Аж ахуйн нэгжүүдийн “гэр” хэмээн нэрлэдэг МҮХАҮТ-ын ээлжит ХХ их хурал өнөөдөр болж байна. Танхим нь 21 аймагт салбартай, 25 оронд төлөөлөгчтэй, 100 гаруй орны 126 байгууллагатай хамтран ажилладаг, 3500 гаруй гишүүнтэй. Энэхүү хурлаар танхимын 2015-2018 оны ажлын тайлан тавьж, ирэх дөрвөн жилийн үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэн удирдах ерөнхийлөгчөө томилох юм. Ерөнхийлөгчийн сунгаанд МҮХАҮТ-ын өнөөгийн Ерөнхийлөгч Б.Лхагважав, “UFC” группийн Ерөнхийлөгч О.Амартүвшин, “Ард” санхүүгийн нэгдлийн гүйцэтгэх захирал Ч.Ганхуяг, БНН-ын дарга Б.Жаргалсайхан өрсөлдөж байгаа юм. Тэд ерөнхийлөгчөөр сонгогдоод ямар ажлыг гол болгох, мөн гишүүд хийгээд бизнесийн салбарыг өсгөхөд  юу “амласан”  талаар сонирхуулъя.

МҮХАҮТ-ын өнөөгийн Ерөнхийлөгч Б.Лхагважав

Монгол Улсыг 20 жил бизнесийн салбарынхан авч явж байгаа. Энэ бол улс төрийн сонгууль биш. Би ерөнхийлөгчийн ажлыг дөрвөн жилийн өмнө авч байсан. Тэр үед Монгол Улс хөгийн болсон байлаа шүү дээ. Хасах эдийн засагтай. 12 мянган компанийн захирлыг цагдаа дээр байцааж, хөрөнгө оруулалт нь “0” болсон байсан. Тэр үед надад “Яаж энэ байдлаас гарах вэ” гэдэг ганц л зүйл бодогдож байлаа. Тиймээс танхимыг ашиглаад баялаг бүтээгч, бизнес эрхлэгчдийг ашиглаад энэ байдлыг даван туулъя гэж бодсон. Энэ бол Өршөөлийн хууль гаргах байсан. Гаргасны дараа  хувийн хэвшлийнхний идэвхээр эдийн засаг сэргэдгийг бид харлаа. Аж ахуйн нэгж, иргэнийхээ хүсэл тэмүүллийг бий болгох орчин бүрдүүлэх нь чухал. Би аж ахуйн нэгжүүдэд эрх чөлөө өгсөн. Эрх чөлөөгөө эдэлж байгаа аж ахуйн нэгжүүд эдийн засгаа босгоод эхэлсэн. Одоо харин эрх чөлөөг танхимд ч гэсэн байлгана. Гишүүд танхим дээр ирээд ерөнхийлөгчөө өөрсдөө сонго. Надад энэ бол сонин биш. Хамгийн гол нь буцаагаад бизнесийнхэнд хэрэгтэй хуулиуд гаргах ёстой. Хөдөлмөрийн, Татварын багц хуулиуд гэх мэт. Би бол гурван Засгийн газар, гурван Ерөнхий сайд, 60 гаруй сайдтай ажилласан. Ажиллах ажиллахдаа үр дүнгээ бизнес эрхлэгчдэдээ хүргэсэн. Зөвхөн ганц удаагийн реклам, хувьцааны өсөлт ярих ажил биш.  167 мянган аж ахуйн нэгжийг 70 гаруй мянган тариаланч, 312 мянган малчинтай нь томоор нь харж чадах ажил юм.

“Ард” санхүүгийн нэгдлийн гүйцэтгэх захирал Ч.Ганхуяг

Танхимын ажил нь байгууллагын дотоод удирдах засаглалтай буюу үйл ажиллагаа, санхүүтэй холбоотой доголдсон нэг хэсэг асуудал байгаа. Дүрмээсээ эхлээд болж бүтэхгүй зүйлс байна. Эндээс ажлаа эхэлнэ гэж бодож байгаа. Засаж залруулъя, өөрчилье. Танхимын түрүүчийн сонгуулиар гэхэд дөрвөн хүнийг зэрэг сонгоод тавьчихсан, нөгөөдүүл нь дөрвөн буланд очоод цалин хөлсөө хоорондоо ярьсан, хэн нэгэндээ удирдуулах, удирдах ёсны зарчим нь алдагдаж байхгүй болчихсон ийм байдалтай байгаа юм билээ. Тэр бүхнийг энэ удаагийн Их хурлаар өөрчилж удирдлагын зарчмын сайн жишгийг нэвтрүүлчих ёстой. Мөн танхимд нээлтэй байдал алга. Жижигхэн амбицтай  эрх мэдлүүд хоорондоо тэмцэлдсэн учир хаалттай байхаас ч өөр аргагүй байдалд орчихсон юм билээ. Тиймээс доор нь байдаг олон арван мэргэжлийн холбоод нь яахаа мэдэхгүй, жижиг жижигхэн дуу хоолойгоо гаргаад явдаг ийм байдалд орчихсон юм. Тэднийг нэгтгэж цул хүч болгохгүй бол бизнесийнхэн өнөөдөр дэндүү тархай бутархай байдалтай байна. Энэ байдлыг улстөрчид ашиглаад тэр хэвээр нь хадгалаад үлдээх сонирхолтой болчихсон байна. Тиймээс мэргэжлийн холбоодыг элгэндээ нааж, хамгийн нээлттэйгээр ойр дотно ажиллаж, тэднээр дамжуулж тухайн салбарын зовлонг бодлого шийдвэрт тусгадаг болгох тийм л зарчмаар ажиллах учиртай. Танхим бол төрийн бус байгууллагын болон танхимын тусгай хуулиар зохицуулагддаг хүчтэй байгууллага. Энэ утгаараа нэг талаараа бизнесийг сурталчлах, нөгөө талаараа хамгаалах үндсэн хоёр зорилготой. Гэхдээ бид энэ байгууллагын арай нээлттэй ажиллах, үр ашигтай байхад чиглэсэн хэсэг хэсэг ажлуудыг хийх ёстой. Хурал нь ч гэсэн аль болох нээлттэй, ардчилсан зармаар явагддаг байх хэрэгтэй.

БНН-ын дарга Б.Жаргалсайхан

Бид зах зээлд ороод удаагүй байна. АНУ, Европт бол 200, 300 гаруй жил энэ зах зээлээр явлаа. Гэхдээ энд амжилттай явж байгаа нь Япон, Солонгос зэрэг Азийн орнууд байгаа. Илүү их зохион байгуулалт, төрийн зохицуулалтайгаар эдийн засгаа хөтөлж яваа улс. Хятад хэдий  коммунист улс ч төрийн оролцоотойгоор зохицуулж байна. Гэтэл манай улс хөгжлийн ямар загвараар явах нь одоо болтол тодорхойгүй байгаа. Бид барууны чиглэлээр хөгжих юм уу, эсвэл зүүний чиглэлийг баримтлах юм уу. Илүү нийгмийн тогтолцоотой байх уу, эсвэл хувийн өмчид тулгуурласан зэрлэг зарчмыг сонгох юм уу гэдгээ тодорхойлоогүй. Тэгээд зальтай, хэн сайн луйвар хийдэг нь “Энэ миний өмч гэж аваад” байх юм уу. Гэтэл одоо хүн амын 70 хувь нь хүүхэд залуучууд байна. Эднийг яах юм. Африкийн элсэн цөлд хаяж байгаа юм шиг хаях юм уу. Нэг гэр бүл хагартлаа баяжаад бусад нь ядуугаараа дуусах юм уу. Тэр 10 бүл нь сонгууль болоход өөрсдийн захиалгаараа ажилладаг. Өөрсдөд нь үйлчилдэг хүмүүсийг УИХ-д сонгодог. Манай хууль ийм замаар явж байгаа нь харагдаад байна. Үүнийг өөрчлөх хэрэгтэй байна. Тэгэхээр энэ танхим нь бизнесийнхэнд үйлчилдэг. Алдаа оноог нь хэлдэг. Тэднийг сургадаг. Эрхээ хамгаалдаг, төртэйгөө хамтарч ажилладаг тогтолцоо руу явуулъя. Мэдээж хүний нийгэм юм чинь цаашдаа шинэчлэгдээд л сайжирна.

 “UFC” группийн Ерөнхийлөгч О.Амартүвшин

Хувийн хэвшлийг төлөөлж буй хамгийн том байгууллага бол танхим. Гэвч өнөөдөр танхим бизнесийнхнийг төлөөлж чадахгүй байна. Тэгэхээр бизнесийнхэн нэгдэх хэрэгтэй.Орчноо сайжруулах ёстой. Гэтэл төр хувийн хэвшилтэйгээ өрсөлдөөд байна. Хувийн хэвшлийн хийчих ёстой асуудлыг төр булаагаад байгаа. 2014 оны Монголын дотоод нөхцөл байдал гэхээсээ илүү гадаад нөхцөл байдлыг сонирхуулах нь зөв. Тэр үед гадаад зах зээл дээр түүхий эдийн үнэ унасантай холбоотой эдийн засаг зогссон. Тэрний өмнө стратегийн шинж чанартай ордод хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлахтай холбоотой хууль гарсан нь ч мөн нөлөөлсөн. Өнөөдөр шууд утгаараа манай эдийн засгийн өсөлт нүүрс, зэстэй холбоотой байгаа. Дээрх гавьяаг Засгийн газар, танхим өөр дээрээ аваад өсгөсөн юм  шиг тайлбарлаад байх шаардлагагүй. Танхим гэдэг байгууллагыг зөв ойлгох хэрэгтэй. Танхим анх үүсэхдээ худалдаа эрхлэгч байгууллагууд нийлж, арилжаанд орох, орон зайгаа тэлэх, дараа нь төртэйгөө харилцан ойлголцох үндсэн зорилгоос үүссэн юм. Хэдүүлээ ч нийлээд танхим байгуулж болно. Тэгээд үйлчилгээгээ тэлэх, арилжаанд орох талаар ойлголцож болно. Тэгэхээр танхим бол нийлж, ярьж, хэлэлцэж, хамтардаг байгууллага юм. Танхимын үйл ажиллагаа өнөөдөр сайн байсан бол гишүүнчлэл нэмэгдэж байх ёстой. Тэгэхээр хуульд өөрчлөлт оруулж, өөрчлөх хэрэгтэй. Одоогийн ажиллаж байгаа цар хүрээ нь төртэйгөө нэг түвшинд хүрч үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй байна. Үйлдвэрчний эвлэлийн нөлөө өнөөдөр маш өндөр байна. Үйлдвэрчний эвлэлийг бүрдүүлж байгаа хүмүүс нь мөн л иргэд, хувийн хэвшлийнхэн байгаа. Гэтэл танхимын дуу хоолой эдний дуу хоолойноос сул байна. Нийгэмд нөлөөлж чадахгүй байна. Мөн Монголын эдийн засаг, нийгэмтэй холбоотой судалгааны институт байхгүй. Үүнийг танхим дээр суурилж хийх ёстой. Тэгэхээр танхим нийт бизнес эрхлэгчдийн дуу хоолой болъё. Төртэй ижил түвшинд хүрч ажиллая.