмийн даатгалын санд энэ сараас эхлэн ажил олгогч 12.5-14.5 хувь, ажилтан 11.5 хувийн шимтгэл төлж эхэлнэ гэсэн үг. Гэвч амьдрал дээр  дээрх өөрчлөлт ажил олгогч хийгээд ажилтан хоёрт нэг талаар дарамт болж мэдэхээр байна.   Төрийн албан хаагчид болон төрийн үйлчилгээний байгууллагын ажилтан, албан хаагчдын тухайд  бүхий л зардал төрөөс, төрийн сангаас хамааралтай тул тэдэнд ашигтай. Яагаад гэвэл тэтгэвэрт гарах үед аль болох өндөр төлөлттэй байх аваас авах тэтгэврийн хэмжээ нэмэгдэнэ. Харин ажлын байр шинээр бий болгож, тэр хэрээр  нийгмийн өмнө үүрэг хариуцлага хүлээж байгаа аж ахуй нэгжийн хувьд 12,5-14,5 хувийн шимтгэл  хаалгаа барихад түлхэц болж мэдэхээр байна.    Дээр нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ 320 мянган төгрөг байхаар тогтсон нь нэрмээс болох нь ээ.  Үнэн хэрэгтээ  ажил олгогчдоос авах татварын хэмжээ нэмэгдэхийн хэрээр иргэдийн амьдрал сайжирдаг бол алга ташин хүлээж авалтай. Гэвч  “монгол заншлаар” татварын хэмжээ нэмэгдлээ түүнийг дагаад өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ хамгийн багадаа 10 хувиар  нэмэгддэг нь нууц биш. Өнөөдөр гэхэд л махны үнэ 30 хувь нэмэгдэж, үхрийн цул мах кг нь 10 мянга 500 болсон.   Ганц мах ч биш,  он гарсаар хүнсний бүтээгдэхүүн, тэр дундаа импортын бараа бүтээгдэхүүний хэмжээ 10-15 хувь нэмэгдсэн.  Хэдхэн хоногийн дараа цагаан сар болно.  Гурилын үнэ нэмэгдсэн гээд хэвийн боовны үнэ ч талийж өгөх байх.  Малчид ч холоос тээж авчирсан гээд сүү, цагаан идээнийхээ үнийг бас л нэмж орхино.  Энэ мэтээр юмны үнэ тэнгэрт хадна.  Импортлогчид бараа бүтээгдэхүүнийхээ үнэ нэмсэн шалтгааныг валютын ханшийн хэт хөөрөгдөлтэй холбон тайлбарлаж буй.  Тэгээд ч Монгол Улс үйлдвэрлэгч орон болж чадаагүйн дээр  хязгаарлагдмал зах зээлтэй.  Дотоодын зах зээл дээр хэдхэн тооны хүнсний үйлдвэрийг эс тооцвол үйлдвэрлэл явуулж байгаа аж ахуйн нэгжийн тоо  мянга лав хүрэхгүй.  Ажиллаж байгаа хэд нь бор хоног, шар өдрийг аргацаахаас цаашгүй.  Дээр нь улирлын чанартай барилгын хэдэн компанийг нэрлэж болно. Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэр, Оюу толгой,  Таван толгой ХК-иас бусад нь  өвлийн улиралд сул зогсдог.  Нөгөөтэйгүүр,Нийгмийн даатгалын сангийн мөнгө өөр зүйлд зарцуулагдаж, улс төрийн намуудын гарын салаагаар урсч одсоны горыг  аж ахуйн нэгжүүд үүрэх нь  байж боломгүй  зүйл санагдана.  Статистикт дурдагдсанаар 2017 онд  1420 жижиг аж ахуйн нэгж хаалгаа барьсан байх юм. Ирэх жилийн өдийд нийгмийн даатгалын шимтгэлийн дарамтаас болж  энэ дайны аж ахуйн нэгж хаалгаа барьсан байхад гайхах зүйл алга.  Эх барьж буй  МАН-д татвараа нэмэхээс өөрөөр улсынхаа эдийн засгийг барих арга  олдохгүй байгаа нь харамсалтай.