2022 он гарснаас хойш олон улсын нөхцөл байдал хүнд бөгөөд төвөгтэй байдалтай байж дэлхийн эдийн засгийн өсөлт илт удаашрах хандлагатай байлаа. Хятадад дотоодын цар тахал олон дэгдэж эдийн засгийн тогтвортой байдалд ноцтой цохиолт өгч байв. Энэ оны дөрөвдүгээр сард эдийн засгийн үзүүлэлт ихээхэн унаж, тавдугаар сард голлох үзүүлэлтүүдийн уналт агшиж эхэлсэн. Ингээд зургадугаар  сард эдийн засаг тогтворжин өсөлт сэргэснээр оны хоёрдугаар  улиралд эдийн засгийн дарамтыг давж өсөлтийг биелүүлж чадлаа. Энэ явцад эдийн засагт дараах онцлог шинж тэмдэгтэй байв. Үүнд:

Нэг. Зургадугаар  сард эдийн засгийн гол үзүүлэлтүүд тогтворжиж, өсөлт сэргэсэн

Дөрөвдүгээр сард, эдийн засгийн гол үзүүлэлтүүд урьдчилан тооцсноос илүү их нөлөөлөх хүчин зүйлстэй тулгарсны улмаас мэдэгдэхүйц буурсан. Цар тахлаас урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх ажил сайн байснаар аж ахуйн нэгжүүдийн ажил, үйлдвэрлэлийг эмх цэгцтэй сэргээж, өсөлтийг тогтворжуулах бодлого, арга хэмжээ үр дүнгээ өгч, дөрөвдүгээр сарын эдийн засгийн уналттай үзүүлэлтүүд  тавдугаар сар гэхэд уналт зогч, зургадугаар сард гол үзүүлэлтүүд тогтворжиж, өсөлт сэргэсэн. Үйлдвэрлэлийн хувьд, үйл ажиллагааны жилийн орлого 200 сая юаниас дээш ААН буюу тогтсон хэмжээт салбаруудын үйлдвэрлэлийн нэмүү өртөг  зургадугаар  сарын байдлаар өмнөх оны мөн үеэс 3.9 хувиар өссөн нь өмнөх сараас 3.2 пунктээр өссөн дүнтэй гарлаа. Эрэлтийн хувьд, зургадугаар сарын байдлаар өргөн хэрэглээний барааны жижиглэн борлуулалтын нийт хэмжээ өмнөх сард 6.7 хувиар буурсан байснаас 3.1хувиар өссөн. Бүс нутгаар авч үзвэл, зургадугаар  сард 31 муж, өөртөө засах бүс нутгаас 21 бүсийн аж үйлдвэрлэлийн нэмүү өртөг өмнөх  өмнөх сараас өсч 67.7 хувьд хүрсэн байна.

Хоёр. Үнийн өсөлт тогтвортой байж, оны эхний хагаст ХҮИ өмнөх оны мөн үеэс 1.7 хувиар өссөн байна.

Он гарснаас хойш олон улсад түүхий эдийн үнэ, ялангуяа үр тариа, эрчим хүчний үнэ өндөр хэвээр байгаа нь Хятадын дотоодын  инфляци импортлогдход илүү ихээр нөлөөлж байна. Хятад улс зах зээлийн нийлүүлэлтийг хангаж, үнэ тогтворжуулах хүчин чармайлтаа эрчимжүүлж, үр тариа, эрчим хүчний үйлдвэрлэлд анхаарч, дотоодын зах зээлийн үнийн ерөнхий тогтвортой байдлыг баталгаажууллаа. Оны эхний хагаст, ХҮИ улсын хэмжээнд өмнөх оны мөн үеэс 1.7 хувиар өссөн нь бүтэн жилийн хугацаан дахь урьдчилсан зорилт буюу 3 хувиас бага байна. Хятад дахь үнийн өсөлт нь АНУ, Европын орнууд дахь 8 хувиас дээш гарсан өсөлтөөс  мөн илт бага байна. Зургадугаар сард АНУ болон Евро бүсийн ХҮИ өмнөх оны мөн үеэс 9.1хувь  болон 8.6 хувиар тус тус өсчээ.

Гурав. Хөдөлмөр эрхлэлтийн сайжирч, хот, суурин газрын ажилгүйдлийн түвшин хоёр сар дараалан буурсан байна.

Энэ оны эхний хагаст улсын хэмжээнд хот, суурин газарт шинээр 6.54 сая ажлын байр бий болж, Хятадын хот, суурин газрын ажилгүйдлийн түвшин улсын хэмжээнд дунджаар 5.7 хувь  байна. Хоёрдугаар улирлын сар бүрийн төлөвөөс харахад, хот, суурин газрын ажилгүйдлийн түвшин дөрөвдүгээр  сард 6.1 хувь  байсан бол тав болон зургадугаар сард тасралтгүй буурч, тавдугаар сард 5.9 хувь , зургадугаар сард 5.5 хувь болж буурчээ. Зургадугаар  сарын байдлаар, хот, суурин газрын 25-59 насны ажил эрхэлдэг голлох хүн амын ажилгүйдлийн түвшин 4.5 хувь  байгаа нь өмнөх сараас 0.6 хувиар буурсан ба шилжин суурьшсан орон нутгийн харьяалал хүн амын ажилгүйдлийн түвшин 5.3 хувь  болж өмнөх сараас 0.9 хувиар буурсан байна.

Дөрөв. Цар тахлын нөлөө харьцангуй өндөр байсан бүс нутгийн эдийн засгийн сэргэлт хурдсаж байна

Энэ оны эхний хагасаас эхлэн цар тахал зарим бүс нутгийн эдийн засгийн эргэлтэд харьцангуй их нөлөө үзүүлсэн ч энэ нь богино хугацааны бөгөөд гадны шинж чанартай тул бүс нутгийн эдийн засгийн уялдаа холбоотой хөгжлийн гол чиг хандлагыг өөрчилж чадахгүй.

Хэдийгээр энэ оны хоёрдугаар улиралд зарим бүс нутгийн эдийн засаг цар тахлын хүнд цохилт авсан ч сараар нь авч үзвэл халдвар хамгааллын ажил сайжирч, аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагааны сэргэлт түргэссэнээр зургадугаар сарын эдийн засгийн гол үзүүлэлт мэдэгдэхүйц сайжирсан байна. Зургадугаар сард, Шанхай, Жилин хотын аж үйлдвэрийн нэмүү өртөг өмнөх оны мөн үеэс 13.9 хувь, 6.3 хувиар тус тус өссөн бол өмнөх сард 30.9 хувь, 4.9 хувиар тус тус буурчээ. Хэрэглээний үүднээс авч үзвэл, Жилин хотын өргөн хэрэглээний барааны жижиглэнгийн худалдаа зургадугаар  сард 5.5 хувиар өсөж, тавдугаар сард 1.5 хувиар буурчээ. Ажил, хөдөлмөр эрхлэлтээр авч үзвэл, Шанхай, Жилин хотын ажилгүйдлийн түвшин өмнөх сараас 9.7 хувь, 0.8 хувиар тус тус буурсан байна. Эдгээр үзүүлэлтүүд нь цар тахлын нөлөө харьцангуй их байсан томоохон бүс нутгийн эдийн засгийн сэргэлт хурдсаж байгааг харуулж байна.

Тав. Төвийн болон баруун бүсийн эдийн засгийн өсөлт харьцангуй өндөр байна.           

Энэ оны хоёрдугаар улиралд, Хятадын төвийн болон баруун бүсийн ДНБ 2.3 хувь, 2 хувиар тус тус өссөн нь үндэсний ДНБ-ний өсөлтөөс хурдан өссөн үзүүлэлт боллоо. Хоёрдугаар улиралд, зүүн болон зүүн хойд бүс цар тахлын харьцангуй их нөлөөнд өртсөн ч төвийн болон баруун бүсийн аж үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн ерөнхий төлөв тогтворжиж аж үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийг үүрч гарлаа. Хоёрдугаар улиралд, төвийн болон баруун бүсийн томоохон компаниудын аж үйлдвэрийн нэмүү өртөг өмнөх оны мөн үеэс 5.9 хувь, 6 хувиар тус тус өссөн нь улсын хэмжээн дэх томоохон компаниудын аж үйлдвэрийн нэмүү өртгийн өсөлтөөс хурдан байна. Энэ оны эхний хагас жилд, төвийн болон баруун бүсийн томоохон компаниудын аж үйлдвэрийн нэмүү өртөг өмнөх оны мөн үеэс 7.3%-иар өссөн нь зүүн бүсээс 5.1%-иар хурдан байна. Төвийн болон баруун бүсийн үндсэн хөрөнгийн хөрөнгө оруулалт 10.7 хувь, 8 хувиар тус тус өссөн нь зүүн бүсээс 6.2 хувь, 3.5 хувиар хурдан байна.

Дараагийн шатыг харвал, одоогийн байдлаар дэлхийн эдийн засагт инфляци унах эрсдэл нэмэгдэж, Хятадын дотоодын эдийн засгийн сэргэлтэд тогтвортой бус, тодорхойгүй олон хүчин зүйл байсаар байна. Гэсэн хэдий ч Хятадын эдийн засгийн уян хатан чанар, нөөц бололцоо их учир урт хугацааны сайн төлөвийн үндсэн онцлог өөрчлөгдөөгүй. Өсөлтийг тогтворжуулах үр дүнтэй багц бодлого, арга хэмжээ авч хэрэгжүүлснээр эдийн засгийн эргэлт аажмаар сайжрах хүлээлт байна. Ерөнхийд нь авч үзвэл, дараагийн шатны эдийн засгийн төлөв харьцангуй сайн байна. Хятадын эдийн засгийн сайн хөгжил дараах давуу талуудтай:

Нэгд, их гүрний эдийн засаг уян хатан чанартай байдаг. Хятадын эдийн засгийн цар хүрээ том хэвээр байгаа бөгөөд урт хугацаанд хуримтлуулсан хүчирхэг материаллаг суурь болон асар том зах зээлийн давуу талууд тодорхой харагдсаар байна. Энэ оны эхний хагас жилд, эдийн засгийн нийт хэмжээ 56 их наяд юаньд хүрсэн.

Хоёрт, эрэлт сэргэх нөөц бололцоо ихтэй. Хөрөнгө оруулалт эрчимтэй тогтворжиж, тусгай бонд гаргах, ашиглах явц түргэсэж, томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг урагшлуулж, дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж байна. Өргөн хэрэглээний зах зээл аажмаар сэргэхийн дээр хэрэглээний бодлогыг нэмэгдүүлснээр хэрэглээний салбар тогтвортой сэргэх хандлагатай байна. Хятадын гадаад худалдаа, экспорт, импорт харьцангуй хүчтэй уян хатан шинжтэй. Тавдугаар сард, Хятадын экспорт, импортын нийт хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 9.5 хувиар өсөж, дөрөвдүгээр сараас 9.4 хувиар хурдассан байна. Зургадугаар сард, экспорт, импорт өмнөх оны мөн үеэс 14.3 хувиар өсөж, тавдугаар сараас 4.8 хувиар түргэссэн байна.

Гуравт, үйлдвэрлэл сэргэхэд тулах баганатай. Тавдугаар сард, томоохон компанийн аж үйлдвэрийн нэмүү өртөг сөргөөс эерэг рүү шилжсэн. Аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаа сэргэхтэй зэрэгцэн үйлдвэрлэл, нийлүүлэлтийн сүлжээний бөөгнөрөл аажмаар арилж, автомашин, электроник зэрэг чухал салбаруудын хөдөлгөх үүрэг улам нэмэгдэх төлөвтэй байна. Цар тахлын нөхцөл байдал тогворжихтой зэрэгцэн зургадугаар сард үйлчилгээний салбарын буурч байсан үйлдвэрлэл  дахин өсөж эхэллээ. Тээвэр, логистик аажмаар нээгдэж, үйлдвэрлэл сэргэхэд илүү их тус болж байна.

Дөрөвт, инновацийн хөгжил сайжирч байна. Цар тахлын нөхцөлд уламжлалт үйлдвэрлэл дижитал, цахим, ухаалаг чиглэл рүү хурдацтай тэлж, шинэ үйлдвэрлэлийн шинэ хүч тогтвортой бөгөөд хурдацтай өсөн нэмэгдэж байна.

Тавд, баталгаатай макро бодлоготой. Тусгай бондын ашиглалт, бодит эдийн засагт үзүүлэх санхүүгийн дэмжлэгийг нэмэгдүүлэх зэрэг бодлогын үр нөлөө цаашид улам сайжирснаар эдийн засгийг сэргэлт, сайн хөгжил рүү оруулах болно.