Дэлхий дахинд
BBC: Монголын нүүдэлчин амьдралын хэв маягт цаг уурын өөрчлөлт болон кашмир нөлөөлж байна

Их Британийн өргөн нэвтрүүлгийн “BBC” агентлагаас Монголын нүүдэлчин амьдралын хэв маяг сүүлийн жилүүдэд цаг уурын өөрчлөлт болон ноолуурын аж ахуйгаас болж өөрчлөгдөх төлөвтэй болсон байгааг харуулсан сурвалжилгыг бэлдсэн байна. Энэхүү нийтлэлийг та бүхэнд орчуулан хүргэе.
Монгол орны өргөн уудам өвсөн тал нутаг нь тус улсын дөрөвний гурав орчим хувийг эзэлдэг бөгөөд нүүдэлчин малчид нь олон зууны турш одоог хүртэл уламжлагдан ирсэн нүүдлийн соёлоо хадгалсаар иржээ. Гэхдээ энэ бүх соёл, уламжлал өнөөдөр өөрчлөгдөхөд хүрээд байна.
Нүүдэлчин ардын газар нутгийн 70 гаруй хувь нь бэлчээрийн даац хэтэрснээс болж гэмтсэн бол үүний гол буруутан нь тус улсад өндөр үнэлэгдэх ноолуур өгдөг 27 сая ямаа юм.
Хэдийгээр Монгол 31 сая тоо толгой хоньтой хэдий ч ямаа өвс ургамлын үндсийг идэж, дахин ургалтыг хэцүү болгодогоороо ялгаатай.
Үүн дээр нэмээд дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт нөлөөлөх болсноор Монгол орны өвс ургамал ургадаг тал нутгийн дөрөвний нэг нь цөлжиж байгааг НҮБ-аас анхааруулж байна. Дэлхийн агаарын температурын өсөлт маш эмзэг байгаа бөгөөд сүүлийн 70 жилийн хугацаанд цельсийн 2 хэмийн өсөлттэй байсан гэх судалгаа гарчээ.
Дорнод аймгийн малчин Батмөнхийн хэлснээр “Түүнийг хүүхэд байх үед одоогийнхтой харьцуулахад өвс ногоо өндөр ургаж, бороо их ордог байсныг сайн санаж байна” гэжээ. Тэрбээр 1000 малтай ба үүний 300 нь ноолуурын ямаа аж.
Дэлхий даяар ноолуурын эрэлт ихээхэн өссөөр байгаа энэ цаг үед Монгол Улс байгаль орчинд муу нөлөө үзүүлж буй энэ салбарыг хэрхэн багасгаж, хэрхэн үүнээс олдог ашгаа хэвээр нь үлдээх вэ гэдэг том сорилттой тулгараад байна.
1990 онд коммунизмаас ардчилал руу тайван замаар шилжин орсноос хойш тус улсад ямааны тоо толгой өсөх болсноор 1999-2019 оны хооронд бараг дөрөв дахин нэмэгдэж долоон сая байсан нь 27 саяд хүрчээ.
Монголын нийт хүн амын 40 орчим хувь нь буюу 1.2 сая нь мал аж ахуй эрхэлдэг хүмүүс байдаг.
Нэгэн цагт ноолуураар тансаг, ховор эдлэл л хийдэг байсан ч одоо Их Британи, АНУ болон бусад хөгжингүй орнуудын онлайн загварын дэлгүүрүүдээс үүнийг захиалаад авах боломжтой болсон. 1980-аад оны дунд үеэс ноолуурын үнэ 60-аас дээш хувьтай өсөх болсон ба 2018 онд дэлхийн ноолууран хувцасны зах зээл 2.5 тэрбум доллараар үнэлэгдэж эхэлсэн бөгөөд 2025 оныг хүртэл 3.5 тэрбум ам.долларт хүрэх төлөвтэй байна.
Монгол Улс нь дэлхийн ноолуурын түүхий эдийг хангагч гэдгээрээ Хятадын араас орох хоёр дахь том үйлдвэрлэгч улс юм. Харин зэс, алтны дараа экспортын хэмжээгээрээ гуравдугаарт бичигддэг бөгөөд үйлдвэрлэсэн нийт хэмжээ сүүлийн жилүүдэд огцом өсжээ.
Монгол Улсын ноолуурыг олон хүн хамгийн өндөр чанартай гэж үздэг боловч ихэнх нь хятадын ноостой холилдон дэлхийд экспортолдог гэнэ. Дөрвөн ямаанаас дунджаар 1 кг ноолуур гардаг ба 130.000 монгол төгрөгөөр ($47; 36 фунт стерлинг) үнэлэгддэг.
“Манай орны ноолуурыг дэлхийн зах зээл дээр бардам зарж чадахгүй байгаа нь тун харамсалтай” хэмээн Батмөнх хэлэв. Мөн “Бидний үйлдвэрлэж буй бүх зүйлийг Хятадад өөр ноолууртай хольж байна” гэж ярьж байсан юм.
Одоогийн байдлаар Монголын түүхий ноолуурын үйлдвэрлэлийн 90 орчим хувийг Хятадын брокеруудад зардаг бөгөөд эдгээр нь ихэвчлэн Хятадад үйл ажиллагаа явуулдаг боловсруулах үйлдвэрлэлийн компаниудад зарагддаг гэж Тогтвортой ноолуурын холбооны зөвлөх Зара Моррис-Трейнор хэлжээ. Мөн тус байгууллага нь Burberry, J Crew, M&S зэрэг брэндүүдтэй хамтран ажилладаг.
Хятадын эдгээр боловсруулах компаниуд нь монголын түүхий ноолуурыг угааж цэвэрлээд, дараа нь боловсруулж, Хятад руу оёдлын үйлдвэрлэлд шилжүүлдэг.
Монголын Засгийн газар болон НҮБ-ын хамтын ажиллагаагаар тус улсын бэлчээрийн даац хэтэрч буй асуудлыг багасгаж, ноолуурын үнийг хянах боломжийг судалж байна. Ингэснээр шинэ тогтолцоог нэвтрүүлж, Улаанбаатар дахь боловсруулах үйлдвэрийг бүхэлд нь ажиллуулж, бэлэн ноосоо “Монголд үйлдвэрлэв” гэх нэрийн дор өндөр үнээр борлуулах боломжтой юм.
Малчид гар утасны аппликейшин ашиглан ноолуурын борлуулалтыг бүртгэж, ямаагаа коджуулж болно. Энэхүү апп-ыг Торонтод төвтэй “Convergence Tech” компани бүтээсэн бөгөөд Монгол Улсын зүүн хойд хэсгийн гурван аймаг НҮБ-тай хамтран ажилладаг. Энэ нь бэлчээрийн даацыг хязгаарлах гэсэн санаа юм.
Эх сурвалж : BBC.com

Дэлхий дахинд
The U.S. tariff tantrum: A self-defeating trade war

Editor’s note: Xin Ping is a commentator on international affairs, writing regularly for Xinhua News Agency, CGTN, Global Times, China Daily, etc. The article reflects the author’s views and not necessarily those of CGTN.
Washington’s latest tariff blitzkrieg – slapping “universal” levies on over 180 nations and regions – is setting things on fire at home.
The moment the executive order was signed, U.S. markets went into freefall: the Dow plunged nearly 4 percent, Apple and Nike stocks nosedived, and $6.4 trillion vanished from Wall Street in two days.
This isn’t economic policy. It’s economic arson.
The art of self-sabotage
Will tariffs bring manufacturing home? Despite years of arm-twisting, American tech giant Apple still works with 94.5 percent of its suppliers being overseas.
Apple isn’t an outlier. The semiconductor industry is facing obstacles in reshoring back to the U.S. as well. Intel has paused its Arizona factory. TSMC is delaying U.S. production. The problems hindering “made in America” are systemic and may only be addressed through a broad and profound economic restructuring. Tariffs won’t magically resurrect dead industries; they only inflate prices for already-struggling consumers.
The U.S. tariff spree, unleashed in the name of “America First,” is in fact a masterclass in shooting oneself in the foot. U.S. farmers will be hard hit. In the aftermath of the 2018 China tariff, while U.S. soybean exports eventually rebounded, the farming community suffered irreparable damages: Midwest farm bankruptcies spiked 30 percent, wiping out generations of family farms. Today’s “Tariff 2.0” risks repeating history – but with higher stakes.
China’s counterpunch
Beijing has been defending itself with precise actions, hitting back with matching levies. But its market remains open to others. Germany’s automakers, for instance, now sell more cars in China than at home. ASEAN’s durians and lobsters enter Chinese markets tariff-free under RCEP – a stark contrast to America’s “walled garden” approach.
As China’s commerce ministry stated: “Bullying tactics won’t work. We defend rules, not whims.” Similar tactics have failed before. When the U.S. tried weaponizing small-parcel exemptions to target Chinese goods, U.S. retailers revolted, as 60 percent of affected imports are everyday essentials for low-income households.
Allies: from partners to prey
American allies are not spared either, and their response has also been strong. The EU is poised to approve retaliatory measures. France is warning against “suicidal trade wars.” German industries are lobbying Brussels to hit back harder. Japan is calling the moves “deeply regrettable.”
In Southeast Asia, the irony is thicker than durian pulp as countries like Vietnam face 46 percent tariffs but remain trapped supplying components to U.S. tech giants. An economist in Hanoi reveals the reality: “Trump wants us to be his factory, but not his competitor. That math doesn’t add up.”
The U.S. tariff crusade isn’t just failing – it’s uniting the Global South against Washington. The U.S. only accounts for around 15 percent of global trade. The remaining 85 percent is made up by the rest of the world – including China – and it will not stand idly by and watch the international trade system, the very thing that fostered global prosperity for decades, destroyed by self-serving political motivations.

A woman looks at an electronic stockboard on her computer at a trading company in Hanoi, Vietnam on April 8, 2025. /CFP
The ghost of Smoot-Hawley
History has long given its verdict on tariffs. The 1930 Smoot-Hawley tariffs turned a recession into the Great Depression. The déjà vu is uncanny: U.S. steel tariffs briefly boosted producers but killed 75,000 downstream jobs. American icon motorcycle manufacturer Harley-Davidson was forced to shift production overseas to avoid costs. “Made in America” has become “priced out of America.”
Those in Washington are preaching “short-term pain for long-term gain.” Tell that to the 27 U.S. textile mills shut down in the past 20 months, or the single mom paying 17 percent more for Walmart clothes. Some on Reddit have put it quite well: “Tariffs are taxes on the poor.”
Epilogue: The unlearned lesson
The White House insists this is “historic” – and they’re right. Not since the 1930s has the U.S. so recklessly weaponized trade. But the world has changed: China is deeply integrated into global supply chains, the EU makes its own decisions, and ASEAN won’t ditch prosperity for geopolitics.
The clock is ticking. Every tariff tweet coming from Washington is shredding U.S. credibility. Every market plunge erodes the White House’s “strong economy” narrative. And America’s isolation deepens with every trade deal other countries make on lowered tariffs, such as those between China and ASEAN and European countries.
In the end, it’s not just about the economy. America is turning its back on the world. The path it has chosen is a solitary one.
(If you want to contribute and have specific expertise, please contact us at opinions@cgtn.com. Follow @thouse_opinions on X, formerly Twitter, to discover the latest commentaries in the CGTN Opinion Section.)
Дэлхий дахинд
БНСУ даяар галын нөхцөл байдал ноцтой түвшинд хүрснийг зарлалаа

Дэлхий дахинд
Сөүл хотод авто зам цөмөрч мотоциклтой иргэн унажээ

Өчигдөр буюу даваа гарагт Сөүл хотод авто зам цөмөрч, мотоциклтой иргэн унасан байна. Одоогоор тус иргэнийг аврах ажиллагаа үргэлжилж байгаа аж.
Орон нутгийн цагаар өчигдөр орой 6 цагийн үед Гандун дүүрэг дэх бага сургуулийн ойролцоох авто зам цөмөрч, бараг 20 метрийн өргөнтэй нүх үүссэн байна.
Тус нүх зургаан эгнээтэй замын дөрвийг нь хамарч байгаа бөгөөд нэмж томрох эрсдэлтэй байгаа аж. Улмаар Сөүл хотын захирагч яаралтай арга хэмжээ авахыг үүрэгджээ.
Одоогоор зам цөмөрсөн шалтгааныг тодруулахаар ажиллаж байна.
Гэхдээ албаныхны урьдчилсан байдлаар үзэж буйгаар зам цөмөрсөн шалтгаан нь замын доорх ус дамжуулах хоолой хагарснаас үүдсэн байж болзошгүй гэв.
Осол гарсан замын доор метроны есдүгээр шугамын өргөтгөлийн ажил мөн хийгдэж байжээ.
-
Нийгэм5 цаг өмнө
АТГ: Хэрэг бүртгэлтийн 1 хэрэгт 5 объектод нэгжлэгийн ажиллагаа явуулав
-
Улс төр7 цаг өмнө
Өнөөдөр хуралдах УИХ-ын намын бүлэг, ажлын хэсгүүд
-
Нийгэм7 цаг өмнө
Нийт дуудлагын 14 нь ой, хээрийн түймрийн тохиолдол байна
-
Нийгэм7 цаг өмнө
ХӨСҮТ: Улаанбурхан өвчний 659 тохиолдол бүртгэгдлээ
-
Энтертайнмент7 цаг өмнө
“Нүүдэл-999” шатрын анхдугаар тэмцээний бүртгэл үргэлжилж байна
-
Нийгэм8 цаг өмнө
Өнөөдөр цахилгаан шугам сүлжээнд хийх засварын хуваарь
-
Нийгэм6 цаг өмнө
Өөрийгөө нас барсан гэж хуурамч бичиг баримт бүрдүүлж, хариуцлагаас зайлсхийжээ
-
Нийгэм3 цаг өмнө
Улсын нөөцөөс 50 тн тэжээлийн дэмжлэг үзүүллээ