Энэтхэгийн далай дахь Шри-Ланка улс байгуулагдсанаасаа хойших түүхийн бүхий л үд эдийн засгийн хамгийн хүнд хямралд ороод өнөөдөр энд бензин дуусч, хүмүүс хүнс, эм зэргээр гачигдаж байна. Төрийн албан хаагчдынхаа цалинг тавихын тулд  Төв банк нь мөнгө хэвлэхэд хүрчээ. Энэ бүхнээс үүдэн тус улс даяар бүх нийтийн эсэргүүцлийн хөдөлгөөн эхэлж, хэдэн сар үргэлжилж байна. Иргэд Ерөнхийлөгч Готабаи Ражапаксыг огцруулах, эдийн засгийн шинэчлэл хийхийг шаардаж, цагдаагийнхантай мөргөлдөн хэдэн зуун хүн бэртэж гэмтэн, амь үрэгдсэн тохиолдол ч гарчээ.

Уналтын ирмэгт

Шри-Ланка 1948 онд Их Британийн колоничлолоос гарч тусгаар тогтсоноос хойш эдийн засаг, улс төрийн хамгийн хүнд хямралд ороод байгаа нь энэ. Гадаад өр нь 51 тэрбум ам.долларт хүрсэн тус улс дампуурлаа зарлачихлаа. Шри-Ланкийн Сангийн сайд Али Сабрийн хэлснээр бол Засгийн газар өрийн бүтцэд яаралтай өөрчлөлт хийж, гадаадын санхүүгийн байгууллагуудаас тусламж хүсч хандах хэрэгтэй гэнэ.

Төгсгөлийг нь үз

Шри-Ланкийн Ерөнхий сайд Ранил Викрамасингхе тавдугаар сарын 16-нд тус улсад бензин дууссаныг зарлав. Шатахуун авах гэж урт дараалалд зогссон хэд хэдэн хүн нас барсан бол зарим нь хүнсний дараалалд зогсч байх жишээний. Хүнсний бүтээгдхүүний зүнэ зөвхөн гуравдугаар сард гэхэд л 30 хувь өсчээ. Ланкчуудын хүнсний гол бүтээгдхүүн цагаан будааны үнэ  гэхэд л 2019 оныхоос 93 хувь өссөн бол тахианы махны  үнэ 55-117 хувь өссөн байна. Эрүүл мэндийн салбарт бол бүр хүнд, эм эмнэлгийн хэрэгслийнхээ 85 хувийг гадаадаас авдаг болохоор коронавирусын цар тахлын хөл хориотой холбоотойгоор үндсэндээ тасарчээ.

Гаднын тусламж

Индонези дөрөвдүгээр сарын сүүлчээр Шри-Ланкад хүмүүнлэгийн анхны тусламж болгож эм, эмнэлгийн хэрэгсэл илгээсэн байна. Индонези нь арлын энэ оронд эм хэрэгсэл экспортолдог үндсэн орон. Энэтхэгийн засгийн газар бас тусламж болгож 88 сая рупийн / сая гаруй доллар / бүтээгдэхүүн нийлүүлжээ. Гэтэл Шри-Ланкийн засгийн газрын тооцоолсноор бол зөвхөн хүн амын наад захын хэрэглээний эм, түлш шатахуун, хүнсний хэрэгцээг хангахад гурван тэрбум ам.доллар шаардлагатай гэнэ.

Өөрийн эрхгүй живж байна

Мөнгө, хүнс хүрэлцээгүй болсон жагсагчид Ерөнхийлөгч Готабаи Ражапаксын болон төрөл төрөгсдийн нь орд харшийг бүслэн хааж, дайрч байна. тэд төрийн тэргүүнээ эдийн засгийн хямралыг зохицуулах чадваргүй хэмээн огцрохыг шаардаж байна. Эсэргүүцлийн хөдөлгөөнийхөн хэдийнээ эрх баригч намын албан тушаалтны 40 гаруй байшин, хэдэн зуун машин, мотоцикл, эрх баригч Коммунист намын албан байрыг шатаагаад байна.

Жагсагчид ерөнхийлөгч Ражапасын хамтрагчдын нийслэл Коломбод тээж ирсэн автобус Ерөнхий сайдын харшаас холгүй орших нууранд түлхэн оруулж живүүлжээ. Төр засаг, эрх баригчдын гар хөл, үнэнч нөхөр гэсэн хүмүүс тэнд зорчиж явсан гэнэ.

Гэр бүлийн хэрэг

Иргэд эдийн засгийн хямрал, бараа бүтээгдэхүүний үнэ өссөнөөс гадна төрийн өндөр албан тушаалтнуудын төрөл төрөгсөд төрийн өндөр албанд ажилладгийг бас эсэргүүцэж байна. Ерөнхийлөгчийн ах Махинда, Басиль, Шамаль нар Ерөнхий сайд, Сангийн сайд, Услалтын сайд хийдэг бол түүний хүү Намаль нь Залуучууд спортын сайд гэнэ.  Ерөнхийлөгч Ражапаксын том ах Махинда 2005-2015 онд тус улсын ерөнхийлөгч байж хоёр удаа сонгогдож байжээ. Ийм болохоор ланкчууд Ражапаксын гэр бүлийнхнээс залхаж, шинэчлэл хийхийг шаардаж байгаа нь энэ.

Ард түмнээс нэр дэвшигч байхгүй

Дөрөвдүгээр сарын эх гэхэд Шри-Ланийн Засгийн газрын бүх гишүүн огцрох өргөдлөө өгсөн. Гэвч засгийн газрыг эсэргүүцэгчид эсрэгээр эргэж дөрөвдүгээр сарын дунд гэхэд Ерөнхий сайд Махиндаа Ражапаксыг л огцруулсан байна. Түүний оронд “Үндэсний нэгдсэн намын тэргүүн Ранил Викрамасингхе дөрөвдэх удаагаа Засгийн газрын тэргүүн болжээ. Харин Готабая Ражапакса болохоор парламентын үүргийг өргөжүүлнэ,  өөрийн бүрэн эрхийнхээ заримаас татгалзана гэж амлаад байгаа юм.

ШИнэ Ерөнхий сайд хэлбэрийн төдий сөрөг хүчин гэдэг ч түүнийг Ражапаксын бүлэглэлд их ойр хүн гэдэг. Тэгээд ч  засгийн газар огцорлоо гэхэд сөрөг хүчний хэд хэдэн зүтгэлтэн Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд орохоосоо татгалзсан байна. Тухайлбал сөрөг хүчний тэргүүн, парламентад хоёрдахь  том “Ард түмний нэгдлийн хүч” намын дарга Сажит Премадаса, “Ардын үндэсний засаглал” намын тэргүүн Анура Кумара Диссанаяке нар засгийн газарт орохоос татгалзжээ.

Хамгийн сүүлийн мэдээгээр эсэргүүцлийн жагсаал эмх замбараагүй байдлын улмаас есөн хүн нас барж, 300 орчим хүн бэртэж гэмтсэн гэнэ. Үүнтэй холбоотойгоор Шри-Ланкийн засгийн газар тавдугаар сарын эхээр гудамж талбайд цэргийнхнийг гаргаж хуягт тээвэрлэгч авчран хөл хорионы цаг тогтоож хүч хэрэглэсэн, зугтаасан эсэргүүцэгчдийг анхааруулалгүйгээр буудахыг зөвшөөрчээ.

Махинда Ражапакс огцорсныхоо дараа  өөрийн талынхнаа турхирч  хэлсэн үг эсэргүүцлийн хөдөлгөөнийхний эсрэг хандуулж үйл явдлыг улам дэвэргэсэн  байна. Түүнийг үг хэлсний дараа тэд  төмөр саваагаар зэвсэглэн эсэргүүцлийн хөдөлгөөнийхний лагерь луу дайран хүмүүсийг зодож майхан платкийг нь шатаажээ.

Өөрсдөө бас шатааж

Хүчирхийлэлд эрх баригчдын төлөөлөгчид  оролцож байна. Эрх баригч Коммунист намын төлөөлөгчдийн нэг нь Коломбогоос явахыг оролдоход нь жагсагчид түүний машиныг бүслэн хаажээ. Албан тушаалтан хүмүүс рүү буудаж, хоёр хүнийг алж гурван хүнийг  шархдуулсан байна. Тэгээд амиа хорлосон гэж цагдаагийн газар мэдэгджээ. Жагсагчид түүнийг хөнөөсөн гэсэн хувилбар ч байна.

Үүнээс гадна жагсагчдын нэгийг цагдаагийнхан буудсан байна. Рамбуккан хот руу явах төмөр замыг найман цагийн турш хаасан жагсагчдын зүг цагдаагийн офицер гал нээсэн гэнэ.

Ерөнхийлөгчийн албан байр луу хэн ч дайраагүй, ямар ч аллага болоогүй,  засгийн газар, Ерөнхийлөгч ч огцроогүй, парламентын бүрэн эрх үүргийг нэмэгдүүлнэ гэсэн ч одоо ямар ч өөрчлөлт ороогүй л байна. Ерөнхийлөгчдөө дургүйцсэн олон нийт түүнийг Терминатор хэмээн нэрлэж байна. Чухам тэр л салан тусгаарлагч “Чөлөөлөгч барсууд” отрядыг 2009 онд бут цохиж 26 жил үргэлжилсэн сөргөлдөөнд цэг тавьсан юм.

“Чөлөөлөгч барсууд” гэж хэн бэ

Одоо шилжилтийн засгийн газар байгуулах тухай хэлэлцээр болж байна. Гэхдээ  Ерөнхийлөгч Ражапакс албан тушаалдаа үлдэх  магадлал өндөр байна. Тавдугаар сарын 17-нд Шри-Ланкийн парламент Ерөнхийлөгчийг шүүх гэсэн сөрөг хүчний саналын эсрэг санал хураажээ. Ерөнхий сайдын хэлснээр бол  улс орон эдийн засгийн хүн нөхцөл, тогтворгүй байдалд  байхад, хэн нэгний тухай ярих шаардлагагүй гэнэ. Гэхдээ хэлэлцүүлэг үргэлжлэх юм байна. Сөрөг хүчний саналыг хүлээн авах юм бол энэ нь Ражапакст дарамт болж, тэр огцорно.

Гэлээ гээд ланкчуудын сэтгэл ханахгүй бололтой. Эсэргүүцэгчид жагсаал цуглаан дээрээ Ражапаксыг хулгайч, урвагч, тэнэг гэцгээн нэрлэж байна. Хүмүүс “Гота зайл” хэмээн хашгирч англиар Gota, go home! Гэж бичсэн уриа лоозон барьж байлаа.

“Энэ бол ард түмний эсэргүүцэл, бидэнд удирдагч алга. Бид эрх баригчидтай ямар ч хэлэлцээр хийхгүйгээр шийдсэн. Бид ердөө л Ерөнхийлөгчийг огцруулж, түүнийг хариуцлагад татахыг хүсч байна” гэж эсэргүүцлийн хөдөлгөөний идэвхтэн, өмгөөлөгч Супан Жайявира мэдэгджээ.